Rijden in dameszadel in de Vondelcarrousel immaterieel erfgoed

Paardrijden in een dameszadel lijkt een verschijnsel van voorbije tijden. In Amsterdam wordt de traditie in ere gehouden en geven de amazones maandelijks demonstraties in de Hollandsche Manege, een neoclassicistisch gebouw uit 1882. De traditie van het rijden in de Vondelcarrousel wordt geplaatst op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland, zo maakte het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed (VIE) vandaag bekend. Op zondag 22 maart zal de plaatsing officieel gemaakt worden, als het certificaat van de Nationale Inventaris wordt ondertekend en het schildje met het logo zal worden uitgereikt in de Hollandsche Manege, de thuisbasis van de Vondelcarrousel. Dit gebeurt tijdens een feestelijke manifestatie tussen 12.30 en 14.00 uur, waarbij de Vondelcarrousel een demonstratie zal rijden.

In de Vondelcarrousel zitten de dames in amazonezit in een dameszadel, dus met twee benen aan een kant. Aan de rechterzijde van de dames rijden de heren. De figuren worden vloeiend na elkaar gereden, als een ballet. In het verloop van een manoeuvre, die 10 tot 15 minuten duurt, rijden de ruiters en amazones wisselend naast elkaar, of juist gespiegeld op afstand, alleen, of met z'n tweeen of vieren naast elkaar, gemengd, of juist de dames tegenovergesteld aan de heren. De paarden dienen gelijktijdig aan elkaar te stappen, draven of galopperen.

De traditie van het carrouselrijden gaat terug tot in de Middeleeuwen en was toen een onderdeel van de riddertoernooien. Na die tijd werd het vooral nog beoefend door militairen. Een commandant kon ermee aantonen hoe goed de bereden manschappen zijn bevelen hoorden en uitvoerden. Individuele ruiters lieten zien hoe goed ze hun paard onder controle hadden.

In 1858 werd de Hollandsche Carrousel Societeit opgericht in de Hollandsche Manege aan de Leidsegracht in Amsterdam. Aanvankelijk deden alleen heren mee aan het carrouselrijden. Pas in 1919 konden dames lid worden van de Hollandsche Carrousel Societeit. Veel dames gaven er toen echter de voorkeur aan in een herenzadel te rijden. De Vondelcarrousel, die in de Hollandsche Manege rijdt, is nog de enige groep met dames die in een dameszadel rijden, met heren aan hun rechterzijde.

De Stichting Levend Paardenmuseum de Hollandsche Manege is opgericht om de cultuurhistorische aspecten van de Hollandsche Manege en de klassieke rijkunst die daar wordt beoefend, inclusief de Vondelcarrousel, te promoten. Door hun traditie op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland te plaatsen, wordt de zichtbaarheid vergroot en krijgen de traditie en de mensen die de traditie dragen meer waardering en respect. Daardoor worden de gemeenschappen geholpen hun traditie levend te houden.

De Nationale Inventaris vloeit voort uit ratificatie van het UNESCO Verdrag ter Bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed. Het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed (VIE) cooerdineert de samenstelling van de Nationale Inventaris.