Mediatekst | 21-03-2014

Letterlijke tekst van de persconferentie van viceminister-president Asscher na afloop van de ministerraad op 21 maart 2014.

INLEIDEND STATEMENT Goedemiddag, we hebben vanochtend kort teruggeblikt op de gemeenteraadsverkiezingen. In de eerste plaats is het goed om vast te stellen dat de opkomst uiteindelijk vergelijkbaar was met die van de vorige verkiezingen voor de gemeenteraad. Uiteraard hoop je altijd op een veel betere opkomst, maar het is in ieder geval mooi dat het doemscenario dat even dreigde van een aanzienlijk lagere opkomst - zelfs 43% - niet is uitgekomen. Bij deze gemeenteraadsverkiezingen zijn lokale partijen gezamenlijk het grootst geworden en de regeringspartijen VVD en PvdA hebben stemmen verloren. Het is ook niet zo gek als je ziet wat er de afgelopen jaren over mensen heen is gekomen. Baanverlies door de economische crisis, huizen die onverkoopbaar bleken, ik begrijp best dat mensen teleurgesteld zijn als ze kijken naar de coalitiepartijen. Ze zien nog te weinig resultaten van het kabinetsbeleid. We hebben gezamenlijk een ambitieus programma gericht op herstel van de Financien, het doorvoeren van noodzakelijke veranderingen en het zo doen dat je de lusten en de lasten eerlijk verdeeld. We wisten allemaal bij het begin van het kabinet dat het zwaar zou worden en dat het geen makkelijke boodschappen zijn. In het regeerakkoord staan veel dingen die mensen pijn doen, die nodig zijn om Nederland er weer bovenop te krijgen. We hebben al het nodige tot stand gebracht, maar er is nog heel veel te doen. Vooral de werkgelegenheid blijft daarbij onze allerbelangrijkste prioriteit, want dat is nog niet goed. We zien in de laatste ramingen voorzichtig economisch herstel. Eindelijk. Maar je ziet dat de werkloosheid nog te hoog is. We zijn vastbesloten om door te gaan op de ingeslagen weg, maar vooral ook om te zorgen dat de werkloosheid omlaag gaat. Ik heb er vertrouwen in dat we dan uiteindelijk de mensen de resultaten kunnen laten zien waar ze op zitten te wachten.

Helaas stond de verkiezingsavond naast de uitslagen ook in het teken van het optreden van de heer Wilders in een cafe hier in Den Haag. Ik heb met walging naar de beelden gekeken van wat zich daar afspeelde. Het vormt een triest hoofdstuk in onze politieke geschiedenis. Met het uitlokken van zijn aanhang om 'minder! minder!' te scanderen wordt willens en wetens een groep Nederlanders weggezet en worden mensen tegen elkaar opgezet. Ik begrijp dus ook goed dat daar met verbijstering naar is gekeken, hier in Nederland maar ook in het buitenland. Ik begrijp ook heel goed dat mensen zich gekwetst voelen en dat ze aangifte zijn gaan doen in grote getale. Het is vervolgens aan het Openbaar Ministerie om te bepalen hoe dat juridische traject verder gaat. Daar hebben wij vanuit de politiek geen rol in. Maar we hebben wel een rol, een rol in de democratie, in de politieke arena, in het debat. En er wordt wel gezegd 'je moet er geen aandacht aan schenken, je moet er niet op reageren, dan maak je het groter', de vraag is dan ook 'waarom zouden we ons moeten uitspreken'' Niet omdat het vandaag de dag tegen racisme is, want dat is een opdracht die we iedere dag hebben. Wel omdat het belangrijk is dat diegenen die de beelden hebben gezien en daardoor bang zijn geworden, beelden van een cafe vol schreeuwende mensen die roepen dat je eruit moet. Omdat die mensen moeten weten dat de rechtsstaat ze beschermt. De rechtsstaat in Nederland garandeert voor iedereen dat je behandeld wordt op grond van wat je doet, dat je behandeld wordt als individu en nooit als lid van een groep en dat de vrijheden die voor ons allen gelden onvervreemdbaar zijn. Die garantie vergt dat die rechtsstaat iedere dag ferm verdedigd wordt en daar heeft het kabinet een rol in om zich uit te spreken. En de tweede reden om zich uit te spreken is dat dit soort taferelen niet mogen leiden tot gewenning. Politici hebben als taak problemen te benoemen en ze op te lossen en niet om de samenleving te vergiftigen door op dit soort manieren mensen tegen elkaar op te zetten. Dat is de ondubbelzinnige boodschap van het voltallige kabinet.

Uiteraard hebben we vanochtend ook stilgestaan bij de ontwikkelingen in de Oekraine. De minister-president en minister Timmermans zijn in Brussel in gesprek met hun Europese collega's over de gevolgen die de internationale gemeenschap moet verbinden aan het optreden van Rusland. Volgende week zal de G7 en marge van de NSS ook over Oekraine komen te spreken. Die NSS-top is belangrijk met als doel het voorkomen van nucleair terrorisme. We willen onder Nederlands voorzitterschap afspraken maken over het verminderen van de hoeveelheid gevaarlijk nucleair materiaal, over het beter beveiligen van dat materiaal en over het versterken van internationale samenwerking op dit gebied. We zijn ons ervan bewust dat zo'n grote internationale top tot overlast leidt. In Den Haag rond het World Forum, maar ook op de wegen tussen Schiphol en Den Haag. We doen er alles aan om die overlast tot een minimum te beperken, maar het gaat hier wel om de grootste conferentie ooit in Nederland gehouden. Met zoveel buitenlandse gasten zijn dus ook degelijke veiligheids- en verkeersmaatregelen nodig. Dus ik reken ook op ieders begrip daarvoor.

JANSEN (TELEGRAAF) U neemt duidelijk stelling namens het kabinet en geeft ook aan wat de taken van het kabinet zijn in deze kwestie rond Geert Wilders. Maar wat mij opvalt is dat u met geen woord rept over volgens mij ook een andere belangrijke taak van het kabinet, namelijk om te voorkomen dat de voedingsbodem voor dit soort uitspraken groter wordt en u bent nota bene minister van Integratie. Laten we niet vergeten dat een hoop mensen zich aangesproken voelen, die kennelijk nog na wat er is geroepen door Wilders... nog 4 op de 10 mensen die eigenlijk het daar toch wel mee eens zijn. Waarom zegt u dan niet als u dit terecht adresseert ook iets over de taak van het kabinet om iets aan het probleem te doen, namelijk de oververtegenwoordiging van toch Marokkaanse mensen in bijvoorbeeld criminaliteit?

ASSCHER Omdat dit optreden, de show in het cafe niet over die problemen ging. Dat is er later aan toegevoegd. Het optreden ging over de vraag: willen we minder Marokkanen en vervolgens scandeerde men 'minder, minder, minder'. Dat er problemen zijn in de samenleving, dat we de afgelopen tien jaar zo langzamerhand in staat zijn problemen te benoemen, de oververtegenwoordiging in statistieken te benoemen en daarop te reageren, dat hebben we niet te danken aan Geert Wilders. Daar hebben we hem ook niet voor nodig. Dat is de reden waarom ik dat net niet benadrukte. U weet, het kabinet is hard bezig in het aanpakken van onveiligheid en criminaliteit. Ook in het voorkomen van de oorzaken van criminaliteit. We moeten zorgen dat kinderen op school zitten, dat ouders hun kinderen opvoeden, door de jeugdwerkloosheid aan te pakken en dat mensen die over de grens gaan streng worden aangepakt.

JANSEN U zegt dat wel 'u weet', maar dat weet ik helemaal niet. Wat mij opvalt aan dit kabinet is dat integratie eigenlijk een portefeuille is die rondzwerft hier in politiek Den Haag en is nu bij uw ministerie van Sociale Zaken ondergebracht, eigenlijk een ondergeschoven kindje. Ik weet dat u daar anders over denkt, maar ik hoor u helemaal niet vaak over integratie of problemen daaromtrent en dat is toch met alle respect - natuurlijk Wilders generaliseert op een schandalige manier, maar hij maakt wel gebruik van onrust in de samenleving of misbruik van onrust in de samenleving waarvan je ook kunt zeggen dat het kabinet daar misschien wel wat meer aandacht aan zou kunnen besteden. Bent u niet te veel bezig met de economische crisis?

ASSCHER We zijn bezig met het bestrijden van de economische crisis. Zeker. Want dat raakt alle Nederlanders, maar we zijn wel degelijk ook bezig met het bestrijden van de problemen van integratie en dat kent tenminste twee kanten. Het gaat aan de ene kant om het voorkomen van grensoverschrijdend gedrag, het aanspreken als mensen over de schreef gaan. Dat kan op straat zijn, dat kan zijn in de opvoeding, dat kan zijn doordat kinderen weggehouden worden van de samenleving. U weet, ik heb onlangs een wet gepresenteerd die bijvoorbeeld de moskee-internaten reguleert, die ervoor zorgt dat ook kinderen die daar wonen onderdeel uitmaken van onze samenleving. U weet, we hebben maatregelen genomen rond de dubbele kinderbijslag. U weet ook dat we samen met collega's van Veiligheid en Justitie streng optreden tegen jongeren die over de schreef gaan. U weet ook dat we actief zijn in het bestrijden van jeugdwerkloosheid, dat we opvoedingsondersteuning bieden. Met andere woorden, alle dingen die nodig zijn om problemen rond integratie aan te pakken met daarbij altijd man en paard, dat doe ik. En dat is niet nieuw. Dat is niet sinds dit kabinet, sinds het vorige kabinet, we gaan daar duidelijk mee door. Dat is iets heel anders dan wat zich hier heeft afgespeeld. Uiteraard wordt er achteraf gezegd: nee, het ging me om het benoemen van de problemen, maar dat was niet te zien. Wat we zagen is iemand die riep 'willen we minder Marokkanen'' en de menigte die scandeerde 'minder, minder, minder'. Daarmee is het ook terecht dat de samenleving - niet alleen de politiek - maar de samenleving daarvan heeft gezegd: dit gaat over de grens.

JANSEN Vindt u dat het kabinet op het gebied van integratie genoeg doet?

ASSCHER Ja.

JANSEN Anders. Wat vindt u ervan ... Het heeft nogal enige tijd geduurd voordat de premier van ons land vanuit Brussel eigenlijk stelling nam tegen de uitspraken van Wilders. Wat vond u daarvan? Hij was zo'n beetje de laatste die ook vond dat het niet kon.

ASSCHER De premier heeft duidelijk gereageerd. Ik reageer vandaag namens het voltallige kabinet. Dit is de dag dat het kabinet bij elkaar komt. Uiteraard heb ik ook wat ik net gezegd heb met de premier afgestemd en besproken. Dus dat is wat wij ervan vinden.

JANSEN Moet een premier niet soms leiden in plaats van volgen?

ASSCHER Dat doet de premier ook.

JANSEN Volgen?

ASSCHER Nee, leiden. Je geeft leiding door je uitspraken, je geeft leiding door je veroordeling en dit is het moment dat het kabinet spreekt op de vrijdag dat we bij elkaar komen.

JANSEN Had u niet liever gezien... natuurlijk je kan zeggen 'in Breda stond Rutte met een andere pet op... maar had u niet liever gezien dat Rutte als premier zich wat eerder had uitgesproken over wat Wilders heeft gezegd?

ASSCHER Ik denk dat het heel goed is dat zoveel mensen zich hebben uitgesproken. U heeft gezien dat verschillende kabinetsleden zich hebben uitgesproken. Dit is de dag dat het kabinet vergadert, dat we de gemeenteraadsverkiezingen hebben besproken en dat we ook over de vertoning hier bij de kroeg hebben gepraat. En dit is wat wij ervan vinden. En dat zeg ik volledig mede namens de minister-president.

JANSEN Dat is geen antwoord op de vraag, de vraag was: had u liever gezien dat Rutte zich als premier zich wat eerder had uitgesproken?

ASSCHER De premier heeft zich ook vorige week uitgesproken en aangegeven dat het hem niet aanstaat dat mensen over een kam worden geschoren. Dat was toen nog naar aanleiding van de vorige uitspraken van Wilders - minder Marokkanen. Vervolgens is dit woensdag gebeurd. Dit is nu vrijdag.

JANSEN Nog steeds geen antwoord op de vraag, maar mag ik het interpreteren als dat u zegt: nee, ik vind niet dat hij zich te laat heeft uitgesproken?

ASSCHER Dit is de dag dat wij ons uitspreken.

BLOK (RADIO 1) Wat vindt u ervan dat Rutte de PVV niet helemaal heeft uitgesloten voor de toekomst?

ASSCHER Dat heeft hij in zijn hoedanigheid als partijleider van de VVD gedaan. Het staat partijen vrij om te oordelen hoe ze met de PVV willen omgaan. Vandaag zeg ik namens het kabinet wat wij vinden van de vertoning hier vlakbij, en waarom we daar een grens trekken, en waarom we daar een grens trekken en waarom we ons zo duidelijk uitspreken.

BLOK Maar wat hij nu zegt lijkt op 'nu even niet'.

ASSCHER Dat zegt hij als VVD-leider. Daarin doet hij uitspraken over samenwerking door de VVD. Dat staat los van het optreden van het kabinet, waar hij de minister-president van is.

BLOK Samsom en Roemer hebben gezegd: dit is haat zaaien. Vindt u dat ook?

ASSCHER Het is uiteindelijk aan eerst het OM en vervolgens aan de rechter om te beoordelen hoe je dit juridisch kan kwalificeren. Daar sta ik buiten. Dat doet het OM onafhankelijk en dat doet de rechter ook onafhankelijk. Ik heb wel het woord gif gebruikt. Want ik vind, op deze manier mensen tegen elkaar opzetten, gif verspreiden in de samenleving. Dat is geen juridische term, maar wel een duidelijke kwalificatie.

BLOK Discriminatie?

ASSCHER In mijn ogen wel. Maar dat is omdat je ziet wat hier gebeurt: een hele groep wordt opgezet tegen een andere groep Nederlanders en daarom keuren wij dat zo scherp af. BLOK Is het opruiing?

ASSCHER Nogmaals, de juridische interpretatie is aan het OM en vervolgens aan de rechter. Aan mij is het om een politieke kwalificatie te geven namens het kabinet. Dat heb ik net helder gedaan.

DUIN U zei zojuist: wij spreken ons nu uit, want dit mag niet leiden tot gewenning. Eerder de afgelopen maanden/jaren, was altijd de koers van premier Rutte: we gaan niet reageren op ieder stuk rood vlees dat in de arena wordt geworpen. Heeft dat niet geleid tot gewenning?

ASSCHER U heeft denk ik de afgelopen weken en maanden duidelijk stellingnames gezien vanuit het kabinet, vanuit verschillende bewindspersonen. Ik schetste al het dilemma van: geef je het niet teveel aandacht, maak je het niet te groot? In dit geval is het zo evident dat wat hier gebeurt mensen de rillingen bezorgt, mensen angst aanjaagt, kinderen met vragen opzadelt, waar kinderen niet mee opgezadeld moeten worden, dat de vraag of het tactisch of strategisch is om er wat van te vinden, niet aan de orde is. Dan dient het kabinet zich uit te spreken en te staan voor de rechtstaat die iedereen in Nederland individuele behandeling garandeert.

DUIN Maar dit is pas de eerste keer dat dat zo stellig gebeurt vanuit het kabinet.

ASSCHER Nee, ik heb de week hiervoor aangegeven wat ik vond van de uitspraken en ook aangegeven dat als je het daar niet mee eens bent, je in een democratie dat ook tot uitdrukking kunt brengen, bijvoorbeeld in de stembus. Ik heb gezien dat u daar nog even over heeft gespard met de minister-president. Ik zal mij altijd helder uitspreken.

WESTER (RTL NIEUWS) Vorige week vergeleek een partijgenoot de heer Wilders met Hitler. Hitler is onder ons, woorden van die strekking. Heeft u nog eens teruggedacht aan die opmerking, na afgelopen woensdagavond?

ASSCHER Ik heb WO-II en Hitler niet nodig om te weten wat ik van dat optreden vond. Dat vind ik namelijk walgelijk. De Tweede Wereldoorlog is in allerlei opzichten onvergelijkbaar in zijn gruwelijkheid en die vergelijkingen die heb je eigenlijk niet nodig om uit te drukken hoe erg je dit vindt. Dus ja, die vergelijking is weer terug gekomen. Er zijn ook allemaal geweest die hebben gezegd: ja, hij had toch gelijk. Ik vind nog steeds, dat je gewoon als Nederlander, als je kijkt naar zo'n schreeuwende kroeg die zegt: minder, minder, minder, dat je die vergelijking niet nodig hebt om hier aanstoot aan te nemen. Om dit walgelijk te vinden.

FRESEN (NOS JOURNAAL) In hoeverre denkt u dat Nederland er last van heeft, met het imago in het buitenland?

ASSCHER Ik heb van Frans Timmermans begrepen dat er vragen over worden gesteld. Maar dat het ook duidelijk is hoe de Nederlandse regering er over denkt. Het is meer bezorgde belangstellingen dan dat we er last van hebben. maar het laat wel zien hoe schokkend de uitspraken zijn. Dat ze niet alleen in Nederland maar ook daarbuiten beroering hebben veroorzaakt.

FRESEN Is dat ook een van de redenen waarom u er nu zo krachtig afstand van neemt, om dat ook aan het buitenland een signaal te laten zijn?

ASSCHER Nee, ik heb de redenen gegeven waarom ik er afstand van neem. In de eerste plaats omdat mensen recht hebben om te weten dat zij beschermd worden door onze rechtstaat. En in de twee plaats omdat er geen gewenning moet optreden over dit soort uitspraken of dit soort taferelen.

HOEDEMAN (VOLKSKRANT) Samen met minister-president Rutte die in het vorige kabinet samenwerkte met Wilders vanuit de gedoogconstructie. Merkt u dat Rutte een knop moet omzetten nu hij in een ander politiek gesternte zit?

ASSCHER Minister-president Rutte en ik denken hier hetzelfde over. Ik heb hem hier gisteravond ook nog over aan de telefoon gehad terwijl hij daar in Brussel zit. Hij is het zeer eens met wat ik zojuist gezegd heb.

CATS (HET FINANCIEELE DAGBLAD) Heeft u ook iets gehoord van de Marokkaanse regering die vraagt van: goh, wat gebeurt er met onze bevolking in jullie land?

ASSCHER Ik heb daar nog niks van gehoord.

CATS (...) En is er al sprake van misschien handelsrelaties die onder druk staan met het buitenland? Met Marokko, maar ook met andere landen, door dit optreden?

ASSCHER Nee, want iedereen ziet hoe de Nederlandse regering hier over denkt. Ik zou niet snel zien dat die handelsrelaties, die voortreffelijk zijn, hierdoor in het geding komen.

VISCHJAGER (...) Wat vindt u nou van het feit dat de Partij van de Arbeid zo verloren heeft?

ASSCHER Daar vind ik als PvdA-man en oud-lijsttrekker in Amsterdam van alles van, maar ik sta hier nu namens het kabinet.

VISCHJAGER (Onverstaanbaar, red.)

ASSCHER Daar heb ik net al het een en ander over gezegd, Julius. Hoe moeten we dat nou oplossen? (...) Ik noteer het even. (...) Dit hoofdcommentaar onthoud ik.