Wereldnatuur is te bewapenen tegen klimaatverandering


Gepubliceerd op
19 maart 2015

Door
Wageningen University, Wageningen UR

Mondiaal beeldbepalende ecosystemen zoals het Groot Barriere Rif en het Amazonewoud lopen het risico op instorting door klimaatverandering. Dat risico kan echter fors worden verkleind door lokale maatregelen zoals het inperken van overbevissing, vervuiling en boskap, zo stelt een
internationaal team van wetenschappers onder leiding van Marten Scheffer van Wageningen University in Science van 20 maart.

Controleer uw cookie-instellingen

Het onderzoeksteam laat zien dat lokale problemen zoals ontbossing of teruglopende waterkwaliteit door nutrientenvervuiling, de effecten van klimaatveranderingen kunnen verergeren. Zulke lokale factoren verminderen het vermogen van ecosystemen om weerstand te bieden aan de gevolgen van
wijzigingen in het klimaat zoals hittegolven en droogteperioden.

Door deze lokale druk te verminderen krijgt een ecosystemen `meer lucht', zegt prof. Marten Scheffer van Aquatische ecologie en Waterkwaliteitskunde aan Wageningen University. "Als het plaatselijke beheer slecht is, is het ecosysteem minder bestand tegen klimaatveranderingen. Het vermogen om
effectief te blijven functioneren erodeert dan," zegt hij. "We weten inmiddels hoe dat werkt voor ecosystemen varierend van meren tot koraalriffen en tropische bossen."

Het team onderzocht naast het Groot Barriere Rif en het Amazoneregenwoud ook het waterrijke Spaanse UNESCO-erfgoed Donana. Terwijl veel ecosystemen van belang zijn voor de lokale bevolking zijn de UNESCO-ecosystemen van mondiaal belang. Zo is het Amazonewoud op wereldschaal een belangrijke
klimaatregulator. Net als koraalriffen en regenwouden staan wetlands overal ter wereld onder druk van zowel klimaatverandering als lokale bedreigingen.

De Donana wetlands bijvoorbeeld in zuidelijk Spanje zijn Europa's belangrijkste overwinteringsplek voor watervogels. Ze bieden plaats aan meer dan een half miljoen vogels en vormen een woongebied voor talrijke plantensoorten en ongewervelde dieren. De vervuiling met nutrienten uit
kunstmestgebruik en afvalwater uit de steden schaadt de waterkwaliteit waardoor giftige algenbloei optreedt die de biodiversiteit van het ecosysteem in gevaar brengt. Een opwarmend klimaat stimuleert de algenbloei zodat inheemse planten- en diersoorten verder worden bedreigd, zeggen de
onderzoekers. Als lokale managers de verontreiniging met nutrienten weten te beperken, verlagen ze de kans op toxische algenbloei, zelfs wanneer de opwarming doorzet.

Het Amazoneregenwoud wordt bedreigd door stijgende temperaturen en droogtes. Als teveel bomen sterven wordt het bos gevoelig voor brand. Daardoor kan dit ecosysteem in grote gebieden omslaan naar een open savanne-toestand waar regelmatig terugkerende vuren de terugkeer van bos beletten.
Relatief eenvoudige maatregelen zoals het goed gesloten houden van de bladerkroon door kap tegen te gaan, kan het bos minder vatbaar maken voor zo'n omslag. Ook is behoud van voldoende bos in veel gebieden belangrijk om de regionale regenval in stand te houden behouden en zo een transformatie
van het ecosysteem voorkomen.

Het Grote Barriere Rif wordt bedreigd door de verzuring van de oceaan en door verbleking van het koraal, beide veroorzaakt door CO2-emissies. Lokale factoren zoals overbevissing, verontreinigingen door nutrienten en slib afkomstig van land erosie en baggeractiviteiten reduceren de veerkracht
die het rif in tijden van klimaatsverandering juist extra nodig heeft. De Australische mede-onderzoeker Terry Hughes benadrukt dat we de wetenschappelijk kennis hebben om het rif in goede conditie te houden, maar dat ironische genoeg Australie momenteel juist van plan om nieuwe kolenmijnen te
exploiteren en havens uit te breiden die het rif bedreigen.

"De gemeenschappelijk factor in deze voorbeelden is dat het goed mogelijk is om met lokale maatregelen de veerkracht van de ecosystemen te verbeteren zodat ze beter bestand zijn tegen klimaatsverandering," zegt Marten Scheffer. "We hebben de kennis, en er geen excuus voor landen om die kans te
laten lopen voor deze iconen van wereld-natuur". Scheffer benadrukt trouwens dat de aanpak niet alleen van toepassing is op de beroemde ecosystemen die als voorbeelden worden aangehaald. "Dichter bij huis is het zo dat de kans op problemen met giftige blauwalgen in onze wateren toeneemt als
het klimaat opwarmt. Daar kunnen we wat aan doen door te zorgen dat er minder meststoffen in het water terecht komen."

prof.dr. M (Marten) Scheffer
Contactpersoon prof.dr. M (Marten) Scheffer
Contactformulier + Meer (1)

* drs. JA (Jac) Niessen
Contactpersoon drs. JA (Jac) Niessen
Contactformulier

Wageningen University

Internationaal toonaangevende universiteit met opleidingen en onderzoek op het gebied van gezonde voeding en leefomgeving

* Wageningen University beste in voltijdse masteropleidingen 2015 Wageningen University als beste beoordeeld in voltijdse masteropleidingen
* [IMG] Sportverkiezing van het jaar SWU Thymos
* Alumnus Wageningen University wint publieksprijs op Dag van de Ingenieur Alumnus Wageningen University wint publieksprijs op Dag van de Ingenieur

Meer nieuws



Credit: Daniel Nepstad

Publicatie

Creating a Safe Operating Space for the World's Iconic Ecosystems, Science 2015.Marten Scheffer, Scott Barrett, Stephen R. Carpenter, Carl Folke, Andy J. Green, Milena Holmgren, Terry P. Hughes, Sarian Kosten, Ingrid A. van de Leemput, Daniel C. Nepstad, Egbert H. van Nes, Edwin T.H.M. Peeters
and Brian Walker

- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan

- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan