`Onderzoek naar onder-nemende journalistiek is broodnodig'
Installatie Andra Leurdijk lector Entrepeneurial Journalism
Ik ben fan
Andra Leurdijk is gisteren officieel geinstalleerd als lector Entrepeneurial Journalism aan Hogeschool Windesheim. Ondernemerschap en journalistiek zijn tegenwoordig bijna onlosmakelijk met elkaar verbonden, en onderzoek daarnaar is dan ook van groot belang.
Door: Jolien Scholte
* Tag personen
[USEMAP]
Illustratie Nanette Smeets
In haar rede maakt Leurdijk de vergelijking tussen de `blind run', een hardloopevenement waarbij een blind en ziend iemand samen hardlopen, en journalistieke organisaties in deze tijd. "Veel journalistieke organisaties zullen zich nu voelen als deelnemers aan de blind run: tastend in het
duister. De journalistiek is in beweging, en waar we over tien jaar staan weten we niet. Er is veel onzekerheid, maar ondanks dat kun je wel in beweging komen, gaan lopen."
Weinig journalisten spenderen hun hele werkende leven nog op een redactie. Het aantal ZZP'ers groeit hard, net als het aantal nieuwe journalistieke initiatieven, en journalistieke bedrijven die op zoek zijn naar een (nieuw) businessmodel. Allemaal redenen waarom journalistiek en
ondernemerschap steeds meer met elkaar verbonden zijn, en het lectoraat Entrepeneurial Journalism relevant is. Journalistiek en ondernemerschap is echter van oudsher geen gemakkelijke combinatie, stelt Leurdijk. "Redacties hechten sterk aan onafhankelijkheid, en daardoor stond er een Chinese
Muur tussen de redactie en de zakelijke kant. Zo'n strikte scheiding is niet meer relevant. Je hebt als journalist tegenwoordig directe feedback van je publiek nodig, en kunt direct meetbaar maken wat de impact van een verhaal is: dat vereist een nauwe samenwerking tussen redactie en
bijvoorbeeld marketing."
Vijf elementen ondernemende journalistiek
Ondernemende journalistiek is volgens Leurdijk zowel nodig binnen de traditionele media, als daarbuiten. De term `ondernemerschap' wordt volgens haar vaak geinterpreteerd als `bezig zijn met geld verdienen'. "Maar er zijn zoveel meer elementen te onderscheiden binnen journalistiek
ondernemerschap." Wat Leurdijk betreft zijn er vijf belangrijke elementen binnen ondernemende journalistiek: innovatie organiseren, een open leercultuur creeren (op redacties), publiek zoeken, beschermen en binden, verdienmodellen combineren en samenwerken.
Binnen het lectoraat Entrepeneurial Journalism, en het Kenniscentrum Media van Windesheim, wil Leurdijk onderzoek doen naar deze vijf elementen, en hun onderliggende samenhang. "Het doel is dat journalistieke organisaties bij ons kunnen aankloppen voor onderzoek op deze gebieden. Ik vind het
geweldig om onderzoek te doen naar ondernemerschap en journalistiek, en hoop daarmee een bijdrage te leveren aan de journalistiek en haar publieke functie." Ook roept Leurdijk op om kennis in journalistiek onderzoek meer en beter te bundelen. "Laten we meer op elkaars resultaten voortborduren,
en minder elke keer opnieuw het wiel uitvinden."
`Redactie is niet de entiteit die je overeind moet houden'
Om dat voortborduren meteen in de praktijk te brengen reageert een panel bestaande uit hoogleraren en lectoren met daarin Piet Bakker, Alexander Pleijter, Joke Hermes, Mark Deuze en Michael Opgenhaffen op Leurdijks rede. Opgenhaffen vindt dat Leurdijk zich, ondanks haar vele voorbeelden van
nieuwe initiatieven, in haar rede nog teveel richt op het behouden van traditionele media. "Wat we moeten redden is de output van de journalistiek." Piet Bakker is het met hem eens, en stelt dat het niet het doel moet zijn om redacties boven water te houden. "Al donderen ze allemaal om, dat
maakt niet uit. De redactie is niet de entiteit die je overeind moet houden. De innovatie moet in de journalistiek zelf zitten." Leurdijk stelt dat het zeker niet haar doel is om alleen bestaande media overeind te houden. "Maar het is ook naief om te denken dat ze niet meer nodig zijn. Grote
redacties zijn een bron van kennis en expertise en kunnen de massa bereiken."
Mark Deuze benadrukt dat er met de komst van de ondernemende journalistiek ook goede journalisten buiten de boot gaan vallen. "We moeten er begrip voor hebben dat ondernemen risicovol en soms doodeng is. Door ondernemerschap en journalistiek te combineren sluit je mensen binnen, maar ook
mensen, misschien heel goede journalisten, buiten. Daar moeten we met empathie en compassie naar kijken."
`Ondernemende journalistiek heeft geleid tot betere opleiding'
Alexander Pleijter stelt dat de ondernemende journalistiek de opleidingen in het voordeel heeft veranderd. "We merkten dat studenten geen baan meer in de traditionele journalistiek konden vinden, dus moesten we ze meer opleiden tot freelancers. Dat was noodzakelijk voor het nut en daarmee
voortbestaan van de opleiding Journalistiek. Het effect van die aanpassing in het onderwijs is de ontwikkeling van meer zelfstandige journalisten. Een verbetering, wat mij betreft. Studenten komen steeds minder bij bekende media aan het werk, maar vaak bijvoorbeeld als webredacteur van een
nieuwssite. Ook prima journalistiek werk."
Ook kijken naar niet-journalistieke initiatieven
Op de vraag om voorbeelden van ondernemende journalistiek komen de panelleden met een heel scala aan voorbeelden. Van professionele rechtbanktwitteraar Chris Klomp tot het Australische The Conversation. Bakker: "Als je alleen De Correspondent kunt noemen als voorbeeld van innovatieve en
ondernemende journalistiek is het slecht met je gesteld. We moeten juist ook kijken naar initiatieven die op het eerste gezicht niet zo journalistiek zijn, maar die wel iets moois kunnen opleveren, en een voedingsbodem kunnen zijn voor goede journalistiek."
Als voorbeeld geeft hij Prinsenbeeknieuws.nl, een hyperlocal waar Bakker onder andere onderzoek naar doet. "De vrouw die dat heeft opgestart is journalist, advertentieverkoper en marketeer ineen. Een soort 17e eeuws model van de journalistiek, waarbij je kunt twijfelen aan onafhankelijkheid,
maar wat wel werkt en mooie dingen oplevert."
Crisis en porno bron van innovatie
Vanuit het publiek komt de vraag wat van oudsher innovatiebronnen zijn in de journalistiek. Bakker is duidelijk: "Crisis. Elke keer de kaasschaaf eroverheen werkt geen innovatie in de hand, maar in een keer de noodzaak tot een andere koers wel." Een voorbeeld? "Bijvoorbeeld Radio Nederland
Wereldomroep. Die hebben in een keer alle ballast overboord gegooid, en wisten: het wordt nooit meer zoals het was. Zij zijn helemaal opnieuw begonnen, en erg innovatief bezig." "Je moet niets te verliezen hebben", vult Pleijter aan. "Dan pas kun je echt innoveren. En dat kan dus zowel vanuit
een start-up, als vanuit een groot bedrijf dat een radicaal andere weg in moet slaan."
Opgenhaffen wil tot slot nog een sector noemen waar de journalistiek veel van kan leren qua innovatie. "De porno-industrie. Zij zijn ontzettend snel geschakeld van print en video naar online, en daar kan de journalistiek van leren. Vrijwel alle porno is tegenwoordig online te vinden. Althans,
dat schijnt."
Lees meer
* Klik hier voor het boekje bij de rede van Andra Leurdijk
Bijdragen
[IMG]Jolien Scholte, [IMG]Pieter Rebel