Nieuwsbericht | 23-04-2015

De dreiging van jihadistisch terrorisme gaat niet alleen uit van personen die naar Syrie of Irak zijn vertrokken en eventueel terugkeren, maar ook van personen die in Nederland (ver)blijven. Deze hebben in veel gevallen niet eens de intentie om naar een strijdgebied te vertrekken.

De 'thuisblijvers' zijn bijvoorbeeld personen die gefrustreerd zijn vanwege een mislukte uitreispoging of mensen die thuis radicaliseren onder invloed van de propaganda van groeperingen als Islamitische Staat in Irak en al-Sham. Ook kan het gaan om personen in ons land die contact onderhouden met oudere netwerken, waarvan jihadveteranen de kern vormen, die nauwe relaties hebben met jihadistische groeperingen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Allen vormen een potentiele dreiging voor Nederland.

In 2014 heeft de AIVD in meerdere gevallen tijdig dreiging kunnen onderkennen en andere overheidspartijen in positie gebracht om op te treden.

De jihadist bestaat niet

Een profiel van de jihadist is moeilijk te geven. Dat maakt het werk van de AIVD complex. Zo vormt niet iedere terugkeerder per definitie een risico. Per geval wordt in samenwerking met andere partijen, zoals de Nationaal Cooerdinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, het Openbaar Ministerie en lokale overheden een inschatting van de risico's gemaakt die van iemand uitgaat.

Een andere complexiteit vormt de samenstelling van de populatie van jihadisten. Het gaat om hoogopgeleide personen en om vroegtijdige schoolverlaters, om diepreligieuze mensen maar ook om avonturiers. De meerderheid heeft een Marokkaanse achtergrond, maar er zijn ook jihadisten met een Surinaamse, Turkse, Antilliaanse afkomst en ook zijn er polderjihadisten. Een deel van de jihadisten heeft een crimineel verleden.

Stijging aantal vrouwen sinds uitroepen Islamitische Staat

Vanaf medio 2014, sinds de uitroeping van het kalifaat Islamitische Staat, zag de AIVD ook het aandeel vrouwen sterk stijgen. Een kwart van het totaal aantal uitreizigers nu is vrouw, meer dan 40. Ook proberen steeds vaker hele gezinnen te vertrekken. Er zijn ongeveer 30 kinderen onder de 10 jaar van Nederlandse uitreizigers in de strijdgebieden, van wie de helft daar geboren is. De AIVD heeft het uitreizen van gezinnen in 2014 in meerdere gevallen kunnen voorkomen.

Naast de nadrukkelijke aandacht die het jihadisme en de geopolitieke ontwikkelingen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten vragen, besteedt de AIVD in zijn jaarverslag ook aandacht aan de verslechterende relatie tussen Rusland en het Westen. Daarnaast is aandacht voor de risico's van cyberdreiging voor onze (economische) veiligheid en de andere aandachtsgebieden van de dienst, zoals spionage, extremisme, proliferatie van massavernietigingswapens en bevordering van beveiligingsmaatregelen.