Hoop op hulp voor de Zuid-Molukken


28 april 2015

Den Haag

Op 25 april was het 65 jaar geleden dat op Ambon de Republik Maluku Selantan (RMS), de Republiek der Zuid-Molukken werd uitgeroepen. De RMS streeft nog altijd naar onafhankelijkheid maar het gebruik van geweld daarbij is door velen afgezworen. De RMS-regering hoopt door middel van een dialoog
met Indonesie haar doelen te bereiken.

De Zuid-Molukken

In 1946 maken de Zuid-Molukken deel uit van de deelstaat Oost-Indonesie die weer tot de Indonesische Unie behoort. Maar in 1950, net na de onafhankelijkheid van Indonesie, vormt president Soekarno de federale structuur van de Indonesische Unie om naar een eenheidsstaat. Nu er geen deelstaat
meer is om hun belangen te waarborgen, besluiten de Zuid-Molukkers een eigen staat op te richten. Indonesie is niet van plan de Zuid-Molukkers een eigen staat te gunnen. Ambon is tot 1950 het kloppend hart van de nieuwe staat tot de strijdkrachten van Soekarno het innemen. Vanaf het eiland
Seram (Ceram) voeren de Zuid-Molukkers nog 13 jaar lang een guerrillastrijd tegen Indonesie.

Door de Eeuwen Trouw

Al is de onafhankelijkheid van de RMS al snel een gelopen race, de Molukkers staan niet alleen in hun strijd. In 1950 richt een aantal vooraanstaande Nederlanders de Stichting "Door de Eeuwen Trouw" op. Zij verklaren zich solidair met het streven van de RMS. Hierbij vinden ze een bondgenoot in
voormalig minister en premier Gerbrandy, die een felle tegenstander is van de Indiepolitiek van de kabinetten-Drees. RMS-president Soumokil bedankt per brief de raad van advies van de stichting in 1954 voor haar steun in de strijd en wijst op de historische banden tussen Zuid-Molukken en
Nederland.

Hoop op hulp

RMS-president Soumokil (1950-1966) spreekt gedurende zijn regeerperiode meerdere malen de hoop uit dat zijn volk gesteund zal worden van buitenaf. Hij hoopt vooral op steun vanuit Nederland

"Naast de wettige gronden waarop de proclamatie was gebaseerd, was er bij iedere rechtgeaarde Ambonnees de stille overtuiging, dat de Nederlandse regering haar bondgenoot niet alleen zou laten"

Er komt geen hulp. De Nederlandse regering beperkt zich tot het naar Nederland overbrengen van ruim 4000 Molukse gezinnen en alleenstaanden in 1951 en 1952. Het zijn voornamelijk ex-KNIL militairen, die eenmaal in Nederland aangekomen ontslag krijgen. In de database De Aankomst van het
Nationaal Archief zijn gegevens te vinden over de aankomst en de opvang van Molukkers in Nederland. Het is de bedoeling van de regering dat het verblijf in Nederland tijdelijk zou zijn. De Ambonezen worden in aparte woonoorden gehuisvest en mogen aanvankelijk niet werken wat tot grote
frustraties leidt. Als Soumokil in 1966 op last van de Indonesische president Soekarno wordt geexecuteerd, gaat de RMS-regering in Nederland in ballingschap.

Opvang en een verzoenend gebaar

Onder minister-president Ruud Lubbers wordt in 1986 de Rietkerk-uitkering ingesteld, vernoemd naar minister van Binnenlandse Zaken Koos Rietkerk. De uitkering is tot stand gekomen na overleggen met vertegenwoordigers van de Molukse gemeenschap. Leden van de eerste generatie krijgen vanaf 1988
een jaarlijkse uitkering van 2000 gulden. Oud-KNILmilitairen krijgen de Herdenkingspenning `Komst Ambonezen naar Nederland'. Ook wordt afgesproken de werkloosheid- en huisvestingsproblematiek van de Molukse gemeenschap aan te pakken. Daarnaast draagt de Nederlandse staat jaarlijks 500.000
gulden bij aan de stichting, inrichting en instandhouding van het Moluks Historisch Museum in Utrecht. Het museum Maluku is in 2012 gesloten maar de collectie en daarmee het Molukse erfgoed blijft fysiek door middel van uitlening en digitaal toegankelijk.

Nationaal Archief

2.21.068 Gerbrandy, inv.nr. 162, 169, 170 en 171
2.21.081 van Hamel, inv. nr. 83, 170, 172 en 173
2.08.5226 Fin/Directe Belastingen 1958-1985, inv. nr. 855

Index van de Aankomst: Molukkers naar Nederland

Literatuur

E.I. van der Meulen, Dossier Ambon 1950: de houding van Nederland ten opzichte van Ambon en de RMS, `s- Gravenhage 1981.
H. Smit, Gezag is gezag: kanttekening bij de houding van de gereformeerden in de Indonesische kwestie, Hilversum 2006.

Museum Maluku