Sanquin-onderzoeker Stephan Huveneers heeft een Vidi-beurs ontvangen voor onderzoek aan lekkende bloedvaten. Met de circa 800.000 euro van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) kan hij zijn onderzoekslijn verder uitbreiden. Vaatlekkage ligt aan de basis van hart- en vaatziektes. Deze prestigieuze subsidie biedt nieuwe perspectieven om het ontstaan van vaatziektes zoals aderverkalking te bestuderen en daarmee bij te dragen aan nieuwe behandelingsmogelijkheden.

Huveneers speurt naar eiwitten die regelen dat bloedvaten waterdicht blijven. Bloedvaten zijn aan de binnenkant bedekt met een enkele laag van cellen die sterk aan elkaar zijn gehecht en ook vastzitten aan de laag eronder. Toch is een bloedvat geen ondoordringbare buis. "Er is verkeer van allerlei voedingsstoffen en cellen van en naar de weefsels", vertelt Huveneers. "Hele immuuncellen kruipen tussen de bloedvatcellen door, om in het onderliggende weefsel infecties op te ruimen". Normaal gesproken is dit verkeer strak geregeld. Maar door veroudering en een opeenstapeling van ontstekingen worden bloedvaten vaak stijver, de bloedvatcellen sluiten niet meer goed aan en het bloedvat gaat lekken. Het is het begin van het ontstaan van vaatziekten, zoals hoge bloeddruk en aderverkalking.

Beeldvorming van verstijfde bloedvaten

"In de laatste jaren realiseren we ons steeds beter dat er een prominente rol is van mechanische krachten op de functie van bloedvaten. Een samenspel tussen natuurkunde en biologie dus." Met geavanceerde microscopie bekijkt Huveneers onder andere bloedvaten die afkomstig zijn uit chirurgisch restmateriaal. "Met video-opnames brengen we de bloedvaten van binnenuit laag voor laag in beeld. Daarnaast meten we hoe stijf deze vaten zijn. We willen uitvinden welke eiwitten in de bloedvatcellen betrokken zijn bij de hechting aan elkaar en aan de onderlaag. Welke moleculen geven het startsein aan twee cellen om het contact even los te laten zodat een immuuncel kan passeren, en welke signalen zorgen weer voor de sluiting?" En welke van die biologische processen zijn gevoelig voor de verstijving van de vaatwand die optreed tijdens veroudering? De opgedane kennis kan leiden tot de ontwikkeling van nieuwe therapieen tegen hart- en vaatziekten. "Bovendien verwacht ik dat het mogelijkheden biedt voor de verbetering van transfusie van bloed-stamcellen en andere therapieen waarbij cellen de vaatwand moeten oversteken. Het onderzoek valt binnen de samenwerking tussen Universiteit van Amsterdam en Sanquin.

Over Stephan Huveneers

Stephan Huveneers (geboren Purmerend, 1980) studeerde medische biologie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij promoveerde in 2008 op onderzoek aan cellulaire adhesie-eiwitten integrines, uitgevoerd op het Nederlands Kanker Instituut en de Universiteit Leiden. Vervolgens werkte hij vier jaar als postdoc bij het Utrechtse Hubrecht Instituut aan reacties van bloedvat cellen op mechanische krachten. In 2010 kreeg Huveneers een Veni-subsidie van NWO en begon in 2012 als groepsleider bij de afdeling Moleculaire Celbiologie van Sanquin om zijn onderzoek op het niveau van de bloedvatwand verder te verdiepen naar de interactie tussen bloed en weefsels. Dit vooronderzoek stond aan de basis van de nu toegekende Vidi-subsidie.