Mondigheid in de spreekkamer blijft moeilijk, maar is wellicht te le..
09-01-2015
NIVEL: mondigheid in spreekkamer, maar is wellicht te leren
De ene patient laat veel meer van zich horen in het consult dan de andere. Want mondigheid in de spreekkamer is nog niet voor alle patienten weggelegd en kun je niet in alle situaties van een patient verwachten. Onderzoekers van het NIVEL en AMC zijn bezig met verschillende trainingen om
patienten te helpen zich beter voor te bereiden op het consult. Ze presenteren ze in het kwartaalblad Psychosociale oncologie.
Patienten hebben de afgelopen decennia een andere rol gekregen. Er is meer aandacht voor de patienten achter de ziekte en hun rechten zijn formeel vastgelegd, waardoor patienten meer invloed kunnen hebben op de behandeling. Uit onderzoek blijkt dat de ene patient veel mondiger is dan de
andere. Opmerkelijk is dat patienten in de spreekkamer van de huisarts na de eeuwwisseling minder aan het woord zijn dan in 1986. Voor een grote groep blijft mondigheid dus moeilijk. De vraag is of ze hierin ondersteund kunnen worden en mondigheid als het ware kunnen leren.
Afhankelijk
Patienten willen niet lastig gevonden worden, en dat blijkt ze te belemmeren. Kennelijk wordt de arts-patientrelatie nog steeds gekenmerkt door ongelijkheid en afhankelijkheid. Daarnaast hebben patienten vaak het gevoel dat er te weinig tijd is en vergeten ze belangrijke onderwerpen of vragen
te bespreken, durven ze de arts niet te onderbreken of denken ze dat bijvoorbeeld psychosociale problemen niet thuishoren in het gesprek met de dokter.
Trainingen voor patienten
Uit een onderzoek onder lymfklierkankerpatienten blijkt wel dat veel patienten na verloop van tijd steeds beter voorbereid in gesprek gaan met de arts en daarin verschillende fases doorlopen met bijbehorende barrieres. Er zijn inmiddels ook verschillende trainingen ontwikkeld voor patienten om
beter beslagen ten ijs op consult te komen. Het NIVEL test momenteel een online communicatie-interventie voor patienten (PatientTIME). En in het AMC wordt onderzoek gedaan naar een `Vragenhulp' (Question Prompt List) voor patienten met kanker.
Sturende rol
De arts neemt doorgaans het voortouw in het gesprek, interventies zoals PatientTIME en de `Vragenhulp' kunnen patienten helpen hun sturende rol in het gesprek op zich te nemen. Dit soort interventies kunnen barrieres, zoals schroom, wegnemen. Voor artsen blijft de uitdaging om goed te
anticiperen op de steeds veranderende wensen en behoeftes van hun patienten. En daar een goed oor voor te ontwikkelen.
Samenwerkingspartner
AMC, contactpersoon i [dot] henselmans [at] amc [dot] uva [dot] nl (Inge Henselmans)