Collectief falen internationale hulp bij dodelijkste ebola-uitbraak ooit

Amsterdam, 23 maart 2015 - Vandaag lanceert Artsen zonder Grenzen wereldwijd een kritisch rapport over de tekortkomingen van de internationale hulp voor de ebola-epidemie. De ebola-epidemie woedt al een jaar in West-Afrika en is nog niet over. Het afgelopen jaar zette de organisatie ruim 1.300 internationale en 4.000 lokale hulpverleners in die samen 5.000 ebolapatienten verzorgden.

Het rapport 'Pushed to the limit and beyond' is gebaseerd op interviews met Artsen zonder Grenzen hulpverleners. Het beschrijft hun waarschuwingen aan het begin van de uitbraak en de aanvankelijke ontkenning door overheden van de getroffen landen. Het belicht keuzes die de organisatie gedwongen werd te maken als gevolg van wereldwijde passiviteit.

'We delen onze eerste, kritische weerspiegelingen op onze eigen hulpoperatie en de grotere, wereldwijde respons op de dodelijkste ebola-uitbraak ooit,' zegt Joanne Liu, internationaal voorzitter van Artsen zonder Grenzen. 'De ebola-epidemie legt duidelijk de inefficiente en trage reactie op noodsituaties bloot.'

Eind augustus werd de Artsen zonder Grenzen ebolakliniek in Monrovia, Liberia, overspoeld door patienten. Hulpverleners moesten doodzieke mensen aan de poort weigeren, wetende dat zij anderen zouden besmetten. De maandenlange collectieve inertie zette Artsen zonder Grenzen begin september ertoe aan tot een uitzonderlijke oproep: inzet van civiele en militair-medische teams om biologische rampen te bestrijden.

Ook is er interne reflectie: uitdagingen, moeilijke keuzes omdat er geen ebolamedicijnen zijn en een tekort aan mankracht. Binnen Artsen zonder Grenzen was er een kleine groep ebola-experts; het was beter geweest eerder meer mensen te mobiliseren. Vanwege de kracht van de epidemie en de zwakke reactie van de internationale gemeenschap richtte Artsen zonder Grenzen zich op het beperken van de impact. Zodoende werden er compromissen gemaakt met betrekking tot essentiele onderdelen van de hulp, zoals de kwaliteit van de zorg, surveillance en veilige begrafenissen.

'Op het hoogtepunt van de epidemie konden onze teams geen nieuwe patienten opnemen en minder zorg dan optimaal geven,' vervolgt Joanne Liu van Artsen zonder Grenzen. 'Dit was enorm pijnlijk en leidde tot verhitte discussies.'

Artsen zonder Grenzen streeft ernaar om van deze ervaringen te leren, om zo beter op toekomstige uitbraken voorbereid te zijn. Daarnaast is het ontwikkelen van vaccins en medicijnen cruciaal. De epidemie is bovendien verre van voorbij. In Guinee stijgt het aantal patienten, in Sierra Leone duiken nog steeds nieuwe gevallen op en in Liberia is na ruim twee weken weer iemand besmet geraakt. Zolang het virus nog actief is, is het gevaar niet geweken.

Ebola heeft nog bredere gevolgen. Mensen wantrouwen gezondheidsvoorzieningen, medisch personeel durft niet weer aan het werk te gaan en hele gemeenschappen rouwen. In Guinee, Sierra Leone en Liberia hebben bijna 500 medische hulpverleners zijn gestorven, terwijl er al een groot tekort aan gezondheidspersoneel was.