Herman van Rompuy 'Er moeten resultaten komen, daar ligt de uitdaging.'

Tot en met november 2014 was Herman van Rompuy Voorzitter van de Europese Raad. De eerste president van Europa blikt terug op vijf bewogen jaren en kijkt vooruit naar de toekomst van Europa. "Toen ik aan mijn taken begon wist ik niet voor welke kolossale uitdaging ik zou staan."

"In wezen is mijn werkwijze niet anders geweest dan die van de bestuurder van een land, een provincie of zelfs een bedrijf. Ook ik moet luisteren, vertrouwen winnen en creatief oplossingen voorstellen." Aan het woord is Herman van Rompuy, voormalig president van de Europese Commissie van Staatshoofden en Regeringen in de periode 2009-2014. "Alleen de inzet is hoger. Vaak staat er heel wat op het spel. Besluiten in de EU kunnen alleen unaniem genomen worden met 28 lidstaten. Daarom moet je er als voorzitter voor zorgen dat alle lidstaten elkaar kunnen vinden."

Argeloze start

Toen hij aantrad kon Van Rompuy niet vermoeden wat hem boven het hoofd hing. "Een beetje argeloos begon ik aan mijn functie als voorzitter. Ik wist niet voor welke kolossale uitdaging ik zou staan. Dat kon ook niet, want wie had kunnen vermoeden dat de gehele eurozone in gevaar zou komen? De financiele problemen in Griekenland bleken veel groter dan gedacht. En door de Griekse crisis zijn andere problemen, waaronder in Spanje, Portugal, Ierland en Cyprus boven tafel gekomen."

Moeilijke momenten

Van Rompuy herinnert zich twee momenten waarop hij vreesde voor een slechte afloop van de Eurozone. "In het najaar van 2011 stond Europa onder grote druk. In Griekenland brak een politieke crisis uit en ook in Italie, de derde economie van Europa, stonden de problemen op scherp. Dat leidde tot het aftreden van de Griekse premier en later tot de Italiaanse premier Berlusconi. Die periode was moeilijk. Niet alleen intern maar ook extern werd de EU zwaar bekritiseerd door de rest van de wereld. Er stond veel op het spel. Want als de Eurozone het zou begeven, zou ook de wereldeconomie in gevaar zijn. Dat moest worden voorkomen."

Met het zweet in de handen

De tweede moeilijke periode was in de zomer van 2012. In Griekenland vonden voor de tweede maal in korte tijd verkiezingen plaats. Zouden de extremere partijen winnen, dan zouden ze het besparingsprogramma in gevaar brengen. Dat zou de positie van Griekenland in de Eurozone onmogelijk maken, met als gevolg dat de Eurozone zelf in gevaar zou komen. Daarnaast stonden in die periode de financiele markten onder druk. Ondanks allerlei inspanningen keerde het vertrouwen maar niet terug. Pas toen Mario Draghi, voorzitter van de Europese Centrale Bank, in september 2012 liet weten alles in het werk te stellen om de Eurozone te redden, keerde de rust terug op de Europese financiele markten. Tot die tijd hebben we met het zweet in onze handen gestaan."

De club bij elkaar brengen

Sinds het najaar van 2013 kunnen we spreken van een stabiele Eurozone. Of dat is te danken aan het goede optreden van Van Rompuy alleen? "Nee, absoluut niet. En dat is geen gespeelde bescheidenheid. Dit is een collectief werk geweest van alle instellingen: de Europese commissie, de Europese Raad, het Europees Parlement en de Europese Centrale Bank. En daarbij gevoegd enorme inspanningen die geleverd zijn door alle lidstaten. Ik zag het als mijn taak de club van 28 lidstaten bij elkaar te brengen en ze in een richting te duwen die een oplossing vormde. Een oplossing die ons allemaal een stap verder zou brengen. Dat deed ik door voldoende vertrouwen te wekken, zonder het gevoel te geven iemand te bedriegen. "

Werk aan de winkel

Van Rompuy heeft weinig adviezen voor zijn opvolger, de Poolse Donald Tusk. "Ik ben niet iemand die na mijn vertrek ineens allemaal nieuwe dingen ontdekt over Europa en iemand lessen geeft. Tijdens mijn voorzitterschap hebben we altijd getracht het goede te doen, en dat goede betekent soms 'erger voorkomen'. Ik vertrouw erop dat mijn opvolger doet wat er moet gebeuren, op verantwoordelijke wijze. Binnen Europa is er nog veel werk aan de winkel. We hebben te maken met een hoge werkloosheid, zwakke concurrentiekracht, een moeilijk economisch herstel en met vertrouwen van consumenten dat maar langzaam op gang komt... Tal van initiatieven zijn ontstaan om de groei te bevorderen. Groei en jobs zijn nodig. Er moeten resultaten komen, daar ligt de uitdaging. Als dat niet lukt, is de politieke stabiliteit van Europa in gevaar. En al zijn we op de goede weg, het is een run against the clock."

Over Herman van Rompuy

Herman Achille van Rompuy (1947) is de eerste President van de Europese Commissie van Staatshoofden en Regeringen. Van 2009 tot en met 2014 zat hij in de cockpit van de wereldpolitiek. Hij zette zich in voor de stabiliteit van de Euro, is betrokken geweest bij diverse conflicten en had als taak staatshoofden op dezelfde lijn te krijgen als het om Europa ging.