in Israel / door Elise Friedmann / op 28/04/2015 om 14:52 / Tags: Gaza, Hamas, IDF, Palestijnen, VN

De openbare aanklager van het Israelische leger heeft vorige week drie soldaten in staat van beschuldiging gesteld wegens een incident tijdens de Gaza-oorlog in de zomer van 2014. Dit werd zondag bekend gemaakt. Twee van hen worden aangeklaagd wegens diefstal van 568 euro en obstructie van het onderzoek, de derde wegens medeplichtigheid. Dit is de eerste rechtszaak tegen soldaten naar aanleiding van de Gaza-actie.

De IDF heeft ruim 120 zaken in onderzoek en publiceerde daarover drie voortgangsrapporten: het eerste in september 2014, het tweede in oktober, en het derde afgelopen 19 maart. Onder de 120 zaken zijn ook veel incidenten waarbij Palestijnse burgers omkwamen, soms zelfs enige tientallen. Deze onderzoeken duren langer, omdat de eventuele aanklachten ernstiger zijn. Er is nog niet besloten of er ook een strafrechtelijk onderzoek wordt ingesteld naar het meest bekende incident, het `Hannibal protocol'-incident van 1 augustus 2014, waarbij tussen de 15 en 140 burgers omkwamen.

De wereld volgt het instellen en de afronding van onderzoeken door Israel met argusogen, omdat het Internationaal Strafhof (ICC) een vooronderzoek heeft ingesteld dat onder meer moet beoordelen of Israel zelf alle eventuele zaken naar behoren onderzoekt. Als dit het geval is, heeft het Strafhof geen jurisdictie. Het ICC spreekt zich alleen uit bij ernstige oorlogsmisdaden die niet door het land zelf worden onderzocht.

De Israelische operatie Defensive Shield wordt door uitzonderlijk veel partijen onderzocht. Gisteren publiceerde de VN de conclusies van een rapport over tien incidenten tijdens de Gaza-oorlog waarbij VN-instellingen betrokken raakten (het rapport zelf is nog niet vrijgegeven). Dit eigen onderzoek van de VN concludeert dat bij Israelische beschietingen van (of in de buurt van) VN-gebouwen zeker 44 Palestijnen zijn gedood, en dat Hamas de bevolking in gevaar heeft gebracht door wapens op te slaan in drie VN-scholen en "waarschijnlijk vanuit twee van de drie beschietingen uit te voeren".

VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon neemt het vooral hoog op dat er doden zijn gevallen als gevolg van Israelische acties, schrijft hij in de aanbiedingsbrief van de conclusies. Dit beschaamde het vertrouwen van mensen die een veilige schuilplaats dachten te vinden bij de VN. Ban laat weten dat hij alles in het werk zal stellen om te voorkomen dat dit nog ooit zal gebeuren: "VN-gebouwen zijn onschendbaar", schrijft hij. Het feit dat VN-gebouwen gebruikt konden worden als wapenopslagplaats of militaire uitvalsbasis was een van de redenen dat de VN een eigen onderzoek instelde, naast alle onderzoeken die er al zijn.

Israel heeft zijn bedenkingen bij sommige van de conclusies, liet een woordvoerder van het Israelische ministerie van Buitenlandse Zaken in een reactie weten. Naar alle incidenten die aan Israel worden toegeschreven is echter al een grondig onderzoek ingesteld, en waar relevant zijn strafrechtelijke onderzoeken opgestart.

Bij de aanbieding van het rapport prees Ban Ki-moon Israel om zijn medewerking aan het onderzoek en het instellen van eigen onderzoeken. Hij bekritiseerde Hamas, dat mogelijke schendingen door Palestijnen nooit onderzoekt.

Anders dan bij dit onderzoek, werkt Israel niet mee aan een onderzoek van de Mensenrechtenraad van de VN. De voormalige commissie-Schabas, waarvan de voorzitter inmiddels wegens verzwegen partijdigheid is afgetreden, komt naar verwacht in juni met een rapport. Het materiaal daarvoor is onder Schabas verzameld en de verwachting in Israel is dat dit rapport weer even partijdig zal zijn als dat van Goldstone over de voorgaande Gaza-actie. De commissie Goldstone kwam destijds snel na de actie met een vernietigend rapport: een jaar later nam Goldstone hier afstand van. "Als ik toen had geweten wat ik nu weet, had het rapport er heel anders uitgezien", schreef Goldstone later in een opiniestuk. Israel werkte destijds niet mee aan het onderzoek van de commissie-Goldstone, omdat het - net zoals nu van de commissie-Schabas - een partijdig rapport verwachtte.