Een op de tien 50-jarigen heeft al Alzheimereiwit in hersenen 19 mei..


Vaker eiwitophoping in hersenen hoger opgeleiden zonder klachten

Een op de tien 50-jarigen heeft al Alzheimereiwit in hersenen

19 mei 2015

Bij tien procent van de 50-jarigen zijn veranderingen in de hersenen waarneembaar die wijzen op de ziekte van Alzheimer. De specifieke eiwitophopingen blijken twintig tot dertig jaar voordat dementie ontstaat al aanwezig te zijn. Opmerkelijk is dat er bij gezonde hoger opgeleiden vaker sprake
is van ophoping van Alzheimereiwit. Dit zijn slechts enkele van de bevindingen uit een grootschalig internationaal onderzoek naar zogeheten amyloide plaques, onder leiding van wetenschappers van het VUmc Alzheimercentrum en het Maastricht UMC+. De resultaten zijn verschenen in het
gerenommeerde wetenschappelijk tijdschrift JAMA.

De ziekte van Alzheimer is een hersenaandoening die miljoenen mensen wereldwijd treft. De ziekte kenmerkt zich onder andere door geheugenklachten, overzichtsverlies, orientatie- en taalproblemen en uiteindelijk ook gedragsveranderingen. Alzheimer is tevens de voornaamste oorzaak van dementie.
Een van de vroegste veranderingen in de hersenen van patienten is de ophoping van zogeheten amyloide plaques. Dit zijn eiwitten die zich nestelen tussen de zenuwcellen in het brein en daar de hersenfunctie verstoren. "Je kunt echter niet stellen dat iedereen met deze eiwitophopingen ook
daadwerkelijk de ziekte van Alzheimer krijgt", aldus Pieter Jelle Visser, klinisch-epidemioloog in Maastricht en Amsterdam. "Het is een risicofactor, maar niet iedereen met de eiwitophopingen zal uiteindelijk dement worden".

Voorloper van Alzheimer-dementie
De Nederlandse wetenschappers hebben het initiatief genomen om op wereldwijde schaal de ontwikkeling van eiwitophopingen in de hersenen beter in kaart te brengen. De onderzoekers analyseerden gegevens van ruim 10.000 mensen uit 56 internationale onderzoekscentra. Een studie richtte zich op
Alzheimereiwit bij mensen zonder dementieklachten en een onderzocht de aanwezigheid van dit eiwit bij mensen met verschillende vormen van dementie. Uit de resultaten bij de studie met 'gezonde' mensen blijkt onder meer dat bij een op de tien 50-jarigen zonder enige vorm van dementieklachten al
plaque-vorming meetbaar is. Dit percentage loopt op tot 44 procent onder 90-jarigen. De eiwitophoping bleek twintig tot dertig jaar voor te lopen op de ontwikkeling van Alzheimer-type dementie, hetgeen perspectief biedt voor de preventie van dementie.

Hogere opleiding
Bij mensen met een hogere opleiding blijken plaques in het brein ook nog eens vaker voor te komen. "Een mogelijke verklaring daarvoor is dat de hersenen van hoger opgeleide mensen een grotere reservecapaciteit hebben, en dus meer schade van de eiwitophopingen kunnen doorstaan voordat ze
daadwerkelijk klachten krijgen", zegt Willemijn Jansen, een van de onderzoekers van het Maastricht UMC+. Het feit dat de plaques al in mensen zonder dementie aanwezig zijn biedt in de toekomst mogelijkheden voor vroege behandeling. Visser: "Geneesmiddelen hiervoor moeten eerst nog ontwikkeld
worden. Onderzoek hiernaar is al bezig maar het zal 5 tot 10 jaar duren voordat de resultaten hiervan bekend zijn".

Meer problemen met geheugen
Uit de studie naar eiwitstapeling in de hersenen van mensen met verschillende vormen van dementie, komt naar voren dat de ophoping van amyloid met name aanwezig is bij Alzheimerpatienten. Bij twintig procent van de mensen die van de arts de diagnose Alzheimer kregen bleek echter geen
eiwitstapeling aanwezig te zijn. "Door beeldvorming van plaques in het brein kan de kwaliteit van de diagnostiek dus sterk verbeteren", stelt Rik Ossenkoppele van het VUmc Alzheimercentrum. Bij mensen met andere vormen van dementie werden soms ook amyloide plaques gevonden en dit bleek sterk
toe te nemen met de leeftijd. "Uit deze studie komt duidelijk naar voren dat patienten met ophopingen van het eiwit amyloid in de hersenen meer problemen hebben met hun geheugen en andere cognitieve taken", aldus Ossenkoppele.

De resultaten zijn in twee publicaties verschenen in JAMA en zijn te lezen via de volgende links:

* Publicatie 1: Prevalence of Cerebral Amyloid Pathology in Persons Without Dementia
* Publicatie 2: Prevalence of Amyloid PET Positivity in Dementia Syndromes

bron: Persbericht