Gerben van Kleef: ' Het lijkt erop dat machtige mensen zichzelf als het centrum van het universum zien' Foto: Jeroen Oerlemans

Machtige mensen putten vooral inspiratie uit zichzelf

4 maart 2015

Mensen met macht raken meer geinspireerd door zichzelf dan door andere mensen, terwijl minder machtige mensen ook geinspireerd raken door anderen. Die conclusie trekt een groep Nederlandse en Amerikaanse wetenschappers onder leiding van Gerben van Kleef, bijzonder hoogleraar Sociaal- en organisatiepsychologische aspecten van prosociaal gedrag aan de UvA, in een artikel dat onlangs is gepubliceerd in Social Psychological and Personality Science.

Dat machtige mensen vooral zichzelf als inspiratiebron hebben, kwam voor Van Kleef en zijn collega's niet als een totale verrassing. `Uit eigen observaties was het me opgevallen dat mensen in hogere posities zichzelf heel interessant vinden, en dat ze veel praten en slecht luisteren. Dergelijke observaties vormden de inspiratiebron voor dit onderzoek. Uit eerdere onderzoeken was daarnaast gebleken dat machtige mensen minder rekening houden met anderen en minder aandacht besteden aan anderen. Het lijkt erop dat machtige mensen zichzelf als het centrum van het universum zien. Onze hypothese, namelijk dat machtige mensen zichzelf als voornaamste inspiratiebron zien, was hierop gestoeld.'

Bijzonder: live interactie tussen de proefpersonen

Het onderzoek bestond uit vier experimenten met verschillende deelnemers, zowel uit de Verenigde Staten als uit Nederland. In een van de studies werd proefpersonen gevraagd om een gevalideerde vragenlijst in te vullen waaruit bleek hoe machtig zij zijn. Vervolgens lieten de onderzoekers machtige en minder machtige mensen over en weer vijf minuten met elkaar praten over een inspirerende gebeurtenis. Daarna vulden beide deelnemers een vragenlijst in met als onderwerp: in hoeverre heeft u het gesprek als inspirerend ervaren? Van Kleef: `Uit het experiment bleek heel duidelijk dat machtige mensen meer geinspireerd werden door hun eigen verhalen dan door die van hun gesprekspartner. Dit gold niet voor de minder machtige deelnemers; die haalden ook inspiratie uit de verhalen van de ander. Deze onderzoeksopzet was tijdrovend, maar gaf een realistisch beeld van hoe inspiratie kan ontstaan tijdens live interacties.'

Schrijfopdracht met zichzelf in de hoofdrol

In een ander experiment moesten de proefpersonen een stuk op papier zetten over een gebeurtenis die hen had geinspireerd. Van tevoren werd bij hen een bepaalde gemoedstoestand getriggerd: machtig of juist niet. `Uit deze studie bleek dat mensen meer inspiratie ervoeren nadat ze over zichzelf hadden geschreven dan over een ander, met name als ze waren `geprimed' met macht.'

Emotionele intelligentie maakt plaats voor narcisme

De uitkomsten van deze studie wijzen op een interessante paradox. `Uit eerder onderzoek blijkt dat mensen met een hogere emotionele intelligentie meer kans maken om in een groep een leiderschapspositie te verwerven. Blijkbaar maakt die emotionele intelligentie echter al snel na `het grijpen' van de macht plaats voor meer narcistische trekjes. Dat kan een functioneel proces zijn - als hoge baas moet je bijvoorbeeld ook harde beslissingen kunnen nemen - maar het kan ook tegen mensen in machtige posities werken doordat ze niet meer luisteren naar mensen met goede adviezen.'

* Samenvatting van het artikel 'Power Gets You High: The Powerful Are More Inspired by Themselves Than by Others'

Zie het origineel.

Gepubliceerd door Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen