Mediatekst | 02-04-2015

Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 2 april 2015.

RUTTE Vorige week stond Lodewijk Asscher hier omdat ik op dat moment samen met vertegenwoordigers van een groot aantal bedrijven in China was. Ik moet zeggen, als je daar bent kun je alleen maar diep onder indruk zijn van de hele snelle ontwikkeling die China doorgemaakt, wat overigens ook een hoop vraagstukken met zich meebrengt. Wat je in algemene zin echt ziet is dat het van een lagelonenland groeit naar een hoogtechnologisch land. Maar ook een land met hoogkwalitatieve bedrijvigheid. En daar liggen enorme kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. En ik denk dat het van groot belang is dat het Nederlandse bedrijfsleven die kansen ook pakt, dat doet het bedrijfsleven ook, en dan helpt het ook weer als daar zo'n politieke missie gecombineerd met een handelsmissie ook weer helpt om de nodige deuren te openen. Er zijn meer dan vijftig contracten afgesloten, ik dacht zelfs in totaal 54, en dan ook nog daarnaast allerlei zijevenementen waarbij ook weer allerlei afspraken zijn gemaakt op allerlei van terreinen. Ook wetenschap, ook luchtvaart maar natuurlijk ook de meer traditionele terreinen zoals de landbouw. Ik moet zeggen, die reizen maken ook echt een verschil. Mede daarom zal ik begin juni met minister Lilianne Ploumen en staatssecretaris Sharon Dijksma India bezoeken. Ook dan gaat een grote delegatie van het Nederlandse bedrijfsleven mee en als je kijkt naar de banden tussen het Nederlandse bedrijfsleven in India, dan is ook daar weer ruimte voor groei en is ook India een economie die snel aan het groeien is en waar we op die manier hopen resultaten te boeken.

Dat levert ook weer banen op hier omdat nou eenmaal een groot deel van de welvaart in Nederland, daar doen we het uiteindelijk voor, ook samenhangt met de export en met de handel. Dat is extra nodig omdat wij vinden dat de werkloosheid in Nederland nog steeds te hoog is en de belangrijkste prioriteit van het kabinet is een verder herstel van werkgelegenheid. We zien overigens wel gelukkig dat in toenemende mate allerlei tekenen zijn dat de economie verder herstelt. De ramingen zijn naar boven bijgesteld, we zien dat de industrie beter draait, dat het consumentenvertrouwen verder toeneemt en dat mensen, en ook dat is echt heel belangrijk, dat consumenten nu meer geld durven uitgeven. Dus wat dat betreft staan steeds meer seinen op groen. Dat betekent voor het kabinet koers houden en er voor zorgen dat we met gezond financieel beleid en het doorvoeren van hervormingen de basis leggen voor verdere duurzame groei.

Volgende week ga ik naar Panama. Ik ben dan aanwezig bij de top van de Organisatie van Amerikaanse Staten, maar ik ben ook daar voor een verdere versterking van de economische relatie met Panama. Panama is om twee redenen erg interessant. Het is een regionale hub aan het worden, je ziet steeds meer regionale hoofdkantoren zich in Panama vestigen. En daarnaast vervult Panama natuurlijk een hele belangrijke logistieke functie van oudsher in dat deel van de wereld. Als toegangspoort tot Noord- en Zuid-Amerika. Ik zal daar zijn, ook samen met Mike Eman, de premier van Aruba, en die zal aansluitend ook een handelsmissie leiden in de regio met ook veel Nederlandse bedrijven.

Morgen viert Piet de Jong zijn honderdste verjaardag. Ik was nog maar net geboren, ik geloof een maand, ja anderhalve maand, toen hij minister-president werd. En daarmee is hij eigenlijk mijn politieke overgrootvader. Ik vind het eigenlijk heel bijzonder dat Piet de Jong en ik elkaar nog steeds ieder jaar zien bij de jaarlijkse lunch die ik heb met mijn voorgangers. Die ik apart ontvang zo meestal in de maand juni. Dat zijn eigenlijk altijd bijzonder ontspannen ontmoetingen maar tegelijkertijd ook weer gespannen ontmoetingen omdat Piet de Jong, kan ik u zeggen, nog steeds buitengewoon scherp is en alles uitermate nauwgezet volgt en er ook opvattingen over heeft. En dan merk je ook dat je samen zit met een eeuw levenservaring en misschien mag ik hem dan ook vanaf deze plek geluk wensen namens het hele kabinet met deze honderdste verjaardag en daarmee is hij de op een na oudste nog in leven zijnde regeringsleider ter wereld. Ook goed voor de statistiek.

Morgen, Goede Vrijdag, is het traditiegetrouw de dag van de Mattheus Passion. Ik ga zelf naar Leiden, met een collega's de uitvoering bijwonen. En ik hoop dat u allemaal goede paasdagen zult hebben.

WESTER Heeft het kabinet ook nog de hele gang van zaken rondom ABN Amro geevalueerd vandaag?

RUTTE Nou in ieder geval besproken ja.

WESTER En heeft dat tot nieuwe inzichten geleid?

RUTTE Nee.

WESTER Hoe heeft u dat zelf ervaren, al die berichtgeving daarover? U was in het buitenland, het klonk waarschijnlijk wel door daar.

RUTTE Hoe ik dat ervaren heb. Ik denk zoals we het allemaal ervaren hebben, dat er een klimaat was ontstaan van onrust rond ABN Amro en ook behoorlijk wat Kamervragen waren gesteld. De kwestie Dubai maar ook de kwestie van de beloning en het ook in dat licht denk ik een verstandig besluit is geweest van de minister van Financien om niet nu een beursgang aan te kondigen en eerst eens even ook uit te sorteren, die verschillende Kamervragen en die ook goed te beantwoorden.

WESTER Ziet u die beursgang er nog van komen komend jaar?

RUTTE Ik denk dat dat nog steeds mogelijk is. Sowieso wil het kabinet doorgaan met een beursgang en dit jaar is nog wel heel erg lang dus dat lijkt mij zeer mogelijk.

WESTER Heeft u zelf nog contact gelegd met uw voorganger, partijgenoot, Gerrit Zalm?

RUTTE Nee, maar ik wist wel dat Jeroen Dijsselbloem een aantal keer contact met hem had en ik kan ook hier wel zeggen dat het vertrouwen van de minister van Financien en mijzelf zowel in de leiding van de bank als ook in de raad van commissarissen onverminderd groot is.

WESTER Had u niet af en toe het gevoel, de regie is nu compleet zoek met alles wat er gebeurt. Publicaties, lekken over en weer, verwijten over en weer?

RUTTE Nou dat niet, wat je zag is natuurlijk een onrustig beeld waarbij denk ik het van belang is om zo snel mogelijk dat beeld weer rustig te krijgen zodat we ook weer verder kunnen werken aan een verstandige beursgang van deze bank.

WESTER Die onrust die ontstaan is, is dat de schuld van de top van de ABN Amro?

RUTTE Ja, ik wil hier niet met vingers wijzen, wat je moet vaststellen is dat er een paar dingen bij elkaar kwamen. Dat is het jaarverslag waarin ook verder naar buiten kwam de kwestie van de loonsverhoging, de beroemde ton. Daarnaast natuurlijk het bericht over Dubai. Dat bij elkaar gebracht, en ook het feit dat de Tweede Kamer daar begrijpelijker wijze veel vragen bij had en die ook wil bespreken, creeerde denk ik een situatie waarin het verstandig was om nu niet over te gaan tot een beursgang.

WESTER Want die ton, dat hadden ze beter niet kunnen doen?

RUTTE Ik denk dat het maatschappelijk gezien niet verstandig was. De minister van Financien heeft vorig jaar in overleg met de bank vastgesteld dat het juridisch kon. Dus in die zin er ook geen formele bezwaren waren, maar dat wel sterk de vraag leefde of het nou verstandig was om dat te doen gegeven het feit dat de Nederlandse samenleving natuurlijk met zijn allen hebben betaald voor die bank. Er in de Nederlandse samenleving natuurlijk altijd een debat is over salarissen die verdiend worden bij de overheid of bij min of meer aan de overheid gerelateerde organisaties.

WESTER Zou je kunnen zeggen dat minister Dijsselbloem met zijn waarschuwing het is niet verstandig, maatschappelijke onrust gelijk gekregen heeft?

RUTTE Luister, we zitten midden in de hele kwestie waarvan het aller belangrijkste nu is dat die nu tot rust komt. Ik merk ook dat alle hoofdrolspelers dat wenselijk vinden. Dat er nu zo snel mogelijk een klimaat ontstaat weer van rust rond de bank. Dat is van groot belang dus ja, het doen van evaluatieve uitspraken gaat daar niet aan bijdragen.

VAN DER WULP (NOS) Minister Dijsselbloem heeft gisteren ook gezegd dat hij bij ABN niet met zijn vuist op tafel heeft geslagen als het ging om die loonsverhoging. Naar buiten toe bestaat het beeld dat hij misschien de laatste weken in de pers wat steviger is geweest over hoe hij die loonsverhoging heeft veroordeeld. Hoe kijkt u daar naar?

RUTTE Ja het zijn allemaal van die evaluatieve uitspraken. Kijk, het feit is dat, wat is het, vorig jaar maart dacht ik is dat gesprek geweest met de bank en Dijsselbloem over de kwestie van die loonsverhoging. Hij heeft toen ook gezegd, ik kan dat verder juridisch niet tegenhouden en van uit juridische invalshoek kan ik het ook verdedigen maar ik heb sterk de vraag of dit nou verstandig is en ik deel dat met hem natuurlijk. De vraag is of dat verstandig is en zo liggen de feiten nu.

VAN DER WULP Had hij dan niet eerder steviger moeten zijn richting de bank in plaats van pas vorige week vrijdag?

RUTTE Hij heeft vorige week vrijdag niets anders gedaan dan een jaar geleden heeft gedaan, namelijk gezegd dit is niet verstandig. Wat er vorige week vrijdag bij kwam is dat langzamerhand er op dit dossier en andere dossiers zo veel Kamervragen lagen en zo veel onrust was ontstaan dat het beter was om niet nu over te gaan tot een beursgang.

VAN DER WULP Hoe ligt dit in de coalitie? Want de indruk bestaat dat de PvdA hier een puntje heeft gescoord, fel is tegen de grootverdieners terwijl de VVD benadrukt we moeten rust houden want die beursgang moet eigenlijk zo snel mogelijk toch nog realiteit worden.

RUTTE Ik zie hier geen grote verschillen van opvatting, ik merk dat ook de Partij van de Arbeid vasthoudt aan een beursgang. Maar ik denk terecht vaststelt dat met ook de VVD en de minister van Financien dat in ieder geval deze week daarvoor het klimaat te onrustig is en het ook zaak is eerst een paar van die kwesties ook in de Kamer af te wikkelen rondom Dubai en de loonsverhoging. Ja en verder geldt ook voor de VVD natuurlijk dat wij mijn partij gemiddeld genomen misschien iets ontspannener staat tegenover het hogere salaris maar in dit specifieke geval ook moet vaststellen dat dit een bank is die gekocht is door de belastingbetaler en gegeven het hele maatschappelijk politieke klimaat sterk te vraag is of dit nou verstandig is om die loonsverhoging toe te kennen.

DE WINTHER (TELEGRAAF) U doet hier altijd verslag van datgene wat er in de ministerraad is besproken, wanneer is eigenlijk het onderwerp van die ton besproken in de ministerraad?

RUTTE Ik kan u mededelingen doen als ik daartoe aanleiding zie uit de ministerraad, maar het is niet zo dat ik alles wat de ministerraad wordt besproken of de vraag beantwoordend wanneer is iets wel of niet besproken hier behandel.

DE WINTHER Heeft u rond de momenten dat de minister van Financien, dat bleek deze week in maart bleek hij met de top van ABN hebben overlegd, heeft hij ook in de ministerraad aangegeven dat hij het niet vond kunnen?

RUTTE Nogmaals, ik doe alleen mededelingen uit de ministerraad als ik dat hier dienstig vind maar niet desgevraagd.

DE WINTHER Waarom zou dit niet dienstig zijn eigenlijk als er een beursgang is uitgesteld?

RUTTE Er is nu een actuele aangelegenheid maar alles wat ik daar nu verder over zeg evaluatief of nog eens terugkijkend wat is er wanneer met wie en waar besproken, dat draagt verder niet bij aan de noodzakelijke fase waar we nu inzitten.

DE WINTHER De minister heeft inderdaad zoals de collega het aangeeft niet met de vuist op tafel geslagen destijds, hij heeft ook, zo bleek uit correspondentie verdedigd dat de salarisverhoging door ging. De vraag is dus ook, had de minister niet veel eerder veel meer moeten proberen om dit tegen te houden en al gaandeweg in de aanloop daar de voorbereiding die tot twee weken geleden volgens mij nog alle seinen op groen leken te staan, niet veel eerder alarm moeten slaan. Al dan niet in de ministerraad waar u kennelijk niks over wil zeggen maar ik probeer het toch nog maar een keer.

RUTTE Kijk, de situatie is dat hij, Jeroen Dijsselbloem is niet iemand van vuist op tafel slaan maar ik kan u verzekeren dat als Jeroen Dijsselbloem iets vindt dat hij zonder met zijn vuist op tafel te slaan buitengewoon duidelijk is wat hij ergens van vindt. En zonder enige twijfel is dat ook hier het geval geweest. Dat is zijn stijl. Een kranige meneer die er geen misverstand over laat bestaan wat hij vindt. En tegelijkertijd...

DE WINTHER [onverstaanbaar, red.]

RUTTE Nou dat weet ik niet. Tegelijkertijd ook vast stelt dat, er was in ieder geval verschil van mening. Tegelijkertijd ook vaststelt dat de bank juridisch gesproken dat mocht doen. Wat er zich vorige week aftekende was een situatie waarin dit ontstond, ook commotie in de Tweede Kamer, veel vragen, daarnaast de kwestie Dubai. En ik denk dat hij volkomen gelijk had dat dat niet het moment was om een beursgang af te kondigen.

DE WINTHER Verklaart u nu dat de minister van Financien eigenlijk niks verkeerds heeft gedaan?

RUTTE Ik zou niet weten in dit dossier waar ik nou Jeroen Dijsselbloem verwijten kan maken, nee.

DE WINTHER Nou ja, omdat het dus kennelijk in eerdere instantie in ieder geval niet met u of andere mensen is gedeeld dat het allemaal mis kon gaan.

RUTTE Dat is uw conclusie, ik heb net verteld dat ik daar verder geen inzage in geef. Ik kan in algemene zin zeggen dat de minister van Financien over alle grote dossiers gezamenlijk optrekken. We hebben intensief contact, of dat nou de begrotingsvoorbereiding is, of de grote kwestie met financiele instellingen of de euro, dat is natuurlijk een van de hechtste samenwerkingsrelaties in het kabinet en die is in dit geval nog eens extra hecht omdat we het leuk vinden. Dus dat zit wel goed.

DE WINTHER Maar begrijp ik goed dat het uitstel van de beursgang van ABN eigenlijk helemaal niet is besproken in de ministerraad en dat u er vorige week pas, wellicht via een telefoontje van hoorde van de minister van Financien?

RUTTE Nogmaals, wat we precies in de ministerraad bespreken daar bepaal ik steeds zelf van wat ik daarvan naar buiten breng dus die conclusie laat ik echt aan u. Als u vraagt wat ik weet kan ik u verzekeren dat de minister van Financien en ik voor elkaar geen geheimen hebben en altijd in de grote dossiers samen optrekken.

DE WINTHER Er zit inmiddels bij elkaar opgeteld 30 miljard euro in die bank en Nederland ziet dat er de top van de ABN verkeerde beslissingen neemt met betrekking tot de eigen beloning maar tegelijkertijd ook rollebollend over straat lijkt te gaan met het kabinet in de vorm van de minister van Financien. Brieven lekken uit, er gaat een commissaris weg van de raad van commissarissen en u zegt hier net, het vertrouwen van het kabinet in de top van de bank is onverminderd groot. Daar begrijpen de mensen in het land toch helemaal niets van meneer Rutte?

RUTTE Ik denk dat het wel zo is. Wij hebben vertrouwen in de directie en vertrouwen in de raad van commissarissen van de bank en wij achten het beiden, zowel de minister van Financien als ik, van belang dat er nu rust ontstaat. Daarvoor is het nu eerst noodzakelijk dat de geplande Kamerdebatten plaatsvinden. Zodat daar zaken ook kunnen worden afgewerkt in politieke zin rondom de ton, rondom Dubai. Er liggen allerlei Kamervragen die deels wel beantwoord zijn en ik geloof inmiddels allemaal beantwoord zijn. Maar die debatten moeten voor een deel nog plaats vinden. En daar moeten we gaan toewerken naar een goed moment voor de beursgang.

DE WINTHER Waarom is het vertrouwen in de top van ABN onverminderd groot?

RUTTE Kijk, dat er onrust ontstaat vorige week door een aantal maatschappelijk politieke situaties en dat dat ook uiteindelijk aanleiding is geweest om te zeggen dan is die beursgang nu niet het gewenste moment, is geen reden om geen vertrouwen te hebben in de top van deze bank dat dit de top is die in staat is om deze bank goed te leiden. Dat vertrouwen is onverminderd groot.

DE WINTHER Ook al lekken er allerlei vertrouwelijke documenten die aan de Kamer vertrouwelijk ter inzage worden gelegd maar door factoren, laten we voor de gein eens denken dat het de bank is, gewoon in de publiciteit worden geholpen.

RUTTE Nogmaals, de vertrouwen van de minister van Financien en mij in de bank om in staat te zijn die bank goed te sturen om een beursgang goed te begeleiden, om de bank ook goed te leiden in een situatie van verdere verzelfstandiging, die is onverminderd groot.

BOVENS (BNR) Het besluit om de bank niet nu naar de beurs te brengen dat is gepubliceerd op vrijdagochtend om 9 uur, wanneer is dat besluit exact genomen?

RUTTE Nogmaals, ik kan niet altijd inzage geven wanneer besluiten worden genomen. Dat gaat niet. Ik bericht u hier altijd over zaken die ook in de persberichten naar voren komen, of zaken die in de ministerraad zijn besproken die geen aanleiding geven voor persberichten. Maar het zou mij in de onmogelijke positie brengen wat betreft ook het vertrouwelijke interne verkeer in het kabinet als ik altijd precies inzage moet geven wie wat wanneer wist, waar op welk moment welk besluit is genomen. Dat is echt het geheim van de Treveszaal, dat kan niet anders omdat we in Nederland natuurlijk altijd te maken hebben met collectieve besluitvorming.

BOVENS Maar het besluit is toch niet in de Treveszaal genomen?

RUTTE Nogmaals, ik laat het daar echt bij.

BOVENS Er zijn nu drie kwesties die genoemd worden als de kwesties, welke van die kwesties is voor u de belangrijkste?

RUTTE Ik geloof niet dat ik het noodzakelijke proces van het weer tot rust brengen van het klimaat rond de bank bevorder door op dit soort rankings in te gaan.

BOVENS Ik vraag het niet voor niks, ik vraag het omdat er natuurlijk als je het hebt over Dubai, daar lopen onderzoeken van toezichthouders ook internationaal. Ik kan me voorstellen dat dat voor een beursgang veel relevanter is dan een discussie over iets meer of minder geld voor de topbestuurders.

RUTTE Nou ja, die kwestie van Dubai daar zijn natuurlijk ook al door Dijsselbloem brieven over naar de Kamer, of in ieder geval een brief of meerdere brieven over naar de Kamer gestuurd. Wat ik daar belangrijker van vind is dat het ook nog in politieke zin moet worden besproken. Dat geldt ook overigens voor de vragen over de ton. En het hen, en ik ben het hier mee eens, dienstig leek om een beursgang niet te laten plaatsvinden in een fase waarin dit soort kwesties nog allemaal politiek moeten worden besproken.

BOONMAN (EENVANDAAG) Hoe leg je nou aan de burger uit dat een genationaliseerde bank waar de overheid, u dus eigenlijk of de burger de baas is, dat het niet verstandig is om die salarisverhoging toe te passen en dat die enige aandeelhouder u bent en dat de bank laat weten deze week zich gesteund te voelen in dat besluit van die salarisverhoging.

RUTTE Omdat de salarisverhoging wettelijk mocht. En de aandeelhouder, zijnde u en ik...

BOONMAN Nee ik was er niet bij.

RUTTE Nee, maar u bent wel aandeelhouder. U en ik, niet de CEO van de bank zijn.

BOONMAN Maar hebben die aandeelhouders, ik heb het dus niet gedaan, maar u dan, laten weten het kan niet?

RUTTE De aandeelhouders laten weten dat het juridisch kan maar dat het maatschappelijk niet gewenst is en dat is het gesprek dat heeft plaatsgevonden vorig jaar tussen Dijsselbloem en de top van de bank.

BOONMAN Dus de aandeelhouders hebben bakzeil gehaald.

RUTTE Nee, de aandeelhouder had juridisch geen mogelijkheden om dit te blokkeren want juridisch mocht het. Een loonsverhoging mocht wel, bonussen niet. Dus juridisch was dit mogelijk. De aandeelhouder heeft ook gezegd, het lijkt mij niet verstandig dit te doen vanwege het maatschappelijk klimaat en ik vind het ook zelf niet verstandig. Dijsselbloem is zelf ook iemand die daar met dit soort bijzondere situaties, een staatsbank, hoop geld gekost, karige tijden, is het nou wel verstandig om jezelf een ton toe te kennen. Heeft dat duidelijk laten weten maar heeft ook gezegd, ik heb juridisch geen mogelijkheden om dat wettelijk mag wat jullie willen. Maar het zal maatschappelijk ongetwijfeld reacties opleveren.

BOONMAN Snapt u dat burgers dit niet begrijpen?

RUTTE Ik vind het mijn taak om vooral uit te leggen hoe wetgeving in Nederland in elkaar zit. En dan is het aan u om te duiden of ik het goed doe of niet. Wetgeving in Nederland wordt gemaakt door de Tweede Kamer en de regering. Wij zijn medewetgevers. En de wetgeving is zodanig dat wat hier gebeurt, mocht. Juridisch mocht. Maar maatschappelijk gezien nog niet gewenst was.

BOONMAN Verwacht u dat burgers dat begrijpen?

RUTTE Nogmaals, dat is uw vak. Mijn vak is uit te leggen hoe het in elkaar zit.

BOONMAN U zei net: u heeft Gerrit Zalm niet gesproken. Hoe moet ik dat zien? Zalm is toch ook voor u een soort peetvader.

RUTTE Weer een peetvader. Iedere week krijg ik een nieuwe peetvader.

BOONMAN Nou ja, u kent hem erg goed.

RUTTE Natuurlijk ken ik hem erg goed, ik ben zeer op hem gesteld, maar ik vind het zuiver dat de minister van Financien die - wist ik ook - zeer intensief contact houdt, ook in de afgelopen week, met Gerrit Zalm, dat dat contact via hem liep en hij hield mij daar nauw van op de hoogte. En dat verliep ook goed.

BOONMAN U belt hem dan niet. En heeft hij u niet gebeld?

RUTTE Nogmaals, als hij zei bellen, dan neem ik de telefoon op. Maar ook hij zal er geen aanleiding voor hebben gezien omdat het contact met de minister van Financien deze week goed verliep en men het er ook over eens is dat het nu van belang is om het klimaat rond de bank weer tot rust te brengen, nu eerst het Kamerdebat te hebben en daarna te zorgen voor een verstandige beursgang.

HENDRICKX (ALGEMEEN DAGBLAD) Een tijd geleden toen SNS werd genationaliseerd, toen hadden we hier ook een discussie over het salaris van meneer Van Olfen. Toen zei u: dit is een onzindiscussie en populistisch. En nu zegt u eigenlijk: we hebben niet zoveel moeite met hoge salarissen, minder althans dan de PvdA, maar in dit geval begrijp ik het wel. Kunnen we concluderen dat u misschien iets anders bent gaan kijken naar salarissen bij de door de belastingbetaler gefinancierde banken?

RUTTE Nee, ik vind je dat reele salarissen moet betalen, want mensen kunnen ook ergens anders werken. Je moet goede mensen hebben, ook voor instellingen die in staatshanden zijn. Maar als ik kijk naar het salarisniveau van de bank, van de CEO, maar ook van de overige leden van de Raad van Bestuur, dan lijkt het me alleszins redelijk. Het ging toen over de vaststelling van het salaris, in het geval van Van Olfen. Hier praat je over een extra salarisverhoging, bovenop een al vastgesteld salaris. Dat vind ik echt een andere zaak.

HENDRICKX Wat is het verschil?

RUTTE Het verschil is dat je iemand aanstelt op een functie en dan vaststelt wat is nu een reele beloning en ik vond het pakket, nog steeds hoor, wat Van Olfen daar kreeg een reeel pakket. Dat heb ik ook verdedigd. Hier praat je over een pakket dat mensen al hebben en bovenop dat pakket nog weer eens een ton extra krijgen, wat juridisch mag, maar waarvan ik me afvraag of dat nu maatschappelijk verstandig is.

HENDRICKX Het feit dat u dat toch als aandeelhouder, of namens ons eigenlijk, aanvankelijk heeft goedgekeurd, duidt dat niet ook een beetje erop dat het in de politiek, want u verdient aanmerkelijk minder, meneer Dijsselbloem verdient een derde ongeveer van die mensen die de bank besturen....

RUTTE Verdient ie zoveel? Ik denk een vijfde. Ik hou het niet iedere dag bij. Ik begreep dat ze een ton erbij kregen. Dat heb ik wel meegekregen.

HENDRICKX ... maar dat er in de politiek eigenlijk vrij veel ontzag bestaat voor bankiers en wat ze moeten kunnen om zo'n bank - toch relatief klein...

RUTTE U heeft dat niet, begrijp ik?

HENDRICKX Nou ja is dat op zijn plaats na alles wat er gebeurd is?

RUTTE Ik geloof niet dat het veel zin heeft om mee te gaan in bankiersbashen, wat je in sommige kringen meemaakt. Dat geloof ik echt niet. Banken vervullen een buitengewoon belangrijke functie in onze samenleving, zijn verantwoordelijk voor meer dan 90% van de kredietverlening in Nederland. Ik vind dat te veel. Ik zou liever willen dat dat ook uit andere bronnen zou komen. Daar werken we hard aan. In Amerika ligt dat onder de 50%. Hier ligt dat boven de 90%. Ze vervullen een cruciale functie in het betalingsverkeer. Het is de plek waar u en ik onze spaarcenten en salarissen regelen en hypotheken. Ze vervullen een heel belangrijke rol. Dat zijn complexe functies, gespecialiseerde functies, daar heb je goede mensen voor nodig en je moet oppassen dat je zegt het is een staatsbank, dus je kunt het wel voor een salaris x doen. Nee, je moet ook kijken wat internationaal competitief reeel is. Nou die salarissen zijn daar op afgestemd. Net de vragen over Van Olphen. Ook in dit geval. Waar hier sprake van was, was een extra verhoging van nog eens een ton en daarvan was de vraag die Dijsselbloem stelde: is dit nou wel verstandig. Hij had er ook opvattingen over dat het niet verstandig was gegeven die bijzondere positie van de bank in het maatschappelijk debat.

VAN GALEN (NIEUWSUUR) Vindt u dat er een nieuwe fase is ingetreden in het MH17-onderzoek nu een van de mogelijke hoofdverdachten toch een gezicht heeft gekregen?

RUTTE Ik kan u zeggen dat het onderzoek heel belangrijk is. U weet de drie prioriteiten, namelijk het terughalen van de mensen en de bezittingen, het achterhalen van de oorzaak en het voor het gerecht krijgen van de daders en het is belangrijk dat aan die opsporing en berechting wordt gewerkt. En dit laat zien dat er hard aan wordt gewerkt. Ik ga er verder niets over zeggen, omdat dat strafrechtelijk onderzoek plaatsvindt in een onafhankelijk internationaal opsporingsteam waar Nederland de cooerdinator van is en wat het best gedijt bij zo min mogelijk politieke bemoeienis.

VAN GALEN Maar u heeft de nabestaanden gegarandeerd: ik zal tot mijn laatste snik daarvoor vechten dat die verdachten terecht komen te staan.

RUTTE Ja en de beste manier om dat te doen is dit in handen geven in deze fase van het joint investigation team, dat is een internationaal opsporingsteam wat door het OM wordt gecooerdineerd, door Nederland wordt gecooerdineerd, op afstand van de politiek.... Dat is de beste manier om die kwestie zo goed mogelijk vorm te geven. Dat betekent ook dat ik mij moet onthouden van commentaar, maar wel vaststel dat ik blij ben dat er vreselijk hard aan wordt gewerkt.

VAN GALEN Wat zegt u dan tot slot tegen internationaal juristen die zeggen 'die verdachten, zeker als het Russen zijn, zullen hier niet voor de rechter komen te staan, u kunt dus uw belofte niet gestand doen'?

RUTTE Wat ik altijd zeg, dat wij stap voor stap aan deze kwestie werken. Dat daarbij van belang is dat Nederland dat in handen heeft gegeven van dit onafhankelijke opsporingsteam waarin de verschillende meest betrokken landen plus Belgie nauw samenwerken. Maar ook Maleisie, Australie en Nederland. Dat je ziet daar echt vreselijk hard aan wordt gewerkt. Ik wist natuurlijk wel iets van wat daar achter de schermen wordt gewerkt. Niet zozeer naar de inhoud of naar wie ze kijken, maar wel naar de hoeveelheid werk die wordt verzet. Op kwaliteitniveau en kwantitatiefniveau weet ik dat er door heel veel mensen hard aan wordt getrokken. En uw vraag over berechting en de kansen daarop en de eventuele gevolgen of het deze of die nationaliteit zou zijn, is de volgende stap, maar ik denk dat het goed nieuws is dat er hard aan gewerkt wordt.

VAN DER WULP De PvdA in de Kamer en in Europa keert zich tegen het handelsverdrag TTIP, is dat een probleem voor het kabinet?

RUTTE Nou ja, wat zij doen is eigenlijk de vinger op de zere plek leggen op twee punten. Ten eerste waar het betreft de wederzijdse erkenning van standaarden. En dan is heel zichtbaar het hormoonvlees en de chloorkip. Ook wij willen als kabinet niet dat het verdrag de weg vrij maakt voor hormoonvlees of voor chloorkippen. Dus die kwestie van wederzijdse erkenning van standaarden is belangrijk en dat is alleen mogelijk als de standaarden een gelijk niveau van bescherming bieden. En als dat niet het geval is dan erkennen we ze niet. Het tweede is, ik heb niet het hele stuk in het NRC kunnen lezen maar ik vermoed dat het zo maar ook te maken kan hebben met de kwestie van de slechting van geschillen tussen investeerders en staten. Ook dat vind ik een terecht aandachtspunt, ook daar wordt hard aan gewerkt. Lilianne Ploumen, mag ik wel zeggen met trots, heeft daar in Europa het voortouw in. Waarbij het van belang is dat ook wij de garantie willen dat fundamentele Europese waarden niet worden aangetast en dat de staten beleidsvrijheid houden waar het betreft deze kwesties. Er wordt met veel landen samen opgetrokken. Dus ik denk dat de PvdA op een paar belangrijke punten de vinger legt, zere plekken. Die ook bij het kabinet nadrukkelijk onder de aandacht zijn.

VAN DER WULP U deelt de bezwaren van de PvdA?

RUTTE Nou ik snap die bezwaren en ik meen ook dat wij bezig zijn om die in het hele proces van TTIP op een goeie manier op te lossen.

VAN DER WULP Gaat dat ook lukken?

RUTTE Ik ben daar mildly optimistisch over. Maar mildly, want het is ingewikkeld, het is met heel veel landen, heel veel partijen. Maar je merkt dat heel veel mensen er uit willen komen. Dus ik denk dat het kan maar er is geen garantie dat het gaat lukken maar het belang is groot.

VAN DER WULP Maar maken uiteindelijk de zorgen vanuit Nederland iets uit?

RUTTE Ja die maken uit omdat Nederland met Lilianne Ploumen en Bert Koenders vooraanstaand in dat debat zit. Je merkt ook dat waar het bijvoorbeeld betreft de kwestie van die invester to state dispute settlement kwesties het ISTS, u kent het, dat daar Lilianne Ploumen al heel vroegtijdig ook met de Duitsers en met anderen op is gaan acteren om er voor te zorgen dat dat ontgift werd, dat we dat kunnen doen op een manier waarbij je een aantal essentiele nationale waarden overeind kunt houden. Motie Segers die daarover is aangenomen ook in het debat terugblik Europese Raad vorige week dinsdag refereert daar natuurlijk ook aan. Dus dat zijn echt zaken die vol onze aandacht hebben en waar we aan dezelfde kant van het touw trekken.

Goede paasdagen, we zien elkaar over twee weken.