Mediatekst | 13-03-2015

Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 13 maart 2015.

INLEIDEND STATEMENT

Goeiemiddag. De afgelopen week was een bewogen week voor het kabinet. Helaas hebben wij twee zeer gewaardeerde bewindslieden, Ivo Opstelten en Fred Teeven, uit ons team verloren. Naar aanleiding van dit ontslag heb ik dinsdagmiddag en -avond een tamelijk uitvoerig debat gehad met de Kamer. U heeft daar verslag van gedaan. In het licht van deze ook voor het kabinet natuurlijk ingrijpende ontwikkelingen wilde ik ook vandaag zelf bij de ministerraad aanwezig zijn. Daarom heb ik staatssecretaris Sander Dekker gevraagd het kabinet vandaag te vertegenwoordigen bij de herdenking in Zwitserland van het busongeval drie jaar geleden, waarbij 28 passagiers om het leven kwamen, onder wie heel tragisch ook veel Belgische en Nederlandse schoolkinderen. De nabestaanden hebben onze steun en troost hard nodig en het is dan ook goed dat ook Nederland hierbij vertegenwoordigd is.

Dan heeft minister Kamp de ministerraad bijgepraat over de ontwikkelingen van de economie. Het is goed te zien dat het herstel aan vaart begint te winnen. We zien het herstel van de export, maar dat was al een tijdje zichtbaar, en we zien nu ook over een breder front dat de investeringen aantrekken en we zien het vertrouwen terugkeren, dat ook weer zichtbaar wordt in het feit dat mensen weer bereid zijn om meer te besteden. De consumentenbestedingen beginnen toe te nemen, dus het herstel begint een steeds bredere basis te krijgen. Daarbij is het van belang vast te stellen dat het hervormingsbeleid van de afgelopen jaren daarbij rand-voorwaardelijk zijn effecten heeft, maar natuurlijk in de eerste plaats dit te danken is aan het feit dat de mensen in het land en de bedrijven in het land in een hele moeilijke tijd zijn doorgegaan met functioneren. Belangrijk is ook dat de overheidsfinancien zich sneller herstellen dan wij bij de start van het kabinet hadden aangenomen. Nadat er eerst aanvankelijk een verdere verslechtering was ten opzichte van de aannames bij de start, is er nu een belangrijke verbetering. Tegelijkertijd, ik herhaal dat bijna iedere week hier, we zijn pas tevreden als iedere Nederlander dat herstel ervaart, de werkloosheid zelf gaat dalen. Gelukkig zien we wel dit jaar er 90.000 banen bij komen en ook volgend jaar 90.000 banen bij komen. Maar we zien ook heel veel mensen zich nu melden op de arbeidsmarkt, mensen die langer gaan werken, mensen die meer gaan werken, waardoor het netto effect op de werkloosheid nog niet naar onze zin is. Ook de netto werkloosheid, dus de uiteindelijke optelsom van al deze factoren, moet omlaag. Pas dan zijn we tevreden.

Dan hebben we in de ministerraad ook vooruitgeblikt op de Europese Raad van volgende week. Daar zal ik met mijn Europese collega's spreken over een aantal onderwerpen, waaronder de toekomst van het Europese energiebeleid, maar ook over de ontwikkelingen in Oekraine. De Europese Raad zal verder stilstaan bij de aanbevelingen van de Europese Commissie over het begrotingsbeleid van diverse lidstaten. De week daarna ga ik samen met staatssecretaris Mansveld en vertegenwoordigers van tientallen Nederlandse bedrijven naar China voor een belangrijke handelsmissie. U weet, China is een belangrijke partner voor Nederland. De onderlinge handel beloopt zo'n 40 miljard euro en ruim duizend Nederlandse bedrijven zijn op dit moment al actief in China. Dat wordt dus een belangrijke missie, waarbij opnieuw contacten kunnen worden gelegd die ook weer zullen leiden hopelijk tot nieuwe contracten en daarmee ook tot nieuwe banen in Nederland. En we zagen nog heel recent dat de buitenlandse investeringen in Nederland op een recordniveau liggen, daar hebben we ook deze missies voor nodig om niet alleen het Nederlandse bedrijfsleven daar handel te laten drijven maar ook om buitenlandse investeringen naar Nederland te halen.

Maar voor die tijd, heb ik nieuws voor u, zijn er verkiezingen, aanstaande woensdag, 18 maart. Het zijn verkiezingen voor Provinciale Staten en de waterschappen. En zoals u weet kiezen de Provinciale Staten later door een vreemd compromis uit 1848, ze kwamen er niet uit en daar zitten we nu 150 jaar later nog steeds mee, 160 jaar later nog steeds mee, dat de Provinciale Staten dan daarna de Senaat kiezen. We zijn er niet in geslaagd dat probleem in de Grondwet op te lossen. Dus die indirecte verkiezing van de Senaat eind mei, vindt indirect althans ook z'n oorsprong in de verkiezingen van aanstaande woensdag. En ik wil dan ook graag van deze gelegenheid gebruikmaken om iedereen op te roepen te gaan stemmen. Maak gebruik van uw, van je democratisch recht en laat je stem woensdag horen.

WESTER (RTL NIEUWS) Meneer Rutte, in het kader van die mogelijk nieuwe samenstelling van de Eerste Kamer heeft u de hand een paar keer uitgestoken naar oppositiepartij het CDA. En die heeft die hand tot een paar keer toe afgewezen. U lijkt nogal chagrijnig over het feit dat u zo'n blauwtje loopt.

RUTTE Ja daarom is het ook niet heel persoonlijk dat ik nou per se iedere avond wel even met Sybrand Buma, maar ik vind het voor Nederland niet goed. We zien nu dat na een hele moeilijke fase Nederland herstelt, de economie aantrekt, en het is nu van heel groot belang dat we dit beleid doorzetten, dat we die koers vasthouden. En dan begrijp ik best dat het CDA zegt, wij zijn oppositiepartij, dat is D66 en CU en SGP ook. Maar die hebben wel gezegd, we zijn bereid op onderdelen een aantal structurele afspraken te maken in het belang van het land. Niet in het belang van deze coalitie. Dat interesseert ze matig is mijn gevoel. Ook D66, CU, SGP, maar wel in het belang van het land. En dat verbaast mij, irriteert me zelfs bij tijd en wijle aan het CDA, dat ik denk: waar is deze bestuurspartij?

WESTER Maar u gebruikt daarvoor nogal stevige woorden, termen `het CDA radicaliseert'. Ziet u Buma als een soort economische jihadist?

RUTTE Nee, maar radicaliseren betekent dat je doordrijft in je opvattingen. En het verbaast mij dat Buma, Sybrand Buma, die tot nu toe zich altijd heeft laten zien - zeker althans in de vorige periode toen hij nog fractievoorzitter was - als iemand die verantwoordelijkheid wil nemen, die nu ervoor lijkt te kiezen om de oppositierol tot het uiterste door te drijven.

WESTER Valt het u tegen?

RUTTE Dat valt mij zeer tegen. Ik heb in mijn politieke loopbaan altijd heel goed met het CDA samengewerkt en op dit moment zijn de contacten, althans achter de schermen, in vriendschappelijke zin prima, maar in politieke en in zakelijke zin absoluut nul.

WESTER Absoluut nul.

RUTTE Er zijn geen contacten, er zijn geen bewegingen uit het CDA om nog maar ergens een vinger uit te steken om Nederland versneld uit het slop te trekken.

WESTER Hij neemt de telefoon niet meer op als u belt?

RUTTE Nou dat wel, maar dan zijn het de vriendschappelijke contacten, maar als wij proberen te komen tot meer structurele afspraken voor ook de periode van 2015 en `16 - te kijken hoe gaan we zorgen voor voldoende steun voor bijvoorbeeld het belastingplan voor volgend jaar, de begroting - dan wordt er geen thuis gegeven.

VULLINGS (RADIO 1) Het is toch wel wat gek, om op door te gaan op dit onderwerp, dat een oppositiepartij eigenlijk geen oppositie meer mag voeren.

RUTTE Nou, het bijzondere is dat alle oppositiepartijen oppositie voeren, maar we zitten in een bijzondere situatie. Nederland gaat op dit moment, kruipt uit een van de ergste recessies uit onze geschiedenis. Dat doen we stap voor stap. We zien nu over een breed front dat het aantrekt. Maar het blijft allemaal nog fragiel, het is echt nog fragiel. We zien de werkloosheid nog onvoldoende dalen, er moet dus nog heel veel gebeuren de komende twee jaar om ervoor te zorgen dat iedereen ervaart dat die economie aantrekt. En dan zou ik het normaal vinden dat niet alleen partijen als D66 en CU, SGP, maar ook een partij als het CDA bereid is daar verantwoordelijkheid voor te nemen, oor niet alles van het kabinet te steunen, zelfs niet het kabinet te steunen, maar wel een breed draagvlak voor het herstelbeleid te garanderen.

VULLINGS Maar ze steunen toch heel vaak voorstellen van het kabinet?

RUTTE Het hele probleem is: je kunt wel bepaalde wetsvoorstellen steunen in de Kamer, maar de grote vraag is of je bereid bent om met het kabinet samen ook aan tafel te zitten en te zeggen - op basis van het kabinetsplan voor begroting, voor het jaarlijkse belastingplan, praten we nog niet eens over de grotere belastinghervorming die moet plaatsvinden, maar het normale jaarlijkse belastingplan - zijn we bereid als CDA ook, dat zou je verwachten, om aan tafel te komen en te zeggen: dit zijn onze wensen, wat willen jullie? En dat je met elkaar tot afspraken komt.

VULLINGS U wilt akkoorden sluiten met het CDA?

RUTTE Ik zou het logisch vinden dat het CDA thuis geeft, nu in deze belangrijke fase van ons land, als partij die hofleverancier is geweest altijd van verantwoordelijkheid en minister-presidenten heeft geleverd, ministers heeft geleverd, altijd bereid was de telefoon op te pakken om te doen.

VULLINGS Misschien is het een idee om een verbod in te stellen voor middenpartijen om oppositie te voeren.

RUTTE Ik stel vast dat alle partijen in de Kamer oppositie voeren, midden, links en rechts, behalve gelukkig PvdA en VVD, maar die zitten dan ook in de coalitie. Maar we zitten in bijzondere omstandigheden, zowel politiek - er is geen situatie meer dat je in beide Kamers meerderheden hebt, dat is mijn voorspelling zal in de komende 10, 20 jaar niet veranderen. Coalities zullen altijd in een van de Kamers te maken hebben, is mijn overtuiging, met een minderheidspositie -, dat is feit een. Dat is anders dan in de jaren '80 en '90. En feit twee is dat we uit een van de ergste crises aan het kruipen zijn sinds de oorlog.

VULLINGS Waarom doet u dit beroep eigenlijk niet op Geert Wilders?

RUTTE Ja, dat zou ik ook kunnen doen, maar dat heb ik, ja ja, dat laat ik maar even. Heb ik eerder geprobeerd een keer mee samen te werken en die was als een zoevende haas weg toen het spannend werd.

VULLINGS En Emile Roemer?

RUTTE Daar heb ik dezelfde indruk van dat dat, kijk hoe snel hij in 2006, althans zijn voorganger verdween toen zij dreigden verantwoordelijkheid te gaan krijgen na de verkiezingen.

WESTER Misschien aansluitend nog even over Geert Wilders. U heeft eerder gezegd: samenwerking met Wilders is uitgesloten, ook in de toekomst, zolang hij zijn uitspraak over `Minder, minder minder' niet terugneemt. Nu zat hij vanmiddag bij ons in de studio, in het programma De Campagne op Z en toen vroeg ik hem: bent u nog bereid eventueel voor regeringsmacht die uitspraak terug te nemen, wat de heer Rutte wil? Toen zei hij: in geen honderdduizend jaar. En hij zei eigenlijk, ik zeg het even in mijn woorden, ik zou het zo weer zeggen. Wat zegt dat u?

RUTTE Dat hij het dus niet terugneemt.

WESTER Dat in ieder geval. Maar dat samenwerking in de toekomst ook compleet uitgesloten is wat u betreft?

RUTTE Voor mij geldt: die uitspraak ging hij een grens over. De VVD was een van de weinige partijen, wij sluiten eigenlijk nooit partijen uit als VVD en dat was voor mij echt een moment en Halbe Zijlstra als fractievoorzitter, we hebben toen gezegd: dat is echt een, daar is een grens gepasseerd.

WESTER Maar stel nu dat de rechter hem straks vrijspreekt.

RUTTE Dit heeft niets te maken met een gerechtelijke procedure, dat is een zaak hoe die uitspraak zich verhoudt in relatie tot het strafrecht, dat is een zaak van de rechter, daar ga ik niet over. Mijn oordeel is een politiek oordeel en een maatschappelijk oordeel over wat acceptabel is wat je als politicus kunt zeggen. Het gaat niet over die strafrechtelijke kwestie, dat is een zaak van de rechter.

WESTER Even heel helder. Hij zegt: ik neem het niet terug, ik zou het morgen zo weer doen, dan zegt u: dan gaan we dus nooit samenwerken.

RUTTE Zolang hij die uitspraak niet terugneemt wordt er niet samengewerkt.

STANS (BNR) Een week geleden zei u op deze plaats dat u nog het volste vertrouwen had in Ivo Opstelten, twee dagen later bleek toch een printscreen te zijn. Daarna lazen we een verklaring waarin u zei dat het een gezamenlijk besluit was dat in ieder geval Opstelten zou vertrekken. Wat is er in het gesprek gezegd, wat heeft u tegen Opstelten gezegd?

RUTTE Dat ga ik u niet zeggen. Die uitspraak over het volste vertrouwen heeft te maken met z'n effectiviteit en z'n bestuurskracht. Hij en Fred Teeven zijn erin geslaagd om eigenlijk alle afspraken bij de start van het kabinet uit te voeren. De Nationale Politie is ingevoerd, de positie van slachtoffers versterkt, de overvallen zijn erg gedaald, het aantal woninginbraken is enorm afgebroken, Nederland is onder leiding van deze twee kerels aanzienlijk veiliger geworden. Dat is waar die uitspraak over gaat. Wat er die zondagavond en maandagochtend gebeurde is dat er een kardinaal probleem ontstond tussen hem, vanuit de vertrouwensregel, en de Tweede Kamer en dat kon niet zonder gevolgen blijven.

STANS Was het u meteen duidelijk, dit is klaar voor Opstelten?

RUTTE In de loop van de maandag, want je moet eerst de zaak goed uitzoeken, maar uiteindelijk was mijn gevoel dat dit heel moeilijk zou worden en we hebben er samen over gesproken en samen die conclusie getrokken.

STANS En toen zei staatssecretaris Teeven, dan vertrek ik ook. Heeft u nog geprobeerd om Teeven binnenboord te houden?

RUTTE Ik kan er alleen over zeggen dat hij voor de VVD niet had gehoeven, maar hijzelf zei: als de man met wie ik 4,5 jaar zo intensief heb samengewerkt nu weggaat, dan voel ik mij loyaal, dan ga ik ook weg.

STANS Maar heeft u nog geprobeerd om hem toch binnenboord te houden, om ervoor te zorgen dat er in ieder geval nog iemand op het ministerie is?

RUTTE Ook daar kan ik niet zeggen hoe die gesprekken lopen, want die zijn echt vertrouwelijk. Ik kan alleen zeggen dat hij voor de VVD niet weg hoefde, maar ik respecteer zijn beslissing.

STANS Bent u er voor uzelf al uit wie de opvolgers moeten worden?

RUTTE Daar kan ik u niks over zeggen tot we namen presenteren.

STANS En wanneer is dat moment?

RUTTE Dat zult u zien. Sorry, kan ik niets over zeggen.

BREEDVELD (NOS JOURNAAL) Hoe was de sfeer in het kabinet na maandag?

RUTTE Op zich goed, die is altijd goed in het kabinet, maar we waren natuurlijk allemaal ook geraakt door het feit dat twee toch hele bijzondere collega's - zijn niet de minste, zijn niet de meest blanke figuren in de zin van dat ze niet opvallen, allebei behoorlijke characters - ook mensen die, ook door de collega's van de PvdA mag ik zeggen, in ieder geval persoonlijk zeer gewaardeerd werden en ook de meeste gevallen kwamen we er politiek goed uit, dus dat was echt even een moeilijk moment.

BREEDVELD U heeft uw agenda omgegooid om deze ministerraad mee te maken. Waarom was het belangrijk dat u daar bij was?

RUTTE Ik vind dat ik als leider van de club erbij moet zijn, de eerste vergadering als we met z'n allen bij elkaar zijn in zo'n belangrijke gebeurtenis.

BREEDVELD En nu de opvolging, daar kunt u nog niks over zeggen, maar ziet u een bepaald type?

RUTTE Ik zeg daar helemaal niks over, u hoort het als het zo ver is.

DE WINTHER (TELEGRAAF) Heeft u principiele bezwaren tegen doorschuiven van leden van het kabinet naar andere posten?

RUTTE Het spijt me. U stelt die vraag in de context van de opvolging van deze twee bewindslieden en niet geheel uit het niets. In algemene zin kan ik die vraag wel beantwoorden, maar is te gecontextualiseerd in deze casus en daarmee moet ik naar het vorige antwoord verwijzen.

DE WINTHER U bent zelf ook een keer doorgeschoven in ik geloof Balkenende II was het.

RUTTE Ja daar kan ik, daar moet ik wel op antwoorden...

DE WINTHER ... Hoe is dat bevallen?

RUTTE Oh, ik schoof overigens horizontaal door. Ik bleef staatssecretaris. Dat ging overigens op een manier die ik niemand aanraad, maar Gerrit Zalm belde mij en zei: wij denken erover dat jij naar Onderwijs moet. Toen was mijn reactie: dan zal ik er ook eens over nadenken. En toen zei hij: dit was een mededeling en geen verzoek.

DE WINTHER Horizontaal doorschuiven is dus niet zo ingrijpend begrijp ik?

RUTTE Nee, maar als u mij mijn persoonlijke ervaring vraagt, ik vond het geweldig om op verschillende plekken natuurlijk in dat kabinet actief te mogen zijn. Ik had als staatssecretaris Sociale Zaken de bijstand mogen hervormen en een paar andere projecten, onder andere het financieel toetsingskader voor de pensioenen mogen regelen, organiseren, ook samen met de Kamer. En als staatssecretaris Onderwijs wachtten mij daar weer hele mooie klussen.

DE WINTHER Was dat allemaal af, wat u op Sociale Zaken had gedaan?

RUTTE Nee, niet af, nee.

DE WINTHER Dat hoefde eigenlijk niet als je doorschuift, dan kan je ook weg als het lastig is?

RUTTE Nou gaat u naar een meer algemene vraagstelling die toch weer dreigt te raken aan eerdere vragen en dan moet ik helaas naar het antwoord verwijzen van uw NOS-collega.

WESTER Even nog uw lofzang op ex-staatssecretaris Teeven, die niet weggehoeven had van de VVD. Er is een vacature in de fractie, hij kan er bijna voor in aanmerking komen, zou u het toejuichen als Teeven die plek in zou nemen?

RUTTE Ja, ik kreeg die vraag van de week ook, ik zeg daar niks over omdat ik echt vind, nadat het net gebeurd is, dat er uit mijn mond alweer speculatie komt over de toekomst van Fred Teeven eventueel in de politiek, niet gepast is

WESTER Zou u het verstandig vinden als hij eerst wat anders zou doen?

RUTTE Dat is dezelfde vraag in een ander jasje.

WESTER Daarom.