Voorlezen stimuleert bij alle baby's vanaf acht maanden de taalontwikkeling maar temperamentvolle baby's zijn er verreweg het meest bij gebaat. Dat stelt de Leidse pedagoge Heleen van den Berg in haar proefschrift. Promotie op 19 mei.

Sneeuwbaleffect

Bij het voorlezen krijgen baby's met complexere taal te maken dan tijdens het eten, spelen en naar bed brengen. Vandaar dat voorlezen de taalontwikkeling van baby's vanaf acht maanden stimuleert. Het effect is al na vijftien maanden meetbaar. Na 22 maanden onderscheiden de jong voorgelezen baby's/peuters zich nog meer. Door hun taalontwikkeling te blijven stimuleren neemt ook hun belangstelling voor verhaaltjes, liedjes en rijmpjes snel toe. Zo ontstaat een sneeuwbaleffect waardoor de woordenschat van de kleintjes sneller blijft groeien.

Temperamentvolle baby's

Dit geldt voor alle baby's maar vooral voor baby's die dermate temperamentvol zijn dat dit een sta-in-de-weg is in de communicatie tussen de ouders en het kind. Het betreft hier prikkelbare kinderen die snel huilen. Die problematiek heeft ook een negatief effect op de taalontwikkeling. Onder invloed van BoekStart zetten deze ouders zich over het moeilijke gedrag van hun kind heen en lezen ze het desondanks voor.

Programma BoekStart

Van den Berg komt tot haar conclusies na onderzoek van het programma BoekStart, een initiatief van de Stichting Lezen en de Koninklijke Bibliotheek dat inmiddels landelijk is ingevoerd. Jonge ouders krijgen, als hun kind drie maanden oud is, een waardebon voor een in de openbare bibliotheek gratis op te halen BoekStart-koffertje met daarin twee boekjes, waarvan een met een cd met liedjes, en een gratis babylidmaatschap van de bibliotheek.

BoekStart als mogelijke oplossing

De promovenda onderzocht ook welke ouders wel en welke niet het BoekStart koffertje ophalen. Ze ontdekte dat ouders van temperamentvolle baby's die de verbale communicatie als problematisch ervaren, het koffertje vijf keer vaker ophalen dan ouders met een niet temperamentvol kind. Van den Berg concludeert dat die eerste groep kennelijk hoopt dat voorlezen de verbale relatie met het kind ten goede zal komen.

Verschil tussen hoger- en lageropgeleiden

Van den Berg vond ook dat de hogeropgeleiden met een temperamentvol kind vaker deelnemen aan BoekStart (bijna 39%) dan lageropgeleiden met een MBO-diploma of lager (13%). Dit hoewel zij via de ingevulde vragenlijst even vaak problemen in de verbale omgang met hun temperamentvolle kind aangeven. Maar kennelijk voelen zij minder de urgentie om daar op korte termijn verandering in aan te brengen. Van den Berg adviseert dan ook meer bekendheid te geven aan het effect van BoekStart, bijvoorbeeld via de consultatiebureaus.

Het onderzoek van Van den Berg is uniek: in het algemeen wordt er heel weinig experimenteel evaluatieonderzoek verricht naar interventies met jonge kinderen.

BoekStart is ontwikkeld naar het voorbeeld van een programma Groot-Brittannie. Aan de landelijke situatie aangepaste varianten zijn inmiddels ingevoerd in elf Europese landen, en in Canada, Japan, Nieuw-Zeeland en Jamaica. |

(12 mei 2014/CH)

* Heleen van den Berg MSc * Instituut Pedagogische Wetenschappen