Een echt gesprek tussen Statenleden en burgers: bestuurlijke vernieuwing in provincie Fryslan is een feit

29 januari 2015

Geen commissievergaderingen meer. Open inloopmiddagen ter vervanging van de traditionele beleidsvoorbereiding. Een echt gesprek tussen Statenleden en burgers. Bestuurlijke vernieuwing in de provincie Fryslan is een feit. Met een `Big Bang' werd in september 2014 de Steatemerk geintroduceerd. "In Friesland pretenderen we dicht bij de burger te staan. Met een eigen cultuur en een eigen taal leggen we verbinding met onze inwoners. Maar bestuurlijk zitten we op de oude lijn met beleid maken: van commissievergadering naar de Staten. Dat sluit niet goed aan." legt griffier Alwin Oortgiesen uit.

"Met de Statenverkiezingen van maart 2015 - het einde van de bestuursperiode - in zicht hebben de fractievoorzitters en de Commissaris van de Koning zich de vraag gesteld wat ze nog wilden veranderen. En met de nodige bezuinigingen kwam tegelijk de vraag uit de gemeenschap: wat kan de provincie voor ons betekenen?" De oplossing was "meer dialoog en naar buiten toe, het provinciehuis uit" stelt Oortgiesen. De idee van de Steatemerk was geboren. "Qua politieke en logistieke organisatie is het een grote omslag. We hebben alle commissievergaderingen afgeschaft". Oortgiesen legt uit hoe de vervangende Statenmarkt werkt. "De Steatemerk heeft geen regels. Het is een open inloopmiddag. Vanaf vier uur gaan de deuren open, tot zes uur. Het gaat om hoor- en wederhoor met burgers, Statenleden en ambtenaren. Elke statafel heeft een eigen onderwerp. Na de Steatemerk gaat het voorstel rechtstreeks naar de Staten".

Vlak voor het zomerreces werd het besluit genomen. Niet overal werd het positief ontvangen. "De fractievoorzitters moesten de Statenleden meenemen in het proces. In augustus was nog veel onzeker. Misschien gaat het hartstikke mis, maar we gaan het doen - dat was de stelregel" stelt Oorgiesen.

Tijdens de zomermaanden kregen de provinciale ambtenaren (bij)scholing in politieke sensitiviteit. "Wat is de kernboodschap, wat wil je overbrengen en wat doe je als de discussie te politiek wordt?" Oortgiesen erkent dat er ook kritiek was op het plan. "De regionale pers was niet enthousiast.

Het zou teveel tijd kosten en het echte verhaal zouden ze niet meer krijgen. Ook sommige kleine fracties waren zeer sceptisch. Ze vreesden dat het Statenwerk ondoenlijk werd". Na vier Statenmarkten is deze teneur behoorlijk omgeslagen. "De pers is heel enthousiast en de kleine fracties maken bewuste keuzes over wat ze willen bereiken. Het gewenningsproces bij de Statenleden verloopt ook heel goed en burgers zijn blij dat ze nu in gesprek kunnen gaan met een Statenlid in plaats van vijf minuten voorleestijd krijgen." Oortgiesen refereert aan de praktijk waarin een groep burgers samen met een Statenlid aan een motie schrijft.

"De allereerste Steatemerk kende een enorme opkomst, felle discussies, was te rumoerig en ook nog eens veel te warm. Toen hebben we de logistiek aangepast. Een belangrijke les uit de eerste keer was ook dat er exclusief contact tussen burger en Statenlid of ambtenaar moest kunnen zijn na de Steatemerk". Een groot voordeel van de nieuwe werkwijze is volgens Oortgiesen dat er in de Statenvergadering "meer debat is, geen spervuur op het college. Alle technische details zijn er op de Steatemerk al uitgefilterd. De Statenvergadering is geen herhaling meer van de commissievergadering. Het debat wordt nu alleen nog gevoerd op hoofdlijnen."

Inmiddels heeft de Steatemerk vijf keer plaatsgevonden. "We gaan sowieso door" aldus Oortgiesen. "Af en toe gelasten we nog een commissievergadering in. Als het gaat om hele complexe of zeer politieke vraagstukken zoals de toekomst van Thialf of de windparken". Ook heeft het college in Fryslan de mogelijkheid gekregen een Memorie van Toelichting te schrijven voor een Steatemerk. "Net als bij de start van het dualisme was er bij ons college de angst dat ze weinig grip meer zouden hebben op de discussies. Het doembeeld van een gedeputeerde op de tribune."

Het succes van de bestuurlijke vernieuwing in het provinciehuis smaakt naar meer. "Eerst de Statenverkiezingen. Maar er is wel een motie ingediend om een werkgroep in te stellen die mogelijkheden gaat verkennen. Bestuurlijke vernieuwing: wat kan er? Wat is er al? In Nederland, maar ook in het buitenland. Het zijn de opties voor onze nieuwe Staten. "