Het Etty Hillesum Onderzoekscentrum (EHOC) verhuist in de zomer van 2015 van Gent naar Middelburg. Het zal worden gehuisvest in het Zeeuws Archief. Etty Hillesum werd op 15 januari 1914 in Middelburg geboren en stierf op 30 november 1943 in het concentratiekamp Auschwitz. Het Onderzoekscentrum cooerdineert en stimuleert onderzoek naar de oorlogsdagboeken en -brieven van Etty. De officiele opening van het EHOC in Middelburg vindt plaats op 1 oktober dit jaar met een speciaal programma.

Het EHOC werd op 13 juni 2006 opgericht en gehuisvest in de Universiteit Gent. Het Onderzoekscentrum vervult een centrale rol in de cooerdinatie van het onderzoek naar de brieven en dagboeken die Etty Hillesum tijdens de oorlogsjaren schreef. Het EHOC maakt de studie naar de nagelaten geschriften van deze bijzondere auteur wereldwijd toegankelijk via een website en een digitaal archief.

Huisvesting in het Zeeuws Archief

De directeur van het Zeeuws Archief is verheugd dat het Etty Hillesum Onderzoekcentrum naar Middelburg komt en kan worden gehuisvest in het archief. Directeur Hannie Kool-Blokland: "Etty Hillesum is verbonden met de geschiedenis van Middelburg en die van Zeeland. Een van onze kernactiviteiten is het vastleggen en documenteren van die geschiedenis. Daarom zijn we graag bereid het EHOC in het Zeeuws Archief onderdak te bieden door het faciliteren van werk- en opslagruimte. De medewerkers van het Etty Hillesum Onderzoekscentrum zijn erg blij met de gastvrijheid waarmee de stad Middelburg - waar Etty Hillesum in 1914 is geboren - hen heeft verwelkomd.

Geboorteakte Etty Hillesum. Zeeuws Archief BS Middelburg 1914 Geboorteakte van Esther (Etty) Hillesum, 15 januari 1914. Zij werd op 17 januari 1914 in het geboorteregister van Middelburg ingeschreven. Zeeuws Archief (NL-MdbZA-25-mbd-g-014004).

Etty Hillesum geboren in Middelburg

Etty Hillesum werd op 15 januari 1914 in de provinciehoofdstad van Zeeland geboren. Haar vader was daar sinds 1911 werkzaam als leraar klassieke talen aan het Stedelijk Gymnasium. Vader Levi Hillesum gaf de geboorte van zijn dochter aan op 17 januari. Het meisje werd Esther genoemd, naar haar grootmoeder. Later liet ze zich Etty noemen. Onder die naam werden ook haar dagboeken uitgegeven. Etty werd geboren in het huis Ruimzicht, het huidige Molenwater 77. Het gezin Hillesum woonde niet lang in Middelburg. Op 27 juli 1914 verhuisden vader Levie (Louis), moeder Riva en dochtertje Esther (Etty) naar Hilversum. Op de voorgevel van het pand Molenwater 77 is op donderdag 15 januari 1987 een plaquette aangebracht met een citaat uit een van Etty's dagboeken: "Op iedere plek van deze aarde is men thuis, wanneer men alles in zich draagt." Daaronder staat: "In dit huis werd op 15 januari 1914 Etty Hillesum geboren. Zij kwam om in november 1943 in Auschwitz".

Verhuizing van Gent naar Middelburg

De verhuizing van het EHOC naar Middelburg is een weloverwogen keuze geweest. Omdat de Universiteit van Gent geen plaats meer heeft voor het EHOC moest oprichter en directeur van het Onderzoekscentrum, Klaas Smelik, die dit jaar met pensioen gaat, op zoek naar een andere locatie. Smelik: "Ik wist dat er in Middelburg belangstelling voor was. Bij het University College Roosevelt, het Roosevelt Studie Centrum, het Zeeuws Archief en de Stichting Synagoge Middelburg." [citaat uit het interview van Maurits Sep met Klaas Smelik. In: PZC 7 mei 2015].

Geboortehuis van Etty Hillesum. Zeeuws Archief Beeldcollectie Het huis Ruimzicht, het huidige Molenwater 77. Hier werd Etty Hillesum op 15 januari 1914 geboren. Foto: Eduard Engel, 1986. Beeldcollectie Zeeuws Archief (NL-Mdb-HTAM-B-1142).

Samenwerking biedt vruchtbare bodem voor onderzoek

Betrokken instellingen zijn verheugd over de vestiging van het Onderzoekcentum in Middelburg. "(...) het sluit ook mooi aan bij de thema's die belangrijk zijn voor de stad. Denk aan de Four Freedom Awards en de aandacht voormensenrechten", reageert Barbara Oomen van het University College Roosevelt. Hans Krabbendam van het Roosevelt Study Center ziet veel mogelijkheden voor samenwerking: 'Met de komst van het Etty Hillesum Onderzoekscentrum worden de onderzoeksactiviteiten in Middelburg versterkt." Hannie Kool-Blokland van het Zeeuws Archief zegt blij te zijn dat het EHOC in Middelburg wordt gehuisvest. "Door de samenwerking met het Roosevelt Study Center en UCR kan hier een vruchtbare bodem voor onderzoek ontstaan. Dat maakt dit een interessante ontwikkeling voor Middelburg." [Citaten bij het artikel over de verhuizing van het EHOC van Gent naar Middelburg. In: PZC 7 mei 2015].

Meer informatie

Meer informatie over het Etty Hillesum Onderzoekcentrum en de activiteiten is te vinden op de website van het EHOC.

Het Joods Historisch Museum in Amsterdam beheert sinds 1993 de door de Etty Hillesum Stichting in 1993 overgedragen collectie met originele dagboekcahiers, brieven en fotomateriaal en een deel van Hillesums bibliotheek met haar aantekeningen.

In Deventer is het Etty Hillesum Centrum, dat door het organiseren van activiteiten een bijdrage wil leveren aan bewust en respectvol samenleven, met als bronnen de geschiedenis van de Deventer joden en het gedachtegoed van Etty Hillesum.