Zimbabwe voedingsbodem voor schendingen rechten proefpersonen
07.05.2015
Amsterdam/Harare, 7 mei 2015: De autoriteiten die in Zimbabwe toezicht houden op medicijntesten zijn onvoldoende toegerust om adequaat controle uit te oefenen. Dit biedt een voedingsbodem voor schendingen van de rechten van proefpersonen. Vandaag publiceert Wemos een rapport over de
verontrustende hiaten in het toezicht op medicijnonderzoek in Zimbabwe. Deze tekortkomingen worden geschetst aan de hand van het verhaal van een hiv-positieve Zimbabwaanse vrouw die inmiddels is overleden. Zij werd gedeeltelijk blind tijdens een geneesmiddelentest.
Eind 2010 nam de jonge Zimbabwaanse moeder Grace Mawere deel aan een medicijntest naar een tweedelijnsbehandeling voor hiv-patienten. Tijdens het onderzoek verloor Grace een gedeelte van haar gezichtsvermogen. Haar oogarts vertelde haar dat deze visuele beperking hoogstwaarschijnlijk werd
veroorzaakt door de geteste medicijnen. Wanhopig klopte ze aan bij de onderzoekers en opdrachtgever van de geneesmiddelentest. Zij namen haar verhaal echter niet serieus en Grace werd van het kastje naar de muur gestuurd. De relatie tussen de medicijntest en de gedeeltelijke blindheid werd
niet onderzocht door de autoriteiten. Noch Grace noch haar familie hebben compensatie gekregen voor de geleden schade.
"Deze case is een duidelijke schending van zowel internationale als nationale richtlijnen die gelden bij geneesmiddelenonderzoek [1]. Verantwoordelijke partijen dienen passende maatregelen te treffen om een ernstige bijwerking van een medicijn, zoals blindheid, grondig te onderzoeken en
behandelen,' zegt Annelies den Boer van Wemos. "Het beschermen van de rechten en belangen van de proefpersoon moet voorop staan. Dat is een fundamentele voorwaarde van medicijnonderzoek. Daarnaast kan een incompleet beeld van het medicijn ontstaan als bijwerkingen tijdens een medicijnonderzoek
niet onderzocht en gerapporteerd worden. De betrouwbaarheid van uitkomsten wordt hierdoor beinvloedt,' vult zij aan.
Het rapport dat Wemos vandaag publiceert, is geschreven door de Zimbabwaanse onderzoeksjournalist Terence Zimwara. Het geeft een helder beeld van de hiaten in het toezicht op geneesmiddelenonderzoek in Zimbabwe. Flagrante voorbeelden zijn dat inspecties geen toegang krijgen tot testlocaties en
dat medicijnproeven plaatsvinden zonder toestemming van de Zimbabwaanse autoriteiten[2]. Deze systemische gebreken zijn vaak niet zichtbaar voor het grotere publiek. Publieke informatie over de risico's van medicijntesten is summier en transparantie zeer beperkt. Ook is aandacht van lokale
media voor het onderwerp min of meer afwezig, terwijl juist dat hard nodig is. Voor een aanzienlijk deel van de armere bevolking in Zimbabwe betekent het meedoen aan een medicijntest een kans op een medische behandeling.
Wemos rekent erop dat het rapport bijdraagt aan bewustwording over de risico's waaraan proefpersonen in Zimbabwe worden blootgesteld. Den Boer benadrukt: "Wij sporen toezichthouders aan relevante informatie over medicijntesten naar buiten te brengen. Zo kan de media hierop inspringen en mensen
informeren. Bovendien is het uitermate belangrijk om de capaciteit van de toezichthoudende instanties te versterken. Zodoende kunnen zij misstanden in medicijnonderzoek aanpakken en voorkomen.'
Lees het rapport `Clinical Trials Realities in Zimbabwe: Dealing with Possible Unethical Research'.
[1] Declaration of Helsinki - Ethical Principles for Medical Research Involving Human Subjects: http://www.wma.net/en/30publications/10policies/b3/
[2] In Zimbabwe zijn drie instanties betrokken bij het cooerdineren en monitoren van medicijnonderzoek: de Medicines Control Authority of Zimbabwe (MCAZ), de Medical Research Council of Zimbabwe (MRCZ), en de Research Council of Zimbabwe (RCZ).
Informatie voor de pers (