Apenheul/ G. Grootenhuis

Onderzoek naar belevingswereld bonobo van start

31 maart 2015

Na een maandenlange training kunnen de bonobo's van Apenheul sinds kort met een touchscreen overweg. Dit is noodzakelijk voor het onderzoek van Mariska Kret van de UvA, dat onlangs van start is gegaan. De psychologe onderzoekt de perceptie van emoties door de bonobo, en de verschillen en overeenkomsten daarin met de mens en chimpansee.

Kret wil bij de bonobo's in Apenheul meerdere sociale cognitie-onderzoeken gaan doen. Zo kijkt ze onder meer naar de invloed van emoties op het reactievermogen. De bonobo's krijgen daarvoor plaatjes te zien van boze, blije of neutrale soortgenoten.

`Bij chimpansees en mensen die eerder deelnamen aan dit experiment, bleek dat het zien van een angstige of boze soortgenoot de reactietijd verkortte. De vraag is of dit ook zo is bij de bonobo's. En hoe zit het bijvoorbeeld met het zien van soortgenoten die geslachtsgemeenschap hebben? Of bij het voor de sociaal ingestelde bonobo's zo belangrijke vlooien?,' vertelt Kret.

Een belangrijke voorwaarde voor het onderzoek was dat de bonobo's van het touchscreen gebruik leerden maken. Dat is nu eindelijk, met veel geduld en speurwerk naar welk hapje de individuele bonobo's het beste motiveert, gelukt.

Kret borduurt met dit nieuwe bonobo-onderzoek voort op onderzoek dat zij twee jaar geleden uitvoerde. Toen onderzocht ze in Japan chimpansees die al met een touchscreen konden werken, en bezoekers van de Apenheul en het Wetenschapsmuseum Nemo.

Gezichts- en lichaamsuitdrukking

Centraal in Krets onderzoek staat de perceptie van emoties bij mensen en apen. `In emotie-onderzoek wordt vaak alleen naar het gezicht gekeken. Echter, in het dagelijks leven gaat gezichtsexpressie gepaard met lichaamsexpressie. De signalen van het gezicht en lichaam, in combinatie met de sociale context, helpen ons om andermans emoties te herkennen. De directe vergelijking tussen verschillende primatensoorten, in eerste instantie de drie meest verwante (mens, bonobo en chimpansee), geeft ons inzicht in op welk moment in de evolutie bepaald gedrag is ontstaan, en hoe primair en diepgeworteld zo'n 'typisch menselijke' reactie (nog) is.' De bonobo is zeldzaam en nauwelijks onderzocht. Voor een compleet beeld is de vergelijking van de drie soorten noodzakelijk.

Vrijwillige deelname

De bonoboverzorgers van Apenheul zijn blij met het onderzoek. `Bonobo's houden net als veel mensen niet van kou. In de winter zitten ze dus grotendeels binnen. Het zijn slimme dieren die je echt bezig moet houden. Daarom besteden we veel tijd aan verrijking. Dit onderzoek is een welkome afwisseling, we dwingen de bonobo's echter niet om mee te doen. De apparatuur wordt klaargezet en we roepen ze erbij. Het blijven echter wilde dieren, die doen waar ze zin in hebben. Het is dan ook niet met alle bonobo's gelukt,' aldus bonoboverzorgster Jacqueline Ruijs.

De eerste resultaten van het onderzoek worden in juni verwacht.

Gepubliceerd door UvA Persvoorlichting