In een weekend vier tradities erkend als immaterieel erfgoed

Op vier plaatsen in Nederland is het dit weekend groot feest. Voor het eerst worden er in een weekend vier tradities geplaatst op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland: de Metworstrennen in Boxmeer, het heggenvlechten en twee tradities uit Ootmarsum: de traditie van de Poaskearls en het vloeggeln en de Rondgang van de Nachtwacht.

Tradities en rituelen zijn heel belangrijk, voor iedereen. Alle kleine (bijvoorbeeld het bloemencorso in Zundert) tot grote tradities (zoals Koningsdag) samen vormen de ruggengraat van de samenleving. Net als kunst, monumenten en kostbare voorwerpen, verdienen zij erkenning en bescherming. Een traditie die vandaag de dag leeft, waar mensen enthousiast aan meedoen en die we graag willen doorgeven aan onze kinderen en kleinkinderen, dat is immaterieel erfgoed.

Als een traditie wordt voorgedragen voor de Nationale Inventaris betekent dat dat een groep mensen, of soms een individu, die zo belangrijk vindt dat zij bereid zijn om alle moeite te doen om de traditie te bewaren voor komende generaties. Dat gaat niet zomaar. Zij moeten een plan schrijven, waarin zij de traditie zorgvuldig beschrijven, de geschiedenis ervan in kaart brengen, de sterke en zwakke kanten benoemen en oplossingen aangeven. Daarna moeten zij dit plan ook nog uitvoeren. Een plaats op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland betekent publieke erkenning voor de waarde van de traditie en is een stimulans voor alle mensen die erbij betrokken zijn om zich er actief voor in te zetten.

Op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed komen alle tradities te staan waarvoor erfgoedzorgplannen zijn gemaakt die voldoen aan de criteria van de UNESCO Conventie voor de Bescherming van Immaterieel Cultureel Erfgoed. De Nederlandse overheid heeft deze conventie in 2012 geratificeerd en sindsdien zijn er al bijna zeventig tradities geplaatst. Nu het begrip immaterieel erfgoed bekender begint te worden, zijn er zoveel liefhebbers voor een plaats op de inventaris dat er een wachtlijst begint te ontstaan. Het feit dat er in een weekend maar liefst vier officiele plaatsingen zijn, illustreert dit enthousiasme.

Op vrijdag 13 maart worden de Metworstrennen in Boxmeer geplaatst. Het is een afvalrace met paarden, bereden door uitsluitend ongehuwde jongemannen. De traditie, die verbonden is aan carnaval, is gebaseerd op een overgeleverd verhaal uit de vijftiende eeuw. De winnaar mag zich Metworstkoning noemen en krijgt als prijs onder andere een worst, een brood, een halve varkenskop en een halve ton bier. De ondertekening van het certificaat van de plaatsing vindt plaats om 17.30 uur in de foyer van Hotel Riche te Boxmeer.

De volgende dag, zaterdag, gaat het om een landelijke traditie: het heggenvlechten. Op kunstige wijze worden bestaande heggen ondoordringbaar gemaakt voor vee en wild. Het zijn vooral wat oudere heggen, met gaten of een open onderkant die deze behandeling ondergaan. Er bestaan verschillende wijzen van vlechten. De officiele plaatsing gebeurt tijdens het kampioenschap `Heggenvlechten voor ons erfgoedgoed', om 14.45 uur in de Veldschuur, Sportlaan 1m te Bemmel.

Op zondag is het groot feest in Ootmarsum, waar maar liefst twee tradities tegelijk worden geplaatst. De mysterieuze tradities rond Pasen, met Poaskearls en vloeggeln, komt alleen maar voor in Ootmarsum. De oorsprong ervan is duister. De Poaskearls zijn acht jongemannen, herkenbaar aan hun lange beige regenjas en hoed, die een hoofdrol spelen gedurende beide paasdagen. Vloeggeln is de naam voor de traditie waarbij de inwoners van Ootmarsum, zingend en onder leiding van de Poaskearls, door de straten en panden van Ootmarsum lopen, hand in hand als een lange slinger.

Ook de Rondgang van de Nachtwacht is een echte Ootmarsumse traditie. Dit speelt zich af op oudejaarsavond, waarbij het vuurwerk tegen twaalven verstomt om de nachtwacht zijn vaste teksten te laten roepen, waarop de menigte in eveneens vaste teksten antwoordt. Daarna maakt de wacht zijn rondgang, waarbij vele mensen aanhaken. Tot nu toe is de nachtwacht altijd afkomstig uit de familie Morshuis. Rond de ondertekening van beide certificaten is in Ootmarsum een feestelijk programma samengesteld, dat om 14.00 uur begint in Hotel Restaurant Van der Maas in Ootmarsum.

De Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland wordt gecooerdineerd door het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed (VIE). Deze organisatie is door de overheid aangewezen om de UNESCO Conventie voor de Bescherming van Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland te implementeren.