Mediatekst | 01-05-2015

Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 1 mei 2015.

Rutte: Zaterdag is Nepal getroffen door een vernietigende aardbeving en de schade in de hoofdstad Kathmandu is enorm. Talloze ingestorte huizen, tempels, en u heeft alle aangrijpende beelden gezien. En natuurlijk in de eerste plaats de verschrikkelijke berichten over de grote aantallen omgekomen mensen. Hoeveel is nog niet precies te zeggen, de teller staat inmiddels op 6000 doden en 14.000 gewonden. Maar nog steeds is er heel veel onduidelijk. Veel mensen, veel meer mensen dan deze aantallen, hebben huis en haard verloren. Het is in alle opzichten een immense tragedie. De wereld schiet te hulp, ook Nederland helpt. We hebben vooralsnog 4 miljoen euro aan noodhulp beschikbaar gesteld en er is een Nederlands reddingsteam met speurhonden in Nepal aan het werk. Vandaag is ook de actiedag Nederland helpt Nepal. Samenwerkende hulporganisaties hebben Giro555 opengesteld voor donaties. En ik wil iedereen hier oproepen om daarop een bijdrage te storten.

Dan heeft afgelopen week ook plaatsgevonden de bergingsmissie, de afronding van de bergingsmissie, op de rampplek van MH17. Het team heeft zijn uiterste best gedaan om resterende stoffelijke resten en persoonlijke eigendommen van slachtoffers te bergen. We weten dat echt alles wordt gedaan, alles wat mogelijk is, maar er kan natuurlijk altijd, ook in de toekomst, nog iets wordt gevonden. Daarover zijn met de lokale autoriteiten afspraken gemaakt. Er is een liaison op onze ambassade in Kiev. En morgen zal in Eindhoven weer een vlucht landen die stoffelijke resten terugbrengt en dat zal met hetzelfde ceremonieel gebeuren als bij eerdere vluchten. Namens het kabinet zijn de ministers Van der Steur en Ploumen daarbij aanwezig.

Volgende week ben ik samen met minister Hennis en staatssecretaris Van Rijn aanwezig bij de Nationale Dodenherdenking op de Dam in Amsterdam. Eerder die dag zal ik een gesprek hebben met mijn Canadese collega, de minister-president van Canada. En op Bevrijdingsdag zullen Van Rijn en ik het bevrijdingsfestival in Vlissingen bijwonen. En 's avonds bezoek ik dan het bevrijdingsconcert in Amsterdam. De eerstvolgende ministerraad vindt plaats op woensdag 13 mei. Op woensdag 13 mei, dus de dag voor Hemelvaart.

BOVEN (BNR) Om misschien op dat laatste punt, meneer Rutte, even aan te sluiten, op 4 mei. Maandag is het 40 jaar geleden dat de oorlog voorbij was. Wordt het misschien gezien, die tijdspanne, tijd om te gaan nadenken over nieuwe vormen van herdenken? Zeven decennia na het einde van de oorlog?

RUTTE Het Nationaal Comite 4 en 5 mei beraadt zich regelmatig, in het strategisch plan voor de komende 5-jaarsperiodes, over aanpassingen in de herdenking van 4 mei en de viering van 5 mei. Dat heeft ook geleid in het verleden tot aanpassingen. Ik denk echt dat het aan het comite is, daar zitten verstandige mensen in, breed samengesteld. Mijn ervaring is dat, en dat is misschien meer een N=1-ervaring, een visuele ervaring, dan dat ik dat nu kan staven met cijfers, dat de aanwezigheid van mensen, de belangstelling voor de herdenking op 4 mei, eerder toe- dan afneemt. Dat steeds meer jonge mensen er ook bij betrokken zijn. Maar nogmaals, ik zou het aan het comite willen laten om daar stappen in te zetten als dat nodig zou zijn.

BOVEN Een terugkerende discussie is ook altijd de vraag of Duitsers, de Duitse overheid, aanwezig moet zijn om de Dam of bij andere herdenkingen. Hoe kijkt u daar tegenaan?

RUTTE De traditie is dat we op 4 mei geen buitenlandse gasten erbij hebben. 4 mei is de dodenherdenking, dat is altijd een nationale bijeenkomst. Op 5 mei zijn er wel buitenlandse gasten bij. We hebben een paar jaar geleden een indrukwekkende toespraak gehad van de Duitse bondspresident, Gauck, in de Grote Kerk in Breda waarin hij de grote bevrijdings-, de grote rede heeft gehouden, op Bevrijdingsdag, en 's avonds ook aanwezig was bij het concert bij Carre op de Amstel. En ook heeft meegevaren met toen koningin Beatrix, bij het vertrek daar. Dat was denk ik zeer indrukwekkend. En dat was ook voor het eerst dat de Duitse president zo zichtbaar betrokken was op uitnodiging bij de viering van 5 mei. Maar 4 mei is traditioneel echt altijd een nationale aangelegenheid.

FRESEN (NOS) Dinsdag ging een ruime meerderheid van de Tweede Kamer akkoord met omkering van de bewijslast bij schade met betrekking tot de gaswinning. Waarom neemt het kabinet dat niet gewoon over maar legt ze dit voor aan de Raad van State?

RUTTE Ja goed, zaak is dat het een wetsontwerp is dat gaat over de mijnbouw. Het was een wijziging van de Mijnbouwwet die door de Tweede Kamer is aangenomen waarin dit amendement, naast een aantal andere amendementen, een plek kreeg. Dit amendement kon uiteraard niet eerder door de Raad van State van advies worden voorzien omdat het om een hele andere kwestie eigenlijk gaat dan waar het wetsvoorstel zelf over gaat, waar eerder wel over advies is gevraagd van de Raad van State. Dit heeft potentieel implicaties en ook verstrekkende impact. En dat is ook reden waarom we vandaag besloten hebben om over de vier aangenomen amendementen, en in het bijzonder dus ook de kwestie van de omkering van de bewijslast, voorlichting te vragen aan de Raad van State. Dat is niet standaardprocedure maar het gebeurt vaker. Het is onlangs nog gebeurd bij de wijziging van de Natuurbeschermingswet, dat er voorlichting is gevraagd over aangenomen amendementen. En dat hebben we ook hier gedaan.

FRESEN Welke vergaande implicaties heeft het, als je dit zou uitvoeren?

RUTTE Daar wordt verschillend over gedacht. Dat is ook de reden waarom wij die voorlichting vragen aan de Raad van State, om te bezien wat dit betekent voordat we zeggen niet alleen de kwestie Groningen, de afwikkeling van schade die ontstaat aan huizen en gebouwen daar, en wat de omkering van de bewijslast daar zou betekenen, zowel in praktische als in juridische zin. Maar het zou ook natuurlijk gevolgen hebben voor allerlei zaken die in de toekomst zich voorzien. Juist om daar niet over te speculeren, om niet te zeggen daar zou dit het geval kunnen zijn, het zou dat gevolg kunnen hebben, hebben we als kabinet besloten dit nou eens aan een verstandig college voor te leggen, aan de Raad van State. En te vragen, wil daar ons een voorlichting over verschaffen. En op die manier ervoor te zorgen dat we ook, op basis ook van die advisering, verder kunnen gaan met de behandeling van het wetsontwerp.

FRESEN Nou betekent het voorleggen aan de Raad van State weer uitstel en weer langer onzekerheid voor de mensen die met schade zitten in Groningen. Is dat nou verantwoord na ze allemaal al te verduren krijgen daar?

RUTTE Misschien mag ik daar op wijzen dat als je kijkt naar de schadeafhandeling, dat het in Nederland zo is georganiseerd dat de rechter er eigenlijk niet, of nauwelijks, aan te pas komt. En pas bij de rechter zou de omkering van bewijslast een rol kunnen gaan spelen. Nu is de situatie zo dat de NAM aansprakelijk is voor schade, ook als zij geen fouten hebben gemaakt en zich aan de regels hebben gehouden. De schadeafhandeling is vervolgens door de NAM weer op afstand geplaatst zoals u weet, bij het Centrum Veilig Wonen, en onder onafhankelijk toezicht gesteld. Dat betekent dat als iemand schade heeft, dat hij dat kan melden door contact op te nemen met het Centrum Veilig Wonen. Die stuurt vervolgens een expert om de schade te bekijken. En als je dan ziet dat in meer dan 95%, in meer dan 95% van de gevallen, de schade vervolgens naar tevredenheid van de betrokkenen wordt vergoed, en zo hoort het ook, dan kan je ook zeggen dat op dit moment wij een systeem in Nederland hebben om met dit soort gevallen op een verstandige manier om te gaan. En nu moeten we bezien of dit aangenomen amendement iets toevoegt aan het systeem dat we hebben, dan wel juist daar ook afbreuk aan kan doen. En dat willen precies in kaart brengen.

FRESEN Nu hebben we allemaal kunnen zien dat de Partij van de Arbeid daar van de week mee instemde, zeer tegen de zin van de VVD en ook tegen de zin van VVD-minister Kamp. In hoeverre heeft dat een rol gespeeld bij het besluit om dit dan maar even door te schuiven naar de Raad van State? Dus die politieke onenigheid hierover?

RUTTE Nou het was een verschil van opvatting tussen de minister en de Partij van de Arbeid fractie, dat is juist. Maar dat had een inhoudelijke reden. En Kamp heeft geen bezwaar tegen amendementen van de Partij van de Arbeid, tegen dit concrete amendement lag een overwegend bezwaar omdat hij van mening is dat dat onvoorziene en nog in kaart te brengen gevolgen kan hebben voor de wijze waarop we in Nederland omgaan met schadeafhandelingen. Dan ligt het ook voor de hand dat je zegt, laat nou eens even kijken door het hoogste adviesorgaan wat wij als Kamer en de regering ons ten dienste hebben staan, de Raad van State, om in voorlichting te melden aan ons wat de implicaties zijn.

FRESEN Maar is nu bijvoorbeeld afgesproken, om dat politieke meningsverschil te beslechten, dat je je allebei, VVD en Partij van de Arbeid, neerlegt bij wat de Raad van State dan straks oordeelt?

RUTTE Nee, de afspraak is niet anders dan dat wij voorlichting vragen, dat die voorlichting ook zal worden doorgezonden naar de Eerste Kamer zodat die ook betrokken kan worden bij de behandeling van het wetsvoorstel. En dat het kabinet zich kan voorstellen dat wij ook als kabinet ons een oordeel vormen over die voorlichting. Maar dat hangt allemaal van de inhoud af. En ik moet zeggen, dat was een hele rustige discussie vandaag in de ministerraad omdat het helemaal niet gek is dat je bij het aannemen van een verstrekkend amendement, dat niet eerder onderdeel kon zijn geweest omdat het eigenlijk raakt een andere kwestie dan waar het wetsontwerp over gaat en waar dus door de Raad van State eerder advies over is uitgebracht, dat je in zo'n geval vraagt aan de Raad van State: doe ons een oordeel, of laat ik zeggen dat doen ze niet, een voorlichting heet het, meld ons de voor en nadelen, de mogelijke implicaties van dit amendement.

FRESEN Maar het lijkt erop dat het politieke conflict een beetje vooruit geschoven wordt?

RUTTE Het gebeurt natuurlijk vaker, tussen kabinet en Kamer, dat er amendementen worden aangenomen, of moties worden aangenomen, waar politiek niet meteen overeenstemming over bestaat. Maar dat is niet omdat Henk Kamp tegen amendementen op zijn wetsvoorstellen is, dat is omdat hij bij dit specifieke amendement een zorg heeft. Namelijk de vrees dat dat bepaalde implicaties zou kunnen hebben, waarvan het verstandig is om die met elkaar in beeld te brengen.

VRAAG Het wetsvoorstel dat er lag, dat was eigenlijk om een Europese richtlijn in Nederlandse wetgeving om te zetten. Daar is nu dan door de Kamer eigenlijk een heel gevoelig binnenlands onderwerp aan vastgeplakt. Zo van, [onverstaanbaar, red] deze richtlijn wil omzetten dan moet je ook dat gewoon in gas anders gaan doen. Vindt u dat een fijne manier van werken?

RUTTE Goed, dat gebeurt wel vaker, dat de Kamer bij behandeling van niet-onmiddellijk aan het amendement gerelateerde wetsvoorstellen toch een amendement in zo'n wetsvoorstel amendeert, aanbrengt, een wijziging aanbrengt, amendeert. Waarbij het dan ook niet onredelijk is dat je zegt laten we eens kijken wat nou de effecten wat dat amendement zijn.

VRAAG Maar hier kan je lastig het wetsvoorstel terugtrekken, want het moet eigenlijk, je moet die richtlijn implementeren.

RUTTE Nederland is daar altijd correct in, we hebben natuurlijk in het verleden als we richtlijnen implementeerden wel eens de neiging gehad om daar nog allerlei verfraaiingen op aan te brengen. Wat je ziet de laatste jaren is toenemende consensus dat je Europese richtlijnen zo kaal mogelijk implementeert. Dat is ook hier het geval. Dit amendement raakt ook eigenlijk niet aan de richtlijn. Het is veel meer dat het gebruikt is, het vehikel van het wetsvoorstel, en dat gebeurt vaker. En dat vind ik op zichzelf ook helemaal niet laakbaar. Om een andere politieke doelstelling van een meerderheid van de Kamer te bereiken. Alleen dan is het ook logisch dat je als kabinet zegt, op het moment dat dat in de ogen van de vakminister niet onmiddellijk op zijn instemming, inhoudelijk, niet zozeer politiek, maar ook inhoudelijk kan rekenen. Dat je zegt laten we nou eens even kijken wat een onafhankelijke adviseur daarvan vindt.

NIEMANTSVERDRIET Minister Henk Kamp presenteert vandaag ook de rijksdienst voor het veilig maken van Groningen. Als Nationaal Cooerdinator zal vandaag gepresenteerd worden oud-minister Hans Alders. Is hij in uw ogen voor deze klus onafhankelijk genoeg aangezien hij de afgelopen jaren ook werkte voor Energienet, de lobbyvereniging voor de Nederlandse energiesector die ook partij is in de persoon van de NAM in de Groningse aardbevingskwestie?

RUTTE Henk Kamp is nu naar Groningen om daar te praten met de bestuurders over de besluiten van het kabinet vandaag over laten we zeggen de hele organisatie en de bestaffing van de volgende fase van de afwikkeling van de aardbevingsschade, het omgaan met het hele vraagstuk van de aardgaswinning. En ik vind het correct dat hij dat daar kan doen, daarom zit er ook geen persbericht bij. Dus ik kan niet vragen nu beantwoorden die daar aan raken omdat ik het netjes vind dat hij eerst om 17.00 uur de kans heeft om de bestuurders in Groningen bij te praten.

RIGHTON (DE VOLKSKRANT) Ik had een vraag over het Nationaal Monument op de Dam, er zijn aanwijzingen dat dat is ontworpen door een architect die in de oorlog probeerde opdracht te krijgen voor de Duitsers. Heeft u een reactie op dat nieuws?

RUTTE Ik heb alleen uit een ooghoek dat - ik dacht dat het een krantenbericht vanmorgen was - gezien. Maar heb me daar onvoldoende in kunnen verdiepen om hier nu in de persconferentie daar een diepgravend oordeel over te hebben. En daar wil ik eerst meer van weten, dus ik heb alleen maar gezien, ik dacht een kop boven een artikel, maar nog niet de kans gehad vanwege alle drukte van de ministerraad om me er echt in te verdiepen.

RIGHTON Is er iemand van het kabinet die zich hierin gaat verdiepen?

RUTTE Ik ben niet verder gekomen nu dan het zien van die kop, er is iedere dag heel veel nieuws. Dat veroorzaken wij als politiek vaak, soms ook eigen nieuwsgaring van journalisten. Ik denk dat dat hier het geval is. Ik probeer daar altijd kennis van te nemen, maar het lukt niet altijd om ook onmiddellijk in een dag wanneer ook de ministerraad plaatsvindt dat grondig tot je te nemen, daarover ook met betrokkenen te kunnen spreken en daar vervolgens in de persconferentie als minister-president een oordeel over te hebben. Dan vind ik echt dat ik er mij meer in moet verdiepen.