Je voert je adresgegevens en je jaarverbruik van gas en stroom in op een online energievergelijker en deze zoekt voor jou de goedkoopste energieaanbieding van het moment. En als je 'groene energie' aanvinkt komen de duurzame aanbiedingen in beeld. Maar achter de schermen zijn de vergelijkers met de energiebedrijven verwikkeld in een 'race to the bottom'. De energiebedrijven worden uitgeknepen. Duurzaamheid is het slachtoffer.

WISE onderzocht 46 (!) vergelijkingssites. Die spelen een cruciale rol in het dirigeren van grote groepen klanten. Twee derde van alle overstappers, in totaal 1,5 miljoen Nederlanders, gebruiken jaarlijks online vergelijkingstools bij het overstappen van de ene naar de andere energieleverancier. Dat percentage stijgt, en ook het aantal vergelijkingstools neemt toe.

Een groot deel van de sites is in handen van maar een paar partijen als Bencom (bekend van gaslicht.com), Pricewise en Overstappen.nl / Easyswitch. Maar ook uitgeverij Sanoma is actief in deze lucratieve markt. Per overstapper ontvangen de vergelijkers van de energiebedrijven kickbackfees die kunnen oplopen tot wel 70 Euro. Maar een nog groter deel van de marge zien de energiebedrijven in lucht opgaan doordat ze zich met kortingsacties tot wel 300 Euro in de topposities van de lijsten moeten vechten. Dit leidt ertoe dat ze in het eerste jaar niets verdienen aan een nieuwe klant. En terwijl ze dus eigenlijk de klant langer vast moeten houden om iets te kunnen verdienen blijven ze tegelijk meedoen aan de race door elk jaar opnieuw te stunten met kortingsacties. Hierdoor houden ze minder geld over om te investeren in duurzame energie.

Ook in directe zin is het milieu een ondergeschoven kindje; de groene filters die de websites aanbieden voldoen niet. Dit komt enerzijds door - al dan niet bewuste - misleiding en anderzijds door een principieel verkeerde insteek. Markus Schmid, campagneleider bij WISE: "Er wordt vaak geen rekening gehouden met het feit dat een energieproduct uit stroom en gas bestaat. Een product waar groene sjoemelstroom en grijs gas in zit wordt in de meeste gevallen direct als groen bestempeld. Misleiding." Fundamenteel fout in de systematiek is wat WISE betreft de keuze om alleen op productniveau te vergelijken. Schmid: "Vanuit milieuperspectief heeft het weinig zin als huishoudens groene stroom kopen bij een bedrijf dat tegelijk vooral investeert in kolencentrales. Kies groene stroom van een groen bedrijf, dan help je de transitie echt. " Geen van de onderzochte 46 sites doet dit goed.

Echt duurzame bedrijven als Pure Energie, Huismerk Energie, Qurrent en Greenchoice doen ook mee in de vergelijkers. Deze bedrijven ontwikkelen vernieuwende concepten om bijvoorbeeld zelf stroom op te wekken en energie te besparen. Maar voor de vergelijkers telt alleen de prijs, voor het versnellen van de transitie naar een duurzame energievoorziening is er geen ruimte.

Peer de Rijk, directeur van WISE: "De vergelijkers spelen een steeds grotere rol. Ze moeten nu ook hun maatschappelijke verantwoordelijkheid pakken en klanten beter gaan informeren over werkelijk duurzame energiebedrijven. Energie is in alle opzichten van levensbelang. Prijs mag niet het enige argument zijn". Wat consumenten nu het beste kunnen doen? "Kijk goed welke bedrijven echt duurzaam zijn, bijvoorbeeld op http://wisenederland.nl , en ga dan naar de site van het bedrijf van je keuze om klant te worden."