Mediatekst | 21-11-2014

Letterlijke tekst van de persconferentie van viceminister-president Asscher na afloop van de ministerraad op 21 november 2014.

Goedemiddag allemaal. Ik heb vandaag in de ministerraad verslag uitgebracht over de bijeenkomst met vertegenwoordigers van verschillende religieuze en niet-religieuze organisaties gisteren in de Ridderzaal. Aanleiding voor die `Ridderzaaldialoog' is de toegenomen spanning in de wereld om ons heen en de dreiging dat die spanning wordt geimporteerd naar Nederland. Het is begrijpelijk dat conflicten elders in de wereld heftige emoties oproepen, maar we zijn er in Nederland samen verantwoordelijk voor dat dat niet leidt tot spanningen of conflicten tussen bevolkingsgroepen. Het was dus ook mooi om te zien en te horen dat de meeste religies en levensbeschouwingen bijeenkwamen, het gesprek met elkaar aangingen, verschillende generaties, vanuit de intentie om te voorkomen dat die spanningen hier groter worden. Let wel, daarmee los je niet ineens alle problemen op, maar het is wel nodig om met elkaar in gesprek te zijn, om elkaar te leren kennen. Het is de enige manier om verschillen te overbruggen. Dit past ook binnen het integratiebeleid van dit kabinet: hard als het gaat om het verdedigen van onze gezamenlijke kernwaarden, het trekken van grenzen tegen onacceptabel gedrag, en zacht als het gaat om het gesprek met elkaar aangaan. Dat is tenslotte de kracht van ons land, dat je vrij kunt zijn om te geloven wat je wilt, te denken wat je wilt, te zeggen wat je wilt.

Verder hebben we vandaag aan de hand van de najaarsnota de actuele economisch situatie besproken. De nieuwe werkloosheidscijfers van het CBS laten zien dat het herstel van economie en arbeidsmarkt voorzichtig doorzet. Tegelijk stellen we vast dat het herstel broos blijft en dat er sectoren zijn die het nog moeilijk hebben, met name de bouw, dat is een plek waar nog steeds veel mensen naar werk zoeken. De werkloosheid blijft dan ook de grootste zorg voor het kabinet. Er zijn nog steeds te veel mensen die heel graag willen werken maar geen werk kunnen vinden. Daarom nemen we tal van maatregelen om te zorgen dat er voor jong en oud meer kans is op werk. Denk aan de sectorplannen, het actieplan om vijftigplussers aan het werk te krijgen, de premiekorting die er is voor het in dienst nemen van jongeren. Het hervormingsbeleid van het kabinet laat de eerste resultaten zien: de werkloosheid daalt, zij het licht, de huizenmarkt trekt aan en in de najaarsnota die we vandaag hebben vastgesteld is te zien dat het overheidstekort gestaag terugloopt. Voor 2014 komen we uit op een tekort van 2,9% en daarmee voldoen we aan de eisen van het Stabiliteits- en Groeipact. Voor veel mensen zijn al die cijfers, al die statistieken, iets abstracts, iets wat ze in de krant tegenkomen. Mensen moeten zelf merken dat er werk bijkomt, dat de zorg op het mooie niveau blijft dat we gewend zijn en dat de koopkracht goed blijft. Daar blijven we als kabinet aan werken. We moeten koersvast blijven om het kwetsbare herstel solide en duurzaam te maken.

BREEDVELD (NOS JOURNAAL)

Minister Asscher u heeft onderzoek laten doen naar de neveneffecten op de Europese markt. Bent u geschrokken van de uitkomsten?

ASSCHER

Ik ben er niet van geschrokken want als je op een parkeerplaats met veel vrachtwagenchauffeurs rondkijkt, wat daar gebeurt, en praat met de chauffeurs dan weet je dat veel van dat werk wordt overgenomen door Oost-Europeanen, dat de verdringing aan de orde van de dag is. Ook als je in de tuinbouw en in de landbouw rondkijkt, dan weet je dat er met allerlei constructies goedkoper gewerkt wordt dan hetzelfde werk te laten doen door Nederlandse werknemers. Toch is het belangrijk dat we het hebben laten onderzoeken want toen ik een jaar geleden aan de bel trok en in Europa aandacht vroeg voor de negatieve kant van het vrije verkeer - er is heel veel positief -Nederland heeft er heel veel baat bij, maar die negatieve kant moet ook besproken worden, toen kwam ik in een welles-nietes-discussie met de Europese Commissie. Die zeiden: nou daar is ons niets van bekend, verdringing, toon dat eerst maar eens aan en het is belangrijk dat je dan heel precies kunt laten zien dat het inderdaad niet in alle sectoren speelt, maar in een aantal sectoren die daar gevoelig voor zijn juist wel. Dus ik zal dit rapport ook gebruiken om in mijn acties in Europa te laten zien: er is hier een probleem, dat is niet uniek voor Nederland, en het is in het belang van heel Europa dat we daar wat aan doen, want we willen niet een race to the bottom waarbij Europese werknemers tegen elkaar worden uitgespeeld, maar we willen dat bedrijven netjes kunnen concurreren en dat mensen een eerlijke kans hebben om voor hetzelfde werk hetzelfde betaald te krijgen.

BREEDVELD

Blijkt uit dit onderzoek, u noemde al transport, wat nou de meest gevoelige sectoren zijn?

ASSCHER

Ja, de Stichting Economisch Onderzoek heeft heel precies gekeken naar hoe het op de arbeidsmarkt in elkaar zit, hoe onze economie is opgebouwd, die geven aan dat een aantal sectoren er gevoelig voor zijn. Dat is transport, de voedselindustrie en de vleesindustrie, landbouw en tuinbouw en bouw. Dat zijn eigenlijk de grotere bronnen. Ze zeggen ook, dat betekent niet dat iedereen dan werkloos wordt als gevolg hiervan, vaak blijven mensen wel aan het werk maar zijn ze vervolgens als ZZP-er teruggekomen op hun oude baan of vinden ze elders emplooi. Maar dat zijn sectoren waar je die verdringing ziet plaatsvinden.

BREEDVELD

U heeft hier, ruim een jaar geleden bent u begonnen hiervoor aandacht te vragen. U bent bezig met wetsvoorstellen in Nederland, maar tegelijkertijd, het belangrijkste werk moet in Europa plaatsvinden. Voelt u zich gesterkt door dit onderzoek?

ASSCHER

Ja, we moeten 3 dingen doen. We moeten de regels die er zijn goed handhaven, dat is hartstikke lastig voor de inspectie want de constructies worden steeds ingewikkelder en slimmer. We moeten de Nederlandse wetgeving aanscherpen, we hebben daar een heel actieplan voor en binnenkort kom ik met de Wet Aanpak Schijnconstructies om te zorgen dat we in Nederland alle regelgeving goed scherp hebben. Maar u heeft gelijk, we hebben ook Europa nodig. Zolang de Europese regels, bijvoorbeeld de detacheringsrichtlijnen, een kostenvoordeel mogelijk maken - legaal - voor hetzelfde werk iemand inhuren van buiten waardoor iemand goedkoper is dan de Nederlander die over precies dezelfde capaciteiten beschikt, in weerwil van het principe van gelijk loon voor gelijk werk, dan is het vechten tegen de bierkaai. En we hebben vorig jaar gezien dat het mogelijk is om in Europa er wat aan te doen, toen is er een wijziging gekomen van handhavingsrichtlijnen. Nu is het tijd voor een volgende stap. Mijn stelling is dat alle landen van Europa er belang bij hebben dat je niet een soort systeem van uitbuiting organiseert maar dat werknemers fatsoenlijk betaald worden.

BREEDVELD

Heeft Europa te lang de ogen dichtgeknepen voor de nadelige gevolgen van die open markt?

ASSCHER

Ik denk dat dit een onaangename waarheid was. Als je ziet dat een jaar geleden nog gedaan werd alsof Nederland gek was, toen het over verdringing ging, de Europese Commissaris die zelfs hele grote woorden in de mond nam, die had het over xenofobie, terwijl ik gewoon wees op een reeel probleem in de Nederlandse economie maar ook in andere economieen, dat is uiteindelijk niet goed voor Europa en ook niet voor het draagvlak voor Europa. Mensen zijn niet gek, ook de vrachtwagenchauffeurs die ik spreek zeggen niet dat ze tegen Europese samenwerking zijn, maar ze willen wel op eerlijke voorwaarden kunnen concurreren.

VAN DER AA (AD).

Meneer Asscher, even over MH17. Vandaag is bekend geworden dat alle ministeries in totaal 36,3 miljoen hebben uitgegeven daaraan. Kunt u iets vertellen over bij welke ministeries dat vooral geland is of welke kostenposten de grootste waren wat dat betreft?

ASSCHER

U kunt die details in de najaarsnota zelf zien. We hebben nu in ieder geval voor het eerst een verantwoording gemaakt. U weet, onze prioriteit was zo goed mogelijk en zo snel mogelijk repatrieren van onze mensen daar en vervolgens alles in het werk stellen om de waarheid boven tafel te krijgen en vervolgens de eventuele schuldigen te kunnen vervolgen. In een crisis heeft dat alle prioriteit, u hebt gezien hoe de minister-president en de minister van Buitenlandse Zaken dat deze zomer hebben gedaan, maar er worden ook kosten voor gemaakt. Die worden nu verantwoord, voor details daarover verwijs ik echt naar de najaarsnota.

VAN DER AA

U schrijft: een deel hiervan kan binnen de bestaande budgetten worden opgevangen. Welk deel niet en wat gebeurt daar dan mee?

ASSCHER

Een deel zullen we dus moeten opvangen als een onvoorziene uitgave, als een tegenvaller.

VAN DER AA

Hoe groot is dat bedrag?

ASSCHER

Dat kan ik u zo niet vertellen.

HEYMANS (RTL NIEUWS)

Meneer Asscher, nog even terug naar die reli-bijeenkomst van gisteren, u bent er nogal erg enthousiast over maar zoals gisteravond bij Pauw ook bleek, dit zijn natuurlijk wel voorbeeldfiguren die in de Ridderzaal waren. Het zijn eigenlijk niet de mensen die u moet bereiken. Deze mensen praten toch al met elkaar. Is het wat dat betreft toch niet een beetje teleurstellend, althans het effect beperkt?

ASSCHER

We besteden met elkaar altijd heel veel aandacht aan de 5 of 10% mensen die er een bende van maken, die eigenlijk alleen maar met negatieve dingen bezig zijn. En daardoor vergeet je soms bijna dat er heel veel Nederlanders zijn die, wat ze ook geloven, wat ze ook vinden, er iets moois van willen maken. En in 1 ding vergist u zich: die mensen spreken elkaar niet al. Mensen zijn toch heel erg bezig met hun eigen organisatie, hun eigen kringetje en zo'n bijeenkomst is nuttig om te zorgen dat mensen wel met elkaar in gesprek gaan, dat ze zich realiseren dat ze elkaar kunnen helpen, dat ze daar ook verantwoordelijkheid voor hebben. U heeft volkomen gelijk als u zegt, daarmee is nog niet opeens de wereld veranderd vandaag, dat is ook niet zo. Toch denk ik dat het belangrijk om naast al die strenge en harde maatregelen die je ook moet treffen te zorgen dat mensen zich verantwoordelijk voelen om in contact met elkaar te treden, om de deur naar elkaar open te zetten. Voorbeeld van de liberale synagoge die de student van het ROC uitnodigt om daar een kijkje te komen nemen, het klinkt klein en dat is het ook, maar het effect is dat vooroordelen verdwijnen en dat hebben we ook nodig.

HEYMANS

Maar is het niet zo dat u eigenlijk juist die groep moet bereiken die niet mee wil doen, die rotzooi schopt en noem maar op. Hoe wilt u die bereiken?

ASSCHER

Mensen die rotzooi schoppen, die moeten worden gewezen op het feit dat er grenzen en wetten zijn. En die moet je in de nek grijpen en er moet een sanctie zijn. Het probleem zit hem veel meer bij de mensen die niet rotzooi schoppen maar die daar sympathie voor koesteren of die die neiging hebben en die moeten aan de goeie kant gehouden worden. En dan is het belangrijk dat je verschillende stromingen elkaar kent. Het is ook belangrijk dat je niet alleen maar voor je eigen vrijheid opkomt maar ook voor die van een ander. Dus als er antisemitische incidenten zijn dan is het belangrijk dat moslims aangeven dat ze het daar niet mee eens zijn. Dat geeft ook een boodschap naar die gemeenschap. En vice versa.

HEYMANS

Maar hoe komt u dan in gesprek met die mensen? Die grote groep zeg maar die stilzwijgend is maar zich verder nergens bij wil aansluiten?

ASSCHER

Waar nodig ga ik eropaf, spreek ik mensen direct aan. Dat kan soms heel effectief zijn. Veel directere communicatie dan via woordvoerders of leiders. Ik vond het ook belangrijk dat er gisteren niet alleen religieuze bobo's waren, want vaak voelen jongeren zich daar helemaal niet door vertegenwoordigd, maar een bredere afvaardiging. En ook niet alleen maar gelovigen, maar ook mensen die helemaal niet geloven. Het land is wat dat betreft echt rijk geschakeerd met als inzet: zorg nou dat je elkaar weet te vinden, in goeie tijd om problemen te voorkomen maar ook in slechte tijden. Als er wat gebeurt helpt het als mensen elkaar snel weten te vinden om te zorgen dat het niet uit de hand loopt.

HEYMANS

Het is natuurlijk iets van de lange termijn, tot slot, wanneer verwacht u dat er enig resultaat komt, dat het een beetje verandert in de samenleving?

ASSCHER

Ik merk dat Nederlanders snakken naar een beetje ontspanning in de samenleving. De beelden van de zomer hebben iedereen een beetje banger gemaakt en ook een beetje ongeruster over de staat van het land. Dat kun je niet ongedaan maken, daar is het voor nodig dat de goeie krachten zich weer verenigen. Dan ben ik er wel van overtuigd dat die in Nederland altijd sterker zijn dan de slechte krachten.

JANSEN (BNR)

Meneer Asscher, vandaag het 3e geval van vogelgriep. Begint u zich langzamerhand niet extra zorgen te maken? LTO Nederland zegt: alle alarmbellen gaan af. De Nederlandse Vakbond van Pluimveehouders zegt: dit is een rampscenario, de angst is groot.

ASSCHER

Ja, ik moet zeggen, dat begrijp ik ook buitengewoon goed vanuit de sector. Als je je kunt voorstellen dat je een bedrijf hebt, dit overkomt je, dan is dat een gigantische klap voor de mensen die in dat bedrijf werkzaam zijn. Voor ons is het zaak om alle maatregelen te nemen die nodig zijn, vanuit het belang van de landbouw ook maar ook vanuit de volksgezondheid, om te voorkomen dat zo'n virus zich verder kan verspreiden. Dat is dan ook wat we doen.

JANSEN

Nou lijkt het dat deze 3 gevallen niet met elkaar (onverstaanbaar, red.), dat er geen contacten zijn geweest. Dat maakt de angst waarschijnlijk alleen maar groter bij veel boeren.

ASSCHER

We hebben scenario's liggen voor dit soort incidenten. En die scenario's brengen met zich mee dat je voorzorgsmaatregelen neemt en dat je daar heel streng op reageert. De landbouw is daarin de lead, die werken met het departement van Volksgezondheid. Die doen dus alles wat nu nodig is om verdere verspreiding te voorkomen.

JANSEN

De belangenorganisaties vrezen honderden miljoenen economische schade. Kunt u ze daar nog in tegemoetkomen?

ASSCHER

Nou, dat is nu zeer voorbarig, we zitten nu in de situatie dat we moeten voorkomen dat dat virus zich verder verspreidt, dat je dus daarop moet reageren. Het 3e geval in Overijssel is van vanochtend dus dat is heel vers nieuws. Onze aandacht moet nu uitgaan naar dat doen wat nodig is om verdere verspreiding te voorkomen. Wat er dan in de afwikkeling mogelijk kan gebeuren, daar ga ik nu nog niet op speculeren.

JANSEN

Maar u bent wel bereid dat te overwegen?

ASSCHER

Nee ook dat niet. Ik ga daar ueberhaupt niet op speculeren. Nu is het zaak om verspreiding van het virus te voorkomen, te zorgen dat de volksgezondheid niet in het geding komt. Daar wordt aan gewerkt vanuit landbouw en volksgezondheid.

DE WINTHER (TELEGRAAF)

Ander onderwerp. Meneer Asscher, maakt u zich zorgen over de mogelijke oprichting van een nieuwe moslimpartij die misschien al gelijk in de Kamer heeft als de heren Kuzu en Oeztuerk dat doen?

ASSCHER

Ik ben een groot democraat en heb groot vertrouwen in de Nederlandse stemmer dus ik maak me nooit zorgen over oprichting van partijen.

DE WINTHER

Ze zijn alleen niet gekozen als moslimpartij maar natuurlijk als de 2 PvdA-ers. Maakt dat nog verschil?

ASSCHER

Dat is met name een verschil in hun afweging geweest. Blijkbaar hebben zij gemeend de zetel niet te hoeven inleveren. Maar dat is echt een zaak van het parlement. U weet het parlement controleert de regering en als vicepremier is het niet aan mij om daar verder een oordeel over te geven.

DE WINTHER

Ziet u de oprichting van een nieuwe moslimpartij eigenlijk als gelijk te behandelen als een partij als het CDA, de CU, vanwege de religieuze achtergrond van deze beweging?

ASSCHER

Ik denk dat onze grondwet met zich meebrengt dat we mensen gelijk behandelen. Er is wel een verschil of een partij gekozen is of via een afsplitsing een vertegenwoordiger in het parlement heeft. Dat zien we de laatste tijd met enige regelmaat, dat maakt wel verschil uit. Een direct kiezersmandaat maakt verschil, maar de godsdienst van leden van de partij, zijn geen redenen om die partij anders te behandelen.

DE WINTHER

Bevordert de oprichting van een nieuwe moslimpartij de integratie denkt u?

ASSCHER

Eh dat weet ik niet. Ik weet helemaal niet wat een eventuele partij voor programma zou voeren, of dat een programma is gericht op segregatie of op integratie. Ik vind het allemaal heel voorbarig, ik weet waar het kabinet voor staat. Het kabinet vindt dat iedereen moet meedoen in de samenleving en erbij moet horen. Het betekent dat je je houdt aan de regels van dit land, de wetten van dit land, de rechtsstaat aanvaardt en daarbinnen alle vrijheid hebt om te denken en te geloven wat je wilt. Het lijkt me in het belang van Nederland en hoe politieke partijen zich organiseren dat is aan die partijen zelf.

DE WINTHER

U zegt: ik weet het niet. Maar de reden dat deze 2 mensen uiteindelijk zijn weggegaan uit de PvdA-fractie was, ook nadat u een gesprek heeft gehad en dat u twijfels had bij bepaalde bewegingen, hun integratie-bevorderende karakter, lidmaatschap van bewegingen als de Verre Hand, rechtstreeks uit Ankara. Het klinkt toch niet echt als dat het eerder integratie zou bevorderen maar meer segregatie zou bevorderen.

ASSCHER

Ik kan hier als vicepremier, terwijl ik hier namens het kabinet sta en de minister-president vervang, niet ingaan op wat er in de fractie van de PvdA zich afspeelt of heeft afgespeeld. Ik kan wel dit zeggen. Ik voer een helder integratiebeleid, ik laat me door niemand vertellen dat dat uitsluitingsbeleid is, het tegendeel is waar. Ik probeer iedereen erbij te houden en te zorgen dat mensen echt mee kunnen doen. En ik heb me daaraan, van dag 1 tot nu, gesteund gevoeld door de fractie van de VVD en door de fractie van de PvdA. Dat is niet veranderd. Wat er vervolgens binnen de PvdA-fractie met deze 2 personen gebeurd is, daar kan ik u geen commentaar op geven.

DE WINTHER

Tot slot dan. Er gingen afgelopen dagen ook mailtjes van bezorgde mensen die denken dat deze 2 mensen ook al toegang krijgen tot geheime informatie in de Commissie-Stiekem. Dat is niet zo want dat zijn afsplitsingen. Maar een nieuwe moslimpartij, als die in de Kamer kan komen, zou dan natuurlijk wel in zo'n commissie plaatsnemen en dan ook toegang krijgen tot vertrouwelijke inlichtingeninformatie die wellicht via de clientelistische banden met Turkije met Ankara worden gedeeld. Is dat iets waar het kabinet zich al zorgen over maakt?

ASSCHER

Nee, en ik vind ook dat je moet oppassen om daar nu al op te gaan speculeren en er bij voorbaat vanuit te gaan dat mensen, omdat ze moslim zouden zijn, niet in staat zouden zijn om te kunnen gaan met geheime informatie of zich te kunnen houden aan de regels van de rechtsstaat. Als dat zich zou voordoen, dan moeten daar maatregelen voor worden genomen, maar ik denk niet dat het goed is om daar bij voorbaat vanuit te gaan dat iemand vanwege zijn geloof niet om zou kunnen gaan met de geheime informatie. Op dit moment is het niet aan de orde, een afsplitsing zit niet in de commissie die toezicht houdt op de veiligheidsdiensten.

Vraag Vischjager over muziek