Hoog cholesterol ook ongunstig voor ouderen Naar overzicht

21 april 2015 | NIEUWSBERICHT

In tegenstelling tot wat eerder vermoed werd, blijkt een hoge cholesterolspiegel ook voor hoogbejaarden ongunstig. Dat ontdekten onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en het Erasmus MC. Eerder leek een lage cholesterolspiegel bij deze groep juist ongunstig. Die eerdere bevindingen zijn waarschijnlijk te verklaren doordat lage cholesterolspiegels vaker voorkomen bij mensen die ziek zijn en daardoor weinig eten. Erfelijke varianten die samenhangen met een verhoogde cholesterolspiegel blijken nu ook bij hoogbejaarden de kans op overlijden te vergroten.

Cholesterol is een onmisbare bouwstof voor het lichaam, maar kan ook een schadelijk effect hebben op de bloedvaten. Het gaat dan om de minuscule bolletjes die het cholesterol door de bloedvaten vervoeren. Als deze bolletjes een relatief lage dichtheid aan lipoproteinen hebben, kan dat leiden tot een gevaarlijke klontering van cholesterol aan de vaatwanden. Dit LDL-cholesterol wordt dan ook het `slechte cholesterol' genoemd. Hoeveel schadelijk LDL-cholesterol iemand heeft, wordt onder andere bepaald door zijn genetische code. Meerdere veelvoorkomende varianten in het DNA, zogeheten single nucleotide polymorphisms oftewel SNPs, blijken hieraan bij te dragen.

Aanleg voor hoog LDL-cholesterol

Onderzoekers van het LUMC ontwikkelden samen met Rotterdamse epidemiologen een genetische risicoscore (GRS) op basis van 51 van zulke SNPs. Vervolgens berekenden ze deze risicoscore voor deelnemers aan de Leiden 85+ Studie, geleid door dr. Ton de Craen (Ouderengeneeskunde), en deelnemers aan de Leiden Lang Leven Studie, een onderzoek onder 420 langlevende Nederlandse families geleid door prof. Eline Slagboom (Moleculaire Epidemiologie). Ook bij deze hoogbejaarden bleek genetische aanleg voor een hoog LDL-cholesterol de kans op overlijden te vergroten.

Verkeerde interpretatie

"Bij de Leiden 85+ Studie zagen we eerder juist een omgekeerd verband tussen LDL-cholesterol en ziekte-gerelateerd overlijden", vertelt eerste auteur dr. Iris Postmus (LUMC). "Daar leek een laag LDL-cholesterol juist ongunstig. Achteraf bezien komt dat waarschijnlijk doordat ouderen die ziek zijn minder eetlust hebben, waardoor ze minder cholesterol binnenkrijgen", legt Postmus uit, die in januari promoveerde bij prof. Wouter Jukema (Hartziekten) en prof. Rudi Westendorp (Ouderengeneeskunde) . "Maar we hebben nu ontdekt dat hoogbejaarden met een erfelijke aanleg voor hoog cholesterol juist een grotere kans hebben om te overlijden. Dat toont aan dat het niet het hoge cholesterol zelf kan zijn dat beschermt tegen overlijden."

Statines

In eerder onderzoek van het LUMC werd aangetoond dat cholesterolverlagende statines ook bij ouderen effectief zijn. "Het verdient mijns inziens dus wel degelijk overweging om statines voor te schrijven bij een gezonde oudere van 85 met een hoog LDL-cholesterol", besluit Postmus.

Postmus I, Deelen J, Sedaghat S, Trompet S, Crean AJM de, Heijmans BT, Franco OH, Hofman A, Dehghan A, Slagboom PE, Westendorp RGJ, Jukema JW LDL Cholesterol still a problem in old age? A Mendelian randomization study. International Journal of Epidemiology 2015, April 7, 1-9