Mediatekst | 04-04-2014

Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 4 april 2014.

RUTTE

Goedemiddag. Afgelopen week heb ik tijdens bezoeken aan het Westland maar ook aan afhandelingsspecialist Vanderlande in Veghel en baggeraar Van Oort gezien hoe de contracten en contacten die vorig jaar bij handelsmissies in China en Indonesie hebben plaatsgevonden hoe die uiteindelijk ook leiden tot groei en banen hier in Nederland. Dat is van belang, want we moeten in het land blijven werken aan het versterken van de economie. En economische diplomatie is daarvoor een belangrijk instrument. In het buitenland liggen grote kansen voor Nederland. In dat kader bezoek ik dit weekend ook de Hannover Messe. Dat is de belangrijkste industriele beurs ter wereld. Dat is een mooie kans. Nederland is gastland dit jaar. Meer dan 270 Nederlandse bedrijven zijn daar vertegenwoordigd. Ook industrieverenigingen, kennisinstituten presenteren zich op deze internationale beurs. Dus ik ben daar zondag en maandag. Dan hebben wij vandaag gesproken over het financieel toetsingskader, past ook in de vele hervormingen die het kabinet op dit moment aanpakt. Het is van belang om door te gaan op de ingeslagen weg en belangrijke hervormingen door te voeren. Vandaag hebben we daarom gesproken over dat financieel toetsingskader. Later vandaag, de laatste hand wordt nu gelegd aan de stukken, zal staatssecretaris Klijnsma daar nog op haar eigen ministerie nadere toelichting over geven. Dan starten maandag de gesprekken tussen minister Dijsselbloem en de financieel woordvoerders van de vijf partijen die met elkaar samenwerken, de twee coalitiepartijen en de drie oppositiepartijen die steun geven aan het belastingplan en de begroting van 2014 met een meerjarige doorwerking. Die gesprekken beginnen maandag. Het blijft daarbij van belang om de overheidsfinancien op orde te krijgen en te houden. We geven nog steeds miljarden te veel uit en daarom is het prima dat we nu die drie procent aan het loslaten zijn, dat we daar onder komen. Dat we die vangrails ook eindelijk, dat we niet steeds in die vangrails terecht komen.

(onverstaanbaar, red.) van 2,5 procent afgelopen jaar, dit jaar lijken we op 2,1 procent te komen. Maar dat neemt niet weg dat uiteindelijk het doel moet zijn om te komen naar een begrotingsevenwicht. Dus ook hier is het van belang om koers te houden en doorgaan met het versterken van de economie. Tegelijkertijd is de grootste opdracht van dit kabinet het bestrijden van de werkloosheid. In dat kader vandaag slecht nieuws, Philip Morris, triest nieuws. Het bevestigt nog een keer het vooruitzicht dat de werkloosheid nog steeds stijgt, zelfs nu de economie aantrekt zien we het na-ijl effect van stijgende werkloosheid. We weten, eerst moet de export aantrekken, dan moeten de investeringen aantrekken en pas daarna gaat de werkloosheid zelf ook dalen. Die loopt dus achter op de economische groei. Daar hebben de mensen die vandaag te horen hebben gekregen dat ze hun baan verliezen helemaal niks aan, die denken ik geloof het wel die theorieen. Hun bedrijf gaat gewoon sluiten, althans voor een belangrijk deel, dat is een enorme klap voor het personeel. Achter ieder ontslag gaat een persoonlijk verhaal schuil, gaan persoonlijk grote zorgen schuil. Dat raakt mensen op een gigantische manier. Als kabinet kunnen wij een massaontslag als dit niet voorkomen, al helemaal niet als het te maken heeft met bedrijfseconomische omstandigheden en niet te maken met het algemene investeringsklimaat. Het is een markt waar dit bedrijf in zit waarvan we allemaal weten dat er steeds minder van gebruikt wordt maar dat neemt niet weg dat de ministeries van Economische Zaken en Sociale Zaken samen met de provincie om de tafel gaan zitten om de gevolgen van het ontslag goed te bezien. We rekenen er op dat het bedrijf, Philip Morris, dat op zichzelf een bedrijf is met een sterke reputatie en altijd, weten wij verantwoordelijkheid neemt, dat ook in deze moeilijke tijden het bedrijf zijn verantwoordelijkheid zal nemen om op een fatsoenlijke manier er voor te zorgen dat mensen van werk naar werk worden geholpen.

VERBEEK (BNR) U zegt het kabinet kan geen fabrieken open houden, wat kan het kabinet wel doen om die ontslagen werknemers te helpen?

RUTTE Dan verwijs ik naar wat ik net heb gezegd in mijn statement, wij kunnen samen met de provincie om de tafel gaan zitten, ook met het bedrijf in gesprek zijn en er voor zorgen dat het bedrijf een mobiliteitscentrum opzet, dat mensen van werk naar werk worden geholpen. De ministeries van Economische Zaken en Sociale Zaken hebben daarbij natuurlijk een bijzondere verantwoordelijkheid. De provincie, nogmaals in allereerste plaats het bedrijf. Ik heb zelf bij een bedrijf gewerkt wat op zichzelf succesvol was, Unilever, maar wel in sectoren zat zoals margarine waar op een gegeven moment ook de markt daalde met vele procenten per jaar met als gevolg dat in die sector hoewel het bedrijf als geheel succesvol was, fabrieken moesten worden gesloten. Dat kan soms gebeuren. Bedrijven hebben geen bij wet vastgelegde wet om altijd succesvol te zijn of in een sector te zitten die blijft groeien. Dat is hier het geval. Er wordt gewoon minder gebruik gemaakt van de producten van dit bedrijf, dat weten we. Dus we kunnen hier weinig doen met de algemene economische omstandigheden. We werken natuurlijk hard aan de algemene, het algemene investeringsklimaat in Nederland versterken, maar nogmaals de mensen bij dit bedrijf zal dat allemaal een zorg zijn. Die hebben een heel groot probleem nu, namelijk dat ze hun baan dreigen te verliezen en dus moeten we er alles aan doen met elkaar om de mensen van werk naar werk te helpen.

VERBEEK Daarom roept de burgemeester van Bergen op Zoom het kabinet ook op tot het opstellen van een banenplan voor die regio, die moeilijke regio. Kan het kabinet dat doen?

RUTTE Het is net allemaal vandaag aangekondigd, het banenplan is er nog niet een paar uur later, maar we gaan in gesprek met provincie, met bedrijf, de twee Haagse departementen erbij betrokken. Wij zullen zeker onze bijdrage zeer actief vervullen.

VERBEEK Meer in het algemeen want het kabinet legt sterk de nadruk natuurlijk ook met het ropsectorenbeleid op innovatieve bedrijven. Dit is natuurlijk typisch zo'n productiebedrijf, moet het kabinet daar ook niet meer aandacht voor hebben?

RUTTE Dat hebben we. Overigens zijn heel veel productiebedrijven zijn ook heel innovatief. Ik doen de Van der Lande, het bagage afwikkelingsbedrijf waar ik op bezoek was in Veghel, wereldwijd buitengewoon succesvol. 30% gegroeid in 2012, 10% in 2013, werken heel veel mensen in Veghel maar ook in andere delen van de wereld. Het hoofdkantoor staat in Veghel, oud familiebedrijf, voorbeeld van maakindustrie. Tegelijkertijd zeer innovatief.

VERBEEK Nu was dit op zich een winstgevend onderdeel van het bedrijf in Nederland, in Duitsland hebben ze geloof ik de regeling dat winstgevende bedrijven die toch hun productie verplaatsen naar het buitenland een boete opgelegd krijgen. Zou zoiets in Nederland niet een idee zijn?

RUTTE Wij kennen die regels hier niet, ik denk voor een hele open economie als Nederland wil je bedrijven ook blijven aantrekken en wij zijn daar zeer succesvol in. Heel veel bedrijven vestigen in Nederland, dat leidt ook tot veel werkgelegenheid. Ik was laatst in Tilburg bij Tesla, het assemblagebedrijf van Tesla die elektrische auto's maakt. Wil je daar als Nederland aantrekkelijk voor zijn dan moet je heel erg oppassen met het type wetgeving wat je hebt op het punt van wat staat je te doen als bedrijf als het niet goed gaat? Uw specifieke vraag over die wetgeving in Duitsland daar zou ik me nader in moeten verdiepen, maar mijn algemene antwoord zou zijn dat je moet oppassen om te veel richting protectionistische maatregelen te nemen omdat het voor een open exportgerichte economie als Nederland ook grote nadelen met zich mee kan brengen.

HEYMANS (RTL) Nog maar weer een keertje dat Marokkanenverhaal, u stelt kinderen gerust bij het Jeugdjournaal. Vervolgens gaan 5000 mensen aangifte doen tegen Wilders. Dan gaat (...) Asscher nog eens een keer naar kinderen toe om te vragen gisteren of ze zich gediscrimineerd voelen door Wilders, dan slaat Wilders weer terug met een oproep om aangifte te doen tegen Samsom en Spekman. Wordt het niet eens tijd dat het wederzijds geschimp ophoudt?

RUTTE Het gaat mij maar om een zaak en dat is dat wij in Nederland artikel 1 van de grondwet overeind houden, namelijk dat mensen in gelijke gevallen gelijk behandeld worden, iedereen die zich in Nederland bevindt. Dat iemand aandacht vraagt voor allerlei problemen die er in bepaalde groepen van de samenleving zich kunnen voordoen begrijp ik, dat mag allemaal, daar moet je ook over kunnen praten. Wat nooit kan is dat je een hele bevolkingsgroep over een kam scheert en wat ook niet moet is dat kinderen zich daadwerkelijk afvroegen en daar zelfs bang voor waren dat ze het land zouden uitmoeten die dat heel letterlijk nemen wat ze op dat moment horen van een vooraanstaand politicus die je op tv zien. Dus ik denk dat het goed is dat het kabinet daar of het nou in het Jeugdjournaal is of gisteren Lodewijk Asscher in een gesprek in een klas aandacht voor vraagt om dat duidelijk te maken. Iedereen in dit land die een positieve bijdrage levert, die er is, die kan in dit land ook een goeie toekomst opbouwen. Die boodschap is buitengewoon belangrijk en we zullen nooit bevolkingsgroepen als groep wegzetten.

HEYMANS Nee dat is helder maar vindt u niet dat het op een gegeven moment moet stoppen, het wederzijdse geschimp bedoel ik dan. Niet de inhoud van de boodschap maar het een lokt het ander weer uit.

RUTTE Ik heb zelf het Jeugdjournaal, ben ik zelf niet over Geert Wilder begonnen. Het Jeugdjournaal stelde mij daar een paar vragen over, ik heb wat ik zo in teruglas, gister van Lodewijk Asscher het zelfde gezien. Het mag daar begonnen zijn, maar het feit dat het kabinet aandacht vraagt voor artikel 1 van de grondwet, ja de oorzaak lag natuurlijk in de uitspraken die gedaan zijn op de verkiezingsavond maar verder is het geen debat tussen mij en de leider van de PVV. Het is een, mij rechtstreeks wenden tot de kinderen die zich, die bang zijn en dat wil ik wegnemen. Dus daarmee, ik heb geen behoefte om hier verder met meneer Wilders over in gesprek te zijn. Als dat uw punt is, dat hij daar weer op reageert dat is zijn goedrecht natuurlijk.

HEYMANS Maar wat vindt u daar eigenlijk van, dat hij mensen oproept om aangifte te doen tegen Samsom en Plasterk?

RUTTE Laat hem, laat hem.

HEYMANS Nog een keer dat gebaar.

RUTTE Ja.

DUIN (AD) U zegt nu juist ik ben tegenover het Jeugdjournaal niet begonnen over Wilders, u hebt ze toch uitgenodigd naar aanleiding van de uitspraken van Wilders?

RUTTE Ik heb ze uitgenodigd naar aanleiding van de uitspraken van Hind. Een meisje van Marokkaanse afkomst die bang is dat ze het land uit moet en uitgelegd dat we in een land wonen waar niemand die hier verblijft zomaar het land kunnen worden uitgezet. En natuurlijk begon met de uitspraken van meneer Wilders op die verkiezingsavond, maar mijn punt is niet zozeer dat ik steeds hem weer op dat podium wil zetten van o, hij zegt iets en daar reageren we op, hij ging nu zo ver en dat leidde tot concrete angst bij kinderen en daar heb ik op gereageerd.

DUIN Maar het lijkt nu net alsof u het los wil trekken van het politieke, alsof dat er niets toe doet. Alsof het alleen maar gaat nu om kinderen, en dat was natuurlijk wat Asscher gister natuurlijk ook daar deed, die zei van nou ik wil gewoon met die kinderen in gesprek. Maar er zijn toch camera's bij, het is toch het Jeugdjournaal, het gaat toch via de media? Het is toch politiek?

RUTTE Ik begrijp uw vraag niet.

DUIN Nou het is toch... u zegt van ja het gaat mij niet zo zeer om Wilders, het gaat mij om wat die kinderen denken en om hun angsten.

RUTTE Het gaat mij er, ik ben dus niet, mijn punt is eigenlijk in reactie op meneer Heymans, zo begreep ik zijn vraag, ik ben niet in gesprek met de leider van de PVV. Ik ben in gesprek met die kinderen die angstig zijn naar aanleiding van de uitspraken van de leider van de PVV. Het punt van de heer Heymans was, zo verstond ik hem, dat dat leidt tot actie-reactie. Moet dat niet een keer klaar zijn vroeg hij. Zo heb ik de vraag begrepen. Wat mij betreft is er ueberhaupt geen sprake van actie-reactie in termen van tussen mij of tussen Lodewijk Asscher en de voorman van de PVV. Er is een reactie vanuit het kabinet richting een bevolkingsgroep, en kinderen in het bijzonder, die zich angstig voelen vanwege die uitspraak en tegen die kinderen te zeggen, er zit een kabinet die een rechtstaat, dat is heel bijzonder, we zijn een democratie en een rechtsstaat en in die rechtsstaat wordt iedereen in gelijke gevallen gelijk behandeld. Om dat uit te leggen en te zeggen er is dus geen reden om bang te zijn want die kinderen moeten maar een ding doen, die zijn bezig met hun toekomst, die moeten een zorgeloze jeugd hebben, op school vreselijk hun best doen, dromen wat ze willen dromen en nu wonen ze in een land waar ze alles wat ze dromen kunnen bereiken als ze ook maar een beetje talent daarvoor hebben en het doorzettingsvermogen ook kunnen bereiken. En niet worden afgeleid door angstgevoelens.

DUIN Wilders die zegt van, u bedrijft politiek over de rug van kinderen, vindt u dat hij daar een punt heeft?

RUTTE Ik laat die uitspraken allemaal aan hem want dan zit ik weer op hem te reageren. Ik ben daar niet in geinteresseerd, ik vind hem niet zo interessant. Alleen die uitspraken die hij deed, die leidden er toe dat een groep mensen angstig werd en met die mensen heb ik mij verstaan. Het is geen dialoog tussen mij en de leider van de PVV. Ik begrijp dat u er dat van wil maken, dat mag, ik doe dat niet. Het is een rechtstreekse dialoog tussen mij en een groep mensen die angstig is naar aanleiding van uitspraken van de leider van de PVV.

DUIN Vindt u dat u politiek bedrijft?

RUTTE Nee, ik ben minister-president, dat betekent dat ik heel vaak politiek moet bedrijven maar soms moet ik ook normeren en moet ik zeggen: dit is het Nederland waar wij met zijn allen voor staan, dit zijn de wetten die we hier met zijn allen hebben en als u bang bent door uitspraken dan wil ik u uitleggen dat het in dit geval niet nodig is. Die normerende rol hoort ook bij mij functie en die vervul ik als dat nodig is.

DE WINTER (TELEGRAAF) Meneer Rutte over politiek bedrijven gesproken, hoe bevalt het op cadeautjes van de PvdA uit te delen en de strafbaarstelling van de illegaliteit in de prullenbak te gooien?

RUTTE Ja uw vraag heeft zo veel, er zitten zo veel lagen die ik allemaal nu moet gaan, misschien kunt u een iets neutralere vraag stellen, dat helpt denk ik.

DE WINTER U gaat, ik ga over de vragen, u gaat over de antwoorden volgens mij.

RUTTE Ja maar dan moet ik u toch eerst alle verwijten die in de vraag zitten er uit halen. Over cadeautjes en in de prullenbak gooien. U refereert aan de gebeurtenissen, neem ik aan, van afgelopen dinsdag. Afgelopen dinsdag hebben VVD en Partij van de Arbeid besloten om een voor de Partij van de Arbeid ingewikkeld punt uit het regeerakkoord niet ten uitvoer te nemen. Dat terug te nemen, dat te schrappen, dat gaat over de strafbaarstelling van de illegaliteit. En er is een politieke afspraak over gemaakt dat een voor de VVD aangelegen punt, namelijk een hele forse lastenverlichting van een half miljard, zal worden gerealiseerd.

DE WINTER Die lastenverlichting, of eigenlijk het minder nivelleren, want dat is het in feite natuurlijk, wordt betaald met meevallers. Waar staan die meevallers eigenlijk geregistreerd?

RUTTE Wij zien op dit moment als we naar de begroting kijken dat, en ook naar de verschillende uitgavenkaders, is de verwachting, zeker weten we dat nog niet, maar de aan zekerheid grenzende verwachting is dat deze ruimte er is oplopend tot een half miljard. Zo niet dan zal er extra bezuinigd moeten worden, maar onze sterke verwachting is dat het wel lukt om dat te doen uit meevallers die zich aftekenen op dit moment in de begroting. Per saldo meevallers, dus dan kijk je naar uiteindelijk allerlei tegenvallers en meevallers. Dat heeft te maken met de aantrekkende economie. En dan kan het kabinet een aantal dingen doen. Wij kunnen die meevallers steken in uitgaven, we kunnen ze ook steken in het verlagen van het EMU-saldo, het verder verlagen van het EMU-saldo. Het is ook mogelijk, begrotingsregel 19, om in zo'n geval, zeker ook waar we zien u refereert er in uw vraag al aan, dat de lasten ook behoorlijk zijn opgelopen. Een derde van alle ombuigingen zijn lastenverlagingen en waar die ook hun eigen effect op de economie hebben, dat als dan die ruimte er is ook de lasten te verlagen.

DE WINTER Er was een tijd dat de VVD huiverde van het alvast uitdelen en uitgeven wat er nog niet was.

RUTTE Ja er is in dit geval aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid dat het er wel is. Er deed zich nu ook het politieke feit voor dat een van de twee coalitiepartijen aangaf groot belang te zien in het schrappen van een bepaalde afspraak die gemaakt was bij de formatie. Mocht het niet zo zijn dat die uitgavenmeevaller zich voordoet dan zal er extra moeten worden bezuinigd, natuurlijk, we moeten altijd netjes het huishoudboekje sluiten. Daar staat de VVD voor, trouwens ook de Partij van de Arbeid, zeker de minister van Financien Jeroen Dijsselbloem. Maar nogmaals, de verwachting is dat dit kan komen uit een meevaller.

DE WINTER Nu is het zo dat meevallers iets is wat het kabinet kan omarmen als ze er inderdaad zijn, maar dan is het iets wat zowel de VVD als de PvdA eigenlijk toekomt zal ik het zo maar zeggen. Toen u de inkomensafhankelijke zorgpremie op moest geven toen heeft de PvdA gegraaid in het infrastructuurfonds, voor ik geloof EUR250 miljoen waar mooie wegen van gebouwd konden worden. Nu lijkt het eigenlijk ook een beetje een sigaar uit eigen doos voor de VVD toch? Wat geeft de PvdA eigenlijk op voor dit cadeau?

RUTTE Ik ben het overigens met uw analyse niet eens. Als je kijkt naar wat we dit jaar uitgeven aan infrastructuur is dat het hoogte bedrag wat ooit is uitgegeven aan infrastructuur, EUR7,8 miljard. Zo veel is nog nooit in een jaar besteed en als je kijkt naar Nederlandse wegen en overige infrastructurele voorzieningen dan behoren die, is mijn stelling, tot de aller mooiste van Europa.

DE WINTER (onverstaanbaar, red.)

RUTTE Ja zeker, daar is geld uitgehaald maar tegelijkertijd moeten we ook vaststellen dat er heel veel geld nog in zit en dat we dus dit jaar in staat zijn om meer dan ooit aan infrastructuur uit te geven. Die 7,8, 7,9 dacht ik zelfs, miljard is weer gestegen met een half miljard ten opzichte van vorig jaar. Dus die uitgaven liggen op een buitengewoon hoog niveau, maar u heeft gelijk, de meerjarige stortingen daar is 250 miljoen uiteindelijk afgehaald. Wat was uw vraag?

DE WINTER Het gaat me om de pijn. De pijn die we leiden voor de inkomensafhankelijke zorgpremie destijds en de PvdA mag meevallers aan u cadeau doen waar u zelf ook recht op had.

RUTTE Zo werkt het niet helemaal, want die meevallers kun je natuurlijk aan allerlei dingen besteden. Je kunt ze inderdaad steken ook in het nog verder verlagen van het tekort, je kunt ze ook steken in andere uitgaven. Er wordt natuurlijk flink bezuinigd om allerlei posten. 51 mrd., oplopend in de komende jaren. Daaronder ook een derde lastenverzwaring. De VVD en deze afspraak die gemaakt is tussen PvdA en VVD, heeft het verstandig geoordeeld om voor wat betreft de balans in de afspraken in te zetten op een lastenverlichting van een half mrd die in de vorm van een arbeidskorting zal worden toegekend.

DE WINTER Was dit niet bedoeld om het leven van de coalitie op te rekken en de stabiliteit te vergroten omdat de PvdA intern, maar ook door de kiezer, behoorlijk onder vuur ligt en het nodig was Samsom te stutten?

RUTTE Die noodzaak voel ik niet. Zoals ik vaker heb gezegd: heb ik ook tegen Samsom gezegd toen we startten en ook tegen mij. Als je twee partijen die politiek redelijk uit elkaar liggen, samen een kabinet vormt omdat de verkiezingsuitslag ons bij elkaar bracht, als je vervolgens ook nog besluit om met elkaar het meest ambitieuze hervormingsprogramma sinds het eerste kabinet-Lubbers, ongeveer in 30 jaar, uit te voeren, als je weet dat je dat ook nog doet in een tijd waarin de economie het zwaar heeft, zeker in 2012, 2013, nu trekt hij weer een beetje aan maar de werkloosheid stijgt nog, dan hebben we tegen elkaar gezegd: dan moet je erop rekenen dat de kiezer niet met de gladiolen langs de kant staat. En dat je daar zeker ook bij verkiezingen iets van zult merken. Dat hebben we ook gezien bij de gemeenteraadsverkiezingen. Niet allen bij de PvdA, ook mijn VVD heeft 325 raadszetels verloren. Dat is heel pijnlijk voor heel veel mensen die heel hard hebben gewerkt in gemeenteraden. Mensen die misschien niet terugkeren als wethouder. Dus dat is een kwestie van verantwoordelijkheid nemen. Wat je moet doen is je blik richten op de lange termijn. Samsom, het geldt ook voor Spekman, Asscher, Dijsselbloem, het leiderschap van de PvdA en zeker ook van mijn partij, is gericht op die lange termijn. Dus dat betekent dat ik mij geen zorgen maak over de stabiliteit in de PvdA of de VVD. Wel moet vaststellen dat ook tegen de achtergrond van de verkiezingsuitslag en discussie in de PvdA duidelijk behoefte bestond om dit specifieke punt te schrappen. En ik vind ook, als dat zich voordoet en het is een redelijkheid te doen, dat het ook niet gek is om dat te proberen met elkaar te regelen.

DE WINTER U heeft dus nu iets van 500 mln wat er nog niet is, maar wel vast ingeboekt voor deze ruil, is het redelijk om dan tegen de constructieve drie die volgende week om de tafel gaan te zeggen: sorry, het geld is op?

RUTTE Feit is dat, als je ook luistert naar de verschillende signalen die ook zij hebben afgegeven in de aanloop naar gemeenteraadsverkiezingen of daarna over de wenselijkheid van zo mogelijk ook de algemene lastendruk te verlichten, de afspraken die PvdA en VVD gemaakt hebben niet contrair zijn aan een aantal gedachten die leven in de kring van D66, SGP en CU. Vervolgens is het dan de vraag van de maatvoering, dimensionering, hoeveel geld is er. Daar doen zich op een gegeven moment natuurlijk gewoon praktische grenzen voor. Namelijk dat de verwachting is van Dijsselbloem en zijn mensen dat dit half mrd inpasbaar is, maar dat er niet veel extra ruimte is voor nieuw beleid of lastenverlichting. Dat zou betekenen dat zo dat toch gewenst is, daarvoor bezuinigd zou moeten worden.

DE WINTER Dat heeft de PvdA al gezegd: dat gaat niet meer gebeuren. Dan is er dus geen geld meer voor hen?

RUTTE Die gesprekken beginnen nu. Laat ik die verder niet van een hypotheek voorzien. We gaan goed luisteren naar de wensen die er in de verschillende partijen leven. Stel ook vast dat zij alle drie vorige week positief reageerden op de uitkomsten van deze afspraken en zeiden: schrappen van illegaliteit was een wens in deze drie partijen, het verlagen van de lasten was een wens van de drie partijen. Dus op zichzelf is er niets gebeurd in de afspraken tussen PvdA en VVD wat zeer antagonerend werkt op de steun van deze drie andere partijen.

BREEDVELD (NOS) Het kabinet is al een poos bezig met het hervormen van het pensioenstelsel. Kunt u uitleggen waarom dat op de schop moet?

RUTTE Ik verwijs u naar de briefing die ook Klijnsma later zal geven. Dus ik wil haar niet het gras voor de voeten wegmaaien. Bovendien werken we nog aan de afronding van de stukken op basis van de stukken in het kabinet vandaag. Maar ik verwacht dat rond een uur of vijf een en ander naar buiten kan. Dan naar de inhoud. Waarom doen we het? We hebben een prachtig pensioenstelsel. We hebben in Nederland inderdaad (onverstaanbaar) het rijkste pensioenfonds: het ABP. We hebben als je kijkt naar de voorzieningen die we hebben getroffen voor de langjarige verplichtingen voor pensioenen, ligt die gemiddeld genomen boven de 100%. Er is geen land in de wereld wat dat heeft. Engeland komt in de buurt. Maar lang niet in de percentages die wij halen. Dus het is een goed pensioenstelsel. Maar je moet het toekomstbestendig houden omdat we weten dat de rente ligt op een lager niveau dan we tijd geleden zagen, er is een andere mix van beleggingen, maar het belangrijkste: we zien natuurlijk dat er minder jongeren zijn en meer ouderen. En wil dat hele pensioenstelsel ook in de toekomst zijn draagvlak houden en intergenerationeel solidair zijn, dan moet je bijtijds maatregelen nemen. En dat betekent dat er af en toe groot onderhoud nodig is. De rol van de overheid in de tweede pensioenpijler is in die zin beperkt dat wij gaan over de fiscale facilitering. Het FTK. Verder zijn pensioenen een zaak van werkgevers en werknemers, heeft de overheid daar verder geen grote betrokkenheid bij. Maar dat FTK is natuurlijk heel relevant, omdat dat iets zegt over die fiscale mogelijkheden. En ook over gedachten die leven over laten we zeggen de verdeling van lusten en lasten tussen de verschillende generaties. Daarom is dat groot onderhoud nodig. Tegelijktijdig zijn er nog meer fundamentele vragen en zal Klijnsma ook aankondigen dat behalve dit grote onderhoud aan het FTK je ook meer ten principale en nog fundamenteler zullen gaan kijken naar het pensioenstelsel, met het oog op mogelijk verdere besluitvorming later dit jaar of begin volgend jaar.

BREEDVELD Wat hoopt u te bereiken?

RUTTE Ik stop u, want ik ga u echt verwijzen naar Klijnsma. Zij geeft dadelijk die persconferentie. Ik vind echt dat zij dat moet doen. Het is haar... ze heeft er nu weken en maanden aan gewerkt, ze is erin geslaagd - knap werk - om 5 partijen in de Kamer, lijkt het, we gaan natuurlijk de Kamerdebatten afwachten. Maar in ieder geval, daar toch goed overleg mee gehad. Werkgevers, werknemers, ik vind echt dat zij het verdient dat aan u te presenteren. Gaat u er dadelijk naartoe. Ministerie van SZW, prachtig gebouw, goede staatssecretaris.

VERBEEK (BNR) Het gaat mij om de fundamentele keuze die ten grondslag ligt aan het nieuwe beleid ten aanzien van pensioensystematiek. Is altijd een afweging tussen meer of minder risico en zekerheid. Waar kiest het kabinet voor?

RUTTE Het kabinet wil vooral mogelijk maken is dat pensioenfondsen, werkgevers en werknemers ook zelf kunnen besluiten tot een zeker risicoprofiel. Dus wil je grote mate van zekerheid bieden t.a.v. pensioentoezeggingen, stelt dat andere eisen aan de buffers - dan is er een groter risico van premiefluctuatie dan wanneer je zegt: ik kies ervoor om meer uit te gaan van een meer vaste pensioenpremie waarbij het misschien ook mogelijk is om te komen tot wat meer zekerheid - nee wat meer kans op indexatie als het meezit, maar ook meer risico op geen indexatie als het niet meezit. Vanuit dat postulaat werken we op dit moment en dat stelt buitengewoon ingewikkelde afwegingen aan de orde, bijvoorbeeld op het punt van de discontovoet, met welke rente ga je rekenen en wat is de periode waarover je kijkt hoe die rente zich ontwikkelt omdat dat ook iets zegt over mogelijke toekomstige ontwikkelingen van het pensioenvermogen. Daar hebben wij heel nauw overleg over gehad, ook met werkgevers en werknemers. En hier is polderen echt nodig, want het is ook van hen. Wij doen de financiele facilitering, maar zij zijn uiteindelijk natuurlijk van de fondsen. Dus het is van groot belang dat er draagvlak is. En het is gewoon goed nieuws dat het lijkt - we wachten de reacties dadelijk af u gaat ze ongetwijfeld halen - maar mijn verwachting is dat men gemiddeld genomen neutraal tot gematigd positief zal reageren.

VERBEEK Omdat het kabinet meer ruimte wil bieden?

RUTTE Nee, wij .... Het belangrijkste is dat wij het vooral van belang vinden dat een pensioenfonds doet wat het belooft. En als het belooft een hele grote mate van zekerheid op een bepaalde kans op indexatie, dan stelt dat bepaalde eisen aan de buffers die het fonds heeft. En als een pensioenfonds zegt: wij kiezen liever voor een vaste premie met een grotere kans op indexatie, maar ook een grotere kans dat het juist helemaal niet gebeurt, dan moet er in ieder geval volstrekte helderheid over zijn.

DU PRE (DE VOLKSKRANT) Wilt u ook zo graag weten hoeveel geld het OM precies heeft overgemaakt aan Cees H.'

RUTTE Ik heb op dat punt Opstelten gesproken die heeft dat ook aan de media gemeld dat wat hij daarover heeft gezegd in het Kamerdebat, wat zei hij precies net bij het weggaan de drie termen: gedetailleerd, correct en precies.

DU PRE Deelt u dan mijn tamelijk simpele analyse dat ofwel de heer Doedens of Opstelten het bij het verkeerde eind heeft?

RUTTE Dat laat ik verder aan u. Mijn overtuiging is dat de heer Opstelten het aan het goede eind heeft.

DU PRE Kunt u zich voorstellen, want er is een Kamerdebat over geweest - toen heeft de minister gezegd: u moet mij vertrouwen. Dat heeft de Kamer toen ook gedaan. Kunt u zich voorstellen dat er Kamerleden zijn die zeggen: deel ons in vertrouwen als het niet openbaar kan maar mee wat je voor bewijzen hebt?

RUTTE Opstelten is voornemens om, er lagen nog een aantal vragen, want de Kamer had toen heel veel vragen ook in algemene zin over dit type arrangementen. Die vragen moesten nog beantwoord worden. Het is zijn voornemen, heb ik begrepen, heeft hij ook aan de media gemeld om voor dinsdag die verschillende vragen te beantwoorden en op dit punt nader in te gaan.

DU PRE U zag geen spoortje twijfel bij Opstelten?

RUTTE Nee. Opstelten heeft zijn zaakjes doorgaans goed voor elkaar.

DU PRE En u heeft zelf ook geen spoortje twijfel?

RUTTE Nee.

HEYMANS (RTL NIEUWS) Uw Europalezing gisteren, door sommigen aangeduid als een anti-Europalezing. Daarin zegt u onder meer dat u snapt dat mensen boos zijn omdat degene die de afgelopen jaren aan de knoppen hebben gezeten het niet altijd goed hebben gedaan. U bent toch een van diegenen?

RUTTE Zeker.

HEYMANS Wat heeft u niet goed gedaan?

RUTTE Wat we denk ik niet goed hebben gedaan is veel eerder al beginnen met waar Nederland nu het initiatief toe heeft genomen om in Europa heel scherp te krijgen waar nou Brussel en Europa zich mee moet bezighouden en waar de lidstaten zich mee moeten bezighouden. Dus het hele takenpakket, de aufgabenkatalog, in goed Duits, die is te uitgebreid en te weinig gefocust. En ik denk dat het goed is dat dit kabinet meteen vanaf de start initiatief heeft genomen die goed resoneren in Europa om dat takenpakket van Brussel te verkleinen en veel meer te focussen op een aantal kernpunten. Namelijk: economische groei door het versterken van de markt, buitenlandse handel door het afsluiten van vrijhandelsverdragen, het nakomen van je afspraken, stabiliteits- en groeipact, fiscal compact en vier: die exercitie te doen: wat doet Europa wel en wat moet Europa niet doen. Omdat als Europa maar met van alles bezig is en te weinig focus heeft om waar het echt om gaat, namelijk zorgen voor banen hier in Nederland of Duitsland, dat is waarom we bij de Unie zijn. Natuurlijk: het is ook een waarde gemeenschap. Maar het is toch in de dagelijkse, praktische uitwerking ook vooral een banenmachine die ervoor moet zorgen dat doordat de handel goed loopt en onze export goed functioneert en wij gebruikmaken van die interne markt, we hier in Nederland meer banen krijgen.

HEYMANS Maar dat vond u drie jaar geleden, toen u begon met Rutte-I, vond u dat ook al. U zit daar al vele malen per jaar aan tafel met uw collega's. Heeft u in die zin kritiek dat het allemaal niet snel genoeg gaat?

RUTTE Zeker. En dat is ook de reden geweest, door schade en schande wijs geworden met de start van dit kabinet. Als Nederland ook echt zelf het initiatief te nemen om te komen tot die subsidiariteits- en proportionaliteitsexercitie. Wat de Fransen [onverstaanbaar, red] noemen. Wat de Engelsen resit noemen. Waar ook de Commissie nu mee bezig is. Daar is breed draagvlak voor. Laatst in Den Haag een grote conferentie gehad voor hoge Europese ambtenaren. Heel veel interesse voor. Omdat je dan waar Europa wel goed in is, en dat is inderdaad de interne markt, dat ervoor zorgen dat de roaming kosten naar beneden gaan. Dat is om ervoor te zorgen dat de digitale agenda wordt uitgevoerd, dat we TTIP kunnen afsluiten met de VS, waardoor de twee grootste handelsblokken van de wereld, of de twee grootste economieen van de wereld, Amerika 14, 15 triljard dollar, Europa 16, 17 triljard euro, samen 50 % van de wereldeconomie, dat die - verbaasde me altijd dat het er nog niet is - zou denken dat is het eerste wat ze na de oorlog gemaakt hebben, zo een verdrag. Nu gaan we er alsnog voor zorgen. Daar moet Europa zich mee bezig houden. Dan is er direct toegevoegde waarde en ben ik er ook van overtuigd dat mensen zullen zeggen: logisch dat we daar lid van zijn, van die club. Dat we Europees samenwerken, want dat is in ons belang.

HEYMANS Mag ik dan vaststellen dat u vindt dat het allemaal wel de goede kant opgaat met Europa en dat het vertrouwen waar u zelf van zegt dat het weg is, dat dat op redelijk korte termijn hersteld kan worden?

RUTTE Ik weet nog niet zeker of het de goede kant op gaat. Ik ben blij dat er heel veel draagvlak is voor de Nederlandse plannen om die focus aan te brengen en dus heel veel dingen niet meer te doen. Maar de komende maanden en ook de uitslag van de verkiezingen zal uitwijzen, en ook de opdracht die we aan de nieuwe Commissie geven, ik heb daar tijdens de laatste ER over gesproken met mijn Zweedse, Duitse, Engelse collega om ook met zijn 4-en maar we zullen ook met anderen daarover praten - om ervoor te zorgen dat we nu al na..

HEYMANS En dat het vertrouwen, waar u zelf van zegt dat het weg is, dat dat op hele kort termijn hersteld kan worden?

RUTTE Nou ik weet nog niet zeker of het de goeie kant op gaat, ik denk dat, ik ben blij dat er heel veel draagvlak is voor de Nederlandse plannen om die focus aan te brengen en dus heel veel dingen niet meer te doen. Maar de komende maanden en ook de uitslag van de verkiezingen zal uitwijzen, en ook de opdracht die wij aan de nieuwe commissie geven. Ik heb daar bij de laatste Europese raad over gesproken met mijn Zweedse, Duitse en Engelse collega om ook met zijn vieren, maar we zullen ook met anderen er over praten, om er voor te zorgen dat we nu al nadenken over wat is nou de opdracht voor de nieuwe Commissie na 22 en 25 mei de verkiezingen. Er staat een diner gepland van de Europese Raad op de 27e mei, dat we daar niet onvoorbereid naartoe gaan. Dat we nu al nadenken wat is nou de opdracht voor die Commissie en wat mij betreft gaat het over deze vraagstukken en gefocuste, lean and mean Europa. Klein en krachtig zoals wij dat ook met de Nederlandse overheid willen.

VAN WEEZEL (VRIJ NEDERLAND) (...) Uw coalitiepartner gaat de Europese verkiezingen in met een soort banengarantie van nooit meer dan vijf procent werkloosheid, staat dat niet haakt op dat focussen waar u het over heeft?

RUTTE Nou het is in ieder geval niet kabinetsbeleid, ik heb dat ook gezegd van de week bij het debat over de Staat van de Unie. De gedachte daar achter is natuurlijk buitengewoon sympathiek, namelijk dat je er voor zorgt dat Europa bijdraagt aan het bestrijden van werkloosheid en Europa ook laat zien dat Europa in zichzelf als het goed functioneert een banenmachine is. Ik ben dat zeer met de Partij van de Arbeid eens. Het doel van de vijf procent maximale werkloosheid naast de maximale drie procent tekort, dat is het voorstel uit het Partij van de Arbeid verkiezingsprogramma, dat is geen kabinetsbeleid. Maar de aansporing die daar achter zit en de ambitie die er achter zit die spreekt mij natuurlijk aan.

VISSCHJAGER (...) geld uitgeven, dat is duidelijk. En u moet het ook hebben, waar haalt u het vandaan?

RUTTE (onverstaanbaar, red.)