14 april 2015

Met deze prikkelende bewering opent journalist Ad van Liempt het eerste Vrijheidscollege. `We betuigen ons in demonstraties allemaal solidair met bladen als Charlie Hebdo, maar censuur is ons in Nederland veel vertrouwder dan vrijheid van meningsuiting.'

Met talloze voorbeelden uit de geschiedenis laat Van Liempt zien dat machthebbers altijd bang zijn geweest voor onafhankelijke media. Toen er nog vijf verzuilde omroepen waren bepaalde de radiocontrolecommissie bijvoorbeeld welke programma's wel of niet door de beugel konden. Vooral de socialistische VARA moest eraan geloven: een programma over geboortebeperking werd niet uitgezonden omdat het `volkskrachtondermijnend' zou zijn en de omroep mocht zijn programma's niet meer met De Internationale afsluiten.

Op het gebied van de Nederlandse literatuur was er in Tilburg de Informatie Dienst Inzake Literatuur (IDIL) die boeken beoordeelde op schadelijkheid voor de katholieke ziel. Toen in 1965 het NTS-journaal zijn intrede deed was er eigenlijk nooit sprake van overheidscensuur, maar werd er wel een journaalcommissie opgericht door de verschillende omroepen die de uitzending eerst wilden bekijken. Dat ging zo ver dat het Journaal ooit een keer niet vertoond kon worden, omdat de censor nog niet klaar was met de controle.

Foto's vrijheidscollege 175

Ook in de kolonien Nederlands-Indie en Suriname trad Nederland bepaald niet tolerant op en werden dissidenten in kampen gezet of opgesloten. Als een rode draad door het betoog van Van Liempt loopt het verhaal van Dirk van der Voort: een verzetsstrijder die in de Tweede Wereldoorlog met een paar vrienden een drukkerij in Schoonhoven kaapte en zo hun communistische vrijheidsboodschap in de krant kregen. Van Liempt: `Indrukwekkend hoe een man zo de censuur wist te omzeilen, een rolmodel voor de vrijheid van meningsuiting. Dus ik zeg:Je suis Dirk van der Voort.'

Volgende Vrijheidscolleges

Er volgen nog drie Vrijheidscolleges in Den Haag:

* 20 april: Columniste Sheila Sitalsing over de vrijwaring van gebrek: waarom zijn wij als welvarende mens toch ontevreden?

* 28 april: Fotograaf Ton Koene over de vrijwaring van angst: hoe we van mensen in conflictgebieden kunnen leren niet in angst te leven.

Foto's vrijheidscollege 161

* 5 mei: Arabiste Petra Stienen over de vrijheid van religie: over haar ervaringen in het katholieke Limburg en het islamitische Midden-Oosten.

De Vrijheidscolleges zijn gratis toegankelijk.