Sleutel tot besparing op geneesmiddelen ligt bij patient en dokter
19-01-2015
NIVEL: weggooien van medicijnen
Patienten houden regelmatig geneesmiddelen over. Dit ligt niet altijd aan patienten zelf, maar is ook afhankelijk van hun arts. Patienten uit de ene praktijk houden veel meer geneesmiddelen over dan patienten uit de andere praktijk, zo blijkt uit een publicatie van onderzoekers van het NIVEL
in het Pharmaceutisch Weekblad.
Ruim een derde van de mensen die geneesmiddelen op recept gebruiken, houdt die weleens over. Dit is de meest genoemde bron van verspilling bij het Meldpunt Verspilling van het ministerie van VWS. Met een zorgvuldiger geneesmiddelgebruik is jaarlijks naar schatting 7% op de zorguitgaven te
besparen. Geneesmiddelen overhouden is overigens niet altijd verspilling. Het kan te maken hebben met de grootte van de standaardverpakking: als je zestien tabletten moet nemen uit een strip van twintig, houd je er vier over. Dat kan goedkoper zijn dan het aantal tabletten per strip aan te
passen. Of als een chronisch zieke patient slecht ter been is, ligt het voor de hand deze wat grotere hoeveelheden voor te schrijven zodat deze patient niet iedere week opnieuw de gang naar de apotheek hoeft te maken.
Er zijn dus allerlei goede redenen om geneesmiddelen over te houden. Vaak wordt echter gedacht dat patienten die geneesmiddelen overhouden daar zelf wat laconiek mee omspringen, ze vergeten of er uit eigen beweging mee stoppen omdat ze niet aanslaan of vanwege bijwerkingen. Een deel van de
hoeveelheid ongebruikte geneesmiddelen blijkt ook afhankelijk te zijn van de arts. Patienten van de ene huisartsenpraktijk blijken veel meer geneesmiddelen over te houden dan patienten van de andere huisartsenpraktijk. Het varieert van 23% in de ene tot 41% in de andere. Wat is de rol van de
dokter hierin?
Voor het onderzoek zijn antwoorden op vragenlijsten van leden van het Consumentenpanel Gezondheidszorg gecombineerd met huisartsengegevens uit zeven huisartsenpraktijken uit de NIVEL Zorgregistraties eerste lijn. Het panel bestaat uit ruim 10.000 mensen van 18 jaar en ouder. NIVEL
Zorgregistraties verzamelt routinematig gegevens bij onder meer 478 huisartsenpraktijken met meer dan anderhalf miljoen ingeschreven patienten. Een deel van de panelleden is via deze praktijken geworven en heeft toestemming gegeven om hun antwoorden op de vragenlijsten te combineren met
gegevens over hun zorggebruik zoals geregistreerd bij de huisarts. Dit biedt unieke mogelijkheden voor onderzoek. Inmiddels kan het NIVEL dit soort onderzoek uitvoeren in zestien huisartsenpraktijken.
De patienten geven het vaakste aan met hun geneesmiddel te stoppen op advies van de arts. Andere veel genoemde redenen zijn dat de arts niet de juiste dosering of hoeveelheid heeft voorgeschreven, of voor een te lange periode. NIVEL-onderzoeker Margreet Reitsma: "Ook deze redenen verschillen
tussen huisartsenpraktijken. Wellicht kunnen artsen dus ook bijdragen aan een besparing op geneesmiddelen door nog zorgvuldiger voor te schrijven. Het blijft zoeken naar een optimum tussen tegemoetkomen aan de individuele patient en het beperken van de hoeveelheid ongebruikte geneesmiddelen."