Vlindervrienden bedreigen monarchvlinder
16 januari 2015
Vlindervrienden bedreigen monarchvlinder
Monarchvlinder is in de overwinteringsgebieden meer dan 90% achteruit gegaan (foto: Kars Veling)
Het gaat, zeker de laatste jaren, erg slecht met de monarchvlinder in Noord-Amerika. Deze prachtige grote trekvlinder is onder andere slachtoffer van het gebruik van gifstoffen in de landbouw. Een andere bedreiging komt, paradoxaal genoeg, van vlinderliefhebbers die de monarchvlinder willen
helpen.
Dit blijkt uit een artikel van Dara Satterfield en anderen in het wetenschappelijke tijdschrift `Proceedings of the Royal Society B'. Om de vlinder te helpen zetten veel vlindervrienden onbespoten zijdeplanten in hun tuin, maar helaas is dat een `foute' exotische soort! Door het aanplanten van
deze zijdeplanten zorgen ze voor een extra stress voor de monarchvlinder en zorgen ze voor een grotere sterfte, onder andere omdat de vlinders daardoor hun trekneiging verliezen!
De prachtige rups van monarchvlinder op Asclepias (foto: Chris van Swaay)
Jaarlijks trekken miljoenen monarchvlinders van hun voortplantingsgebieden in Canada en de Verenigde Staten naar het zuiden om in centraal Mexico de winter door te brengen. Maar vanaf 1990 zijn de aantallen overwinterende vlinders met maar liefst 90% gedaald. De redenen hiervoor zijn divers,
maar hebben allemaal betrekking op het intensieve landgebruik. Verlies aan geschikt leefgebied door de ontwikkeling van steden, wegen en nieuwe landbouwgebieden en de intensivering van die landbouw, met name het grootschalige gebruik van gifstoffen.
Doordat de gemodificeerde gewassen resistent zijn gemaakt voor onkruidbestrijdingsmiddelen kunnen de boeren met meer en sterkere gifstoffen werken. De zijdeplant (Asclepias incarnata), een `onkruid' in Noord-Amerika, verdwijnt steeds meer en daarmee de mogelijkheid voor monarchvlinder om zich
voort te planten. Om hier wat aan te doen worden er door natuurliefhebbers zijdeplanten in hun tuin gezet. Daar kunnen de monarchvrouwtjes hun eitjes op afzetten en daarop kunnen de rupsen overleven. Het lijkt een prima maatregel. Maar helaas wordt in de tuinen vaak een exotische zijdeplant
gezet (Asclepias curassavica). Deze exoot sterft niet af in het najaar, zoals de inheemse soort wel doet. Dit betekent dat monarchvlinders niet meer wegtrekken, maar zich jaarrond voortplanten.
Monarchvlinders overwinteren met tientallen tot vele duizenden bij elkaar (foto: Chris van Swaay)
Dit op zich hoeft niet erg te zijn, want de temperatuur in het zuiden van de VS is 's winters hoog genoeg om te kunnen overleven, maar er speelt een ander probleem. Er is een specifieke eencellige parasiet, Ophryocytis elektroscirrha (OE), die de monarchvlinder infecteert en zorgt voor
misvormde vleugels en een veel korter leven. De geinfecteerde vlinders verspreiden de sporen naar hun soortgenoten. Deze parasiet is er al eeuwen, maar vormde nooit een groot probleem. De geinfecteerde monarchvlinders haalden de overwinteringsplek in Mexico niet en de zijdeplant waarop de
parasiet zich bevond stierf af in de winter. Uit een combinatie van veldonderzoek en een publieksactie hebben onderzoekers nu ontdekt dat monarchvlinders die in de VS overwinteren 5 tot 9 keer vaker besmet blijken te zijn met OE dan hun soortgenoten die wel naar Mexico vertrokken.
Vanaf nu worden er in de VS meer inheemse zijdeplanten gekweekt en worden de exoten uit de tuinen van de vlinderliefhebbers geweerd. Hopelijk is het nog niet te laat voor de schitterende monarchvlinder.
Bron: Discover