Gestage opmars, maar aanbod van open data nog gefragmenteerd en eenzijdig

De Rijksoverheid is vaker bezig met het delen van haar gegevens als 'open data'. Saskia J. Stuiveling, president van de Algemene Rekenkamer, spreekt over een 'gestage opmars'. Volgens haar zal de opmars niet te stuiten blijken. Open data maken de overheid transparanter en toegankelijker voor burgers en professionals en geven de overheid zelf meer inzicht in zijn prestaties. Open data dienen ook een economisch belang: rondom open data ontstaan meer banen en de omzet van de bedrijven die de data gebruiken neemt toe. De kosten van het 'open' maken van overheidsdata zijn laag, de voordelen groot. Het kabinet kan nog veel meer gegevens als 'open data' aanbieden dan op dit moment het geval is. Dat blijkt uit internationale voorbeelden van terreinen waarop meer informatie als open data gepubliceerd kan worden, zoals de zorg (data over verleende zorg), voedselveiligheid (uitkomsten van inspectiebezoeken bij horecagelegenheden) maar ook de handelsregisterdata. Dat staat in het tweede Trendrapport open data dat op 31 maart 2015 verschijnt.

Open data zijn gegevens die voor iedereen digitaal toegankelijk zijn gemaakt en zonder financiele of juridische beperkingen hergebruikt mogen worden. Wanneer overheidsdata als open data beschikbaar zijn geeft dat burgers inzicht in wat de overheid weet en kan er ook zicht komen op wat de overheid doet. Nu zijn misdaadcijfers op postcodeniveau in Nederland nog niet te koppelen aan de inzet van korpsen. Zulke informatie geeft de overheid zelf inzicht in zijn presteren en kan mensen helpen met het uitoefenen van invloed op de dienstverlening van de overheid. Ook bedrijven kunnen open data benutten bij hun activiteiten. Een voorbeeld is het ontwikkelen van navigatiesoftware waarin rekening gehouden wordt met de open beschikbare data over wegwerkzaamheden.

Het belang van open data wordt wereldwijd erkend. Inmiddels zijn 65 landen waaronder Nederland lid van het Open Government Partnership. Deze organisatie stimuleert zijn leden -overheden- zoveel mogelijk informatie als open data beschikbaar te stellen.

In het Trendrapport open data beschrijft de Algemene Rekenkamer een aantal internationale voorbeelden van overheidsinformatie die als open dataset beschikbaar is. Op www.checkbooknyc.com is gedetailleerde informatie beschikbaar over de uitgaven van de stad New York. Uit de data is vrijwel real-time af te leiden waar de stad geld aan uitgeeft. Tot op het niveau van onderaannemers is te zien wie geld ontvangt van de stad en waarom. De website www.vantetider.se geeft gedetailleerde data over onder andere wachtlijsten bij verschillende zorgaanbieders. De Zweedse overheid heeft financiele prikkels verbonden aan het 'open' ter beschikking stellen van informatie over de zorg door decentrale overheden.

Meer inzet BZK gewenst, verplicht actief open maken data noodzakelijk President Saskia J. Stuiveling van de Algemene Rekenkamer noemt de opmars van open data in Nederland 'niet meer te stuiten'. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken cooerdineert momenteel een rijksbrede inventarisatie van datasets. Daaruit moet duidelijk worden over welke datasets de overheid beschikt en welke als open data toegankelijk gemaakt kunnen worden. Voor een verdere ontwikkeling van open data in Nederland noemt de Algemene Rekenkamer een aantal aandachtspunten, zoals het ontwikkelen van een concreet actieplan met ambities en mijlpalen door BZK. Daarnaast is volgens de Algemene Rekenkamer een verplichting tot het actief open maken van datasets wenselijk en nodig. In Vlaanderen bestaat al enige jaren zo'n verplichting, net als in de Verenigde Staten (sinds mei 2013) en het Verenigd Koninkrijk (sinds mei 2010).

Op 31 maart publiceert de Algemene Rekenkamer ook haar jaarverslag waarin gerapporteerd wordt over de resultaten van haar werk in 2014. Het jaarverslag is te vinden op www.rekenkamer.nl. De Algemene Rekenkamer publiceerde in 2014 56 publicaties waaronder drie onderzoeken op verzoek van de Tweede Kamer of een bewindspersoon en twee onderzoeken ter ondersteuning van parlementaire enquetecommissies. 2014 was een bijzonder jaar omdat de Algemene Rekenkamer haar 200-jarig bestaan vierde. Ook werd de Algemene Rekenkamer voorzitter van EUROSAI, de Europese afdeling van de wereldorganisatie van nationale rekenkamers.

Transparantie is een belangrijke voorwaarde voor goed openbaar bestuur. Daarom publiceert de Algemene Rekenkamer net als vorig jaar alle uitgaven die zij in 2014 deed in de vorm van open data. Via www.rekenkamer.nl kunnen belangstellenden kennis nemen van alle uitgaven die de Algemene Rekenkamer in 2014 heeft gedaan.