Riviernatuur, waterkwaliteit en hoogwaterveiligheid krijgen flinke impuls

29-04-2015

Vrijdag 24 april was het zover. Rijkswaterstaat en Natuurmonumenten vierden samen met aannemer Van de Wetering, betrokken bewoners, de watersportverenigingen, gemeente Oss, Provincie en het waterschap de officiele start van de werkzaamheden in de Hemelrijkse Waard.

Een uiterwaard gelegen tussen Oijen en Lithoijen. Een nevengeul en natuurvriendelijke oevers leveren een bijdrage aan schoon water, het afgegraven gebied mag overstromen waardoor de waterstand in de Maas bij hoogwater lager wordt. De werkzaamheden zullen eind 2016 klaar zijn. Dan ontstaat er nieuwe riviernatuur. Het wordt een kraamkamer voor bijzondere planten, dieren, en het zeldzame hardhoutooibos. Ook wandelaars en andere recreanten hebben straks profijt van de nieuwe natuur.

450 voetbalvelden

Rijkswaterstaat gaat over de veiligheid van de rivier en werkt aan schoon water. Er gaat een gebied zo groot als 450 voetbalvelden (225 ha) op de schop waarbij ongeveer een miljoen kubieke meter klei wordt afgegraven. Een deel hiervan wordt gebruikt voor o.a. de versteviging van de dijken. Een ander deel wordt via de Maas afgevoerd richting de steenfabriek voor dakpannen en bakstenen. De afgegraven, meer zandige, bovengrond, wordt in de Kesselse Waard bij Maren-Kessel gebruikt om de daar gelegen plas te verondiepen en daarmee natuurlijker te maken. Door het afgraven van de uiterwaard en nieuwe geulen wordt de waterstand bij hoogwater met minstens 4 verlaagd. Dit effect treedt al z'n 10 kilometer stroomopwaarts van de ingrepen op en is voor de veiligheid in de toekomst als er bij hoogwater meer water door de Maas zal stromen.

Schoon water

Samen met de omgeving is de herinrichting van het gebied in ontwerpateliers ontstaan. Een belangrijk onderdeel is dat parallel aan de Maas een nevengeul wordt gegraven van ongeveer 3 kilometer lang. De oevers van deze geul lopen flauw af zodat er weer ondiep water komt. Dat is gunstig voor (water)planten, vissen, insecten en ander waterleven dat bij de Maas hoort. De oevers worden eigenlijk een soort natuurlijke mini-waterzuiveringsinstallaties. Een deel van de bomen die moesten wijken worden nuttig hergebruikt door ze in de oeverzones van de nevengeul en de bestaande Maasarm een plekje te geven als voedselbron en schuilplaats voor vissen en andere waterdiertjes. Ze worden goed verankerd zodat ze veilig op hun plek blijven liggen.

Voor de recreant

In de Hemelrijkse Waard komt een onverhard wandelpad met vlonders in de nattere delen. Het strandje bij de jachthaven wordt opgeknapt en er worden extra parkeerplaatsen gerealiseerd. Wandelaars kunnen straks vrij door het hele gebied struinen. Beheerder Natuurmonumenten zet runderen in zodat de uiterwaard door begrazing voldoende open blijft. Zo blijven mooie uitzichten en genoeg wind voor de zeilsport behouden.

Nieuwe wildernis

Een rivier is een voedselrijk systeem, waar de komst van allerlei planten en dieren niet lang op zich laat wachten. Tijdens overstromingen brengt het water allerlei zaden mee uit gebieden stroomopwaarts. Het is al snel een mooie en gevarieerde wildernis. De nevengeul en het plas-dras gebied worden de perfecte kraamkamers voor allerlei vissen. De jonge visjes vinden hier beschutting tussen waterplanten en wilgenwortels en een overvloed aan voedsel. Al dat `broed' trekt ook weer allerlei visetende vogels aan, waaronder de grote zilverreiger. De ooibossen leveren de bever straks voldoende voedsel en bouwmateriaal. Het zeldzame hardhoutooibos komt nog maar op drie plekken voor in Nederland. In de Hemelrijkse Waard is ruimte voor 50 ha van dit bos.

Meer informatie vindt u op de projectpagina Maas: herinrichting Hemelrijkse Waard.