Tentoonstelling Uebermaler van Arnulf Rainer

Opening 3 mei

De tentoonstelling loopt tot 27 september

- Overzicht van Rainer's kunst met nadruk op laatste 15 jaar te zien in Cobra Museum

- 85-jarige kunstenaar is de meester van de Uebermalungen

- Bijzondere enscenering van de tentoonstelling door gastconservatoren Rudi Fuchs en Maarten Bertheux

- Film over Arnulf Rainer dag voor opening te zien in Filmmuseum Eye

Het Cobra Museum voor Moderne Kunst toont het werk van de Oostenrijkse kunstenaar Arnulf Rainer (1929). In deze tentoonstelling ligt de nadruk op het werk dat de laatste vijftien jaar is gemaakt en dat nauwelijks in Nederland is getoond, vaak rechtstreeks uit zijn atelier waar Rainer nog dagelijks werkt. De tentoonstelling is samengesteld door Rudi Fuchs en Maarten Bertheux. Beiden maakten eerder een serie van drie 'duotentoonstellingen' met Rainer gekoppeld aan een andere kunstenaar zoals vorig jaar jaar met Damien Hirst en Arnulf Rainer in het Rainer Museum (Baden Oostenrijk).

Voor het Cobra Museum is dit een belangrijke tentoonstelling die past in de programmering van kunstenaars die een belangrijke rol hebben gespeeld in de ontwikkeling van de informele en expressionistische ontwikkeling van de kunst na 1950.

Katja Weitering, artistiek directeur van het Cobra Museum:

"In de programmering van het Cobra Museum staat vernieuwende schilderkunst uit de jaren veertig en vijftig centraal. Het museum besteedde in de afgelopen jaren onder andere aandacht aan de informele schilderkunst in Europa en Amerika en stelde solo tentoonstellingen samen van kunstenaars als Antonio Saura, Armando en Bram Bogart. Het werk van Arnulf Rainer past binnen deze lijn om de naoorlogse opkomst van een expressieve, informele en materiele schilderkunst aan een breed publiek te presenteren."

Autonoom

Arnulf Rainer heeft het Europese expressionisme in de tweede helft van de vorige eeuw nieuwe impuls gegeven. Daarbij was zijn zoektocht naar een puur en autonoom handschift leidend. Dicht op de huid van de schilderkunst zocht, en zoekt hij nog steeds, naar een bijna biologisch gestuurd handschift. Hij zette hiervoor in de jaren 60 o.a. een eigen kunstopleiding op samen met Friedensreich Hundertwasser en begon met 'hand- und fingermalerei' om de kwast uit te schakelen. Hij is daarmee een van de eerste informele schilders uit Oostenrijk. De grote doorbraak kwam met zijn uebermalungen. Een techniek die hij tot op de dag van vandaag uitdiept.

Arnulf Rainer: Uebermaler

De drang tot uebermalen is universeel. Zoals een dier zijn terrein afbakent, zo wil de mens instinctief met een persoonlijk handschrift zijn of haar eigen terrein scheppen. Maar het uebermalen is ons afgeleerd en onze drang lijkt te worden beklemd. Rainer's werk spoort ons aan een eigen laag aan de werkelijkheid toe te voegen.

De basis van Rainers uebermalungen ligt bij een beeld van zichzelf of een gemanipuleerd beeld van iemand anders. De manipulatie gebeurt o.a. door met gekleurd licht bepaalde plekken te belichten of door specifieke uitsneden van het beeld te kiezen. Hiervan worden opnieuw foto-opnames gemaakt en dan begint het proces van het aanbrengen van vele verflagen. Dat kan soms maanden duren. Het resulteert in kleurrijke werken die een zacht, fluweelachtig karakter tonen maar ook intrigerend blijven doordat het oorspronkelijke fotobeeld door de verf heen kijkt. Maarten Bertheux zegt over de uebermalungen: "Bij de Uebermalungen worden de onderliggende afbeeldingen of motieven met verschillende lagen verf bedekt en wordt het beeld geaccentueerd en geintensiveerd. Door de vele lagen wordt het onderliggende beeld als het ware bevroren"

Tentoonstelling

De werken worden aan de wanden van het museum als een lang fries gehangen. Hiermee reflecteert de installatie in het museum zijn atelier, waar rijen schilderijen naast elkaar zijn geplaatst en waar de schilder voortdurend nieuwe verflagen en accenten toevoegt. Deze hangwijze zorgt er ook voor dat de aandacht niet uitsluitend gericht is op de individuele werken maar ook het handschrift van Rainer inzichtelijk wordt gemaakt. Naast deze lange rij werken zal in het midden van de eerste verdieping een aantal werken worden opgenomen uit vroegere perioden en deze worden geordend op series van Uebermalungen, Hand-und Fingermalerei en Kreuzbilder. Verder is er een kleine maar bijzondere selectie van tekeningen opgenomen waardoor deze tentoonstelling met meer dan 200 werken een zeer gevarieerd beeld van de kunstenaar geeft.

Activiteiten

Rondom de tentoonstelling vinden diverse activiteiten plaats. Arnulf Rainer is zelf te gast op 2 mei in het Goethe Instituut waar hij geinterviewd wordt door Dr. Corinna Thierolf, hoofdconservator van de Pinakothek der Moderne in Muenchen. Op 3 mei is de opening in het Cobra Museum waarbij Arnulf Rainer aanwezig zal zijn. In Eye zal op 2 mei de Nederlandse premiere van de documentaire Maler Rainer. Ein alters Portraet (2014) plaatsvinden. De film zal ook permanent getoond worden in de tentoonstelling.

De hashtag #uebermaler zal voor, tijdens en na de tentoonstelling door vele mensen op social media ingevuld worden, daarmee verwijzend naar de noodzaak om te uebermalen voor volwassenen en kinderen.

Workshops in het museumatelier bieden de mogelijkheid om zelf te gaan uebermalen.