Mediatekst | 30-08-2013

Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 30 augustus 2013.

INLEIDEND STATEMENT

We hebben vandaag stilgestaan uiteraard bij Syrie en het mogelijk gebruik van chemische wapens in Syrie, op 21 augustus. De verschrikkelijke beelden die we daarvan hebben gezien, staan op ieders netvlies geetst en hebben terecht geleid tot verontwaardiging en woede. Belangrijk is nu dat het VN-onderzoeksteam het werk kan afronden. De waarheid moet boven tafel komen. De uitkomsten van het onderzoek moeten in de VN worden besproken. Het VN-spoor is ook belangrijk met het oog op steun voor eventuele vervolgstappen. De Veiligheidsraad is daarvoor natuurlijk het aangewezen gremium. Ik heb het ook besproken deze week zelf in contacten met Secretaris-Generaal Ban Ki Moon en telefonisch met mijn collega's Cameron en Erdogan.

We hebben deze week de begrotingsbesprekingen in het kabinet afgerond. Alle afspraken zijn nu in de begrotingshoofdstukken verwerkt en we hebben ook het belastingplan vandaag vastgesteld. De stukken gaan nu voor advies naar de Raad van State en voor doorrekening naar het CPB. Zoals bekend ontkomen we niet aan bezuinigingen. We zijn, denk ik, wel gekomen tot een evenwichtig pakket. Zowel qua verdeling, lastenuitgaven, als koopkracht. En over de inhoud zullen we u op Prinsjesdag informeren.

Vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers van ook natuur- en milieuorganisaties en het kabinet hebben deze week overeenstemming bereikt over het energieakkoord. De tekst wordt nu besproken door alle betrokken organisaties en volgende week volgt de formele ondertekening. Het kabinet is heel blij met dat akkoord. We hebben dat vandaag ook uitvoerig besproken. Uitvoering ervan zorgt voor een besparing op ons energieverbruik, een toename van het aandeel duurzame energieopwekking en het levert bovendien circa 15 duizend voltijds banen op. Met het energieakkoord leggen we de basis voor een breed gedragen energie- en klimaatbeleid. Beleid dat ook goed is voor de economie. Kortom, dit akkoord is goed voor Nederland.

Ten slotte wil ik uw aandacht vestigen op een van de onderwerpen die we vandaag besproken hebben, namelijk het tegengaan van internationale belastingontwijking. Dit onderwerp staat internationaal sterk in de belangstelling. Nederland zet in op mondiale aanscherping van de regels. Ook uiteraard binnen de EU. Uit onderzoek blijkt dat Nederland met de belastingverdragen die wij met een groot aantal landen hebben, niet uit de pas loopt. Toch nemen we nu een aantal maatregelen vooral om de transparantie te vergroten. Ook zal een aantal belastingverdragen worden herzien om waar nodig extra antimisbruikbepalingen toe te voegen. Minister Ploumen en staatssecretaris Weekers geven na deze persconferentie een uitgebreide toelichting op deze plannen.

VRAAG HEYMANS (RTL)

Over Syrie, u zegt: het kabinet volgt het VN-spoor. Maar is dat geen doodlopend spoor?

RUTTE

Hier geldt echt stap voor stap. Nederland vond het van groot belang dat onafhankelijke inspecteurs onderzoek zouden doen naar de gebeurtenissen van 21 augustus. Dat onderzoek vindt nu plaats. En daarachter van groot belang dat het onderzoek ook de kans krijgt om te worden afgerond.

HEYMANS

Dat begrijp ik, maar het spoor gaat verder. Behandeling in de Veiligheidsraad; eventuele sancties. Vandaar mijn vraag; is dat geen doodlopend spoor, gezien de houding van Rusland en China, die elke resolutie tot nu toe met een veto tegenhouden?

RUTTE

Uit het volledige oordeel klopt het dat Rusland en China de Veiligheidsraadsresoluties hebben tegen gehouden. Ik vind het onverstandig nu te speculeren over wat er gaat gebeuren als dadelijk alle feiten op tafel liggen. Dan is er weer een nieuwe situatie. Dus wat er dan zal gebeuren in de Veiligheidsraad, moeten we dan bezien. Ook aan de hand van het feitencomplex dat er dan ligt. Dus daar komen de inspecteurs mee terug. Dus vandaar dat ik echt stap voor stap dit wil bekijken en niet vooruit wil lopen op als-dan-scenario's. Stel nu: dit komt uit het onderzoek, stel nu: zus is de resolutie en zo is de reactie van bijvoorbeeld China en Rusland. Dan ben ik in scenario's aan het denken die volgens mij ook niet helpen om de situatie op te lossen.

HEYMANS

U doet dat niet, maar uw collega Timmermans deed dat gisteren in het debat met de Kamer natuurlijk wel, door aan te geven dat hij realist genoeg is om te zien dat er een eventuele resolutie ingediend door andere landen, gevetood zou kunnen worden.

RUTTE

Hij is, ook meen op verzoek van mevrouw Thieme, ingegaan op de situatie China, Rusland, etc. En heeft daar uiteraard van gezegd: die risico's zijn er, uit het verleden blijkt het ook dat China en Rusland dwarslagen. Nochtans is mijn opvatting dat we nu zullen moeten bezien wat de positie ook van China en Rusland zal zijn. En we zullen eerst moeten bezien wat ueberhaupt de uitkomsten van het onderzoek zijn.

HEYMANS

Hoeveel belang hecht u aan het oordeel of advies van de volkenrechtelijke adviseur? Die zegt van: zonder VN-mandaat kun je niet militair ingrijpen.

RUTTE

Uiteraard, dat is onze adviseur, dus wij hechten altijd waarde aan het oordeel van de adviseurs.

HEYMANS

Het kan zijn, u heeft meerdere adviseurs en u zult niet elk advies overnemen, neem ik aan.

RUTTE

Nee, dat is ook het verwijt aan het kabinet.

HEYMANS Aan dit advies....

RUTTE

Dit is een belangrijke adviseur, maar ook hier geldt natuurlijk dat de vraag naar een volkenrechtelijk mandaat zich aandient in de context dadelijk van de uitkomsten van het onderzoek. En nu is echt stap 1; het onderzoek afwachten.

VULLINGS (Radio1)

Heeft u het idee dat u door collega's, premiers, staatshoofden in Europa en de wereld voldoende op de hoogte wordt gehouden over de eventuele bewijsvoering van de gifgasaanvallen in Syrie?

RUTTE

De situatie is natuurlijk dat als je nu kijkt naar de landen die laten we zeggen de afgelopen week zeiden dat zij vonden dat er snel actie moest worden genomen; Amerika, Groot-Brittannie tot gisteren, maar ook Frankrijk, Turkije, is het logisch dat wij natuurlijk ook vragen aan die landen: u vindt dat dit en dat moet gebeuren, laat ons dan ook het materiaal zien.

VULLINGS

Gebeurt dat dan ook?

RUTTE

Daar kan ik helaas niets over zeggen, want dat is echt in de vertrouwelijkheid van de contacten tussen die landen. Feit is dat wij in ieder geval niet kunnen melden aan u, of aan de Tweede Kamer gisteren, dat wij overtuigend bewijs nu in handen hebben waaruit zou blijken dat het regime... Dat er A: die gifgasaanval in die vorm heeft plaatsgevonden. Alles lijkt er natuurlijk op als je de beelden ziet. Maar dat moet nu worden vastgesteld door de VN-inspecteurs. Maar uiteraard wijst alles in een bepaalde richting. Maar belangrijk daarna ook de vraag: zit het regime van Assad erachter? Daar hebben we op dit moment geen onomstotelijke aanwijzingen voor.

VULLINGS

Minister Timmermans zegt altijd: het moet verifieerbaar zijn. Dus dan neem ik aan dat het dus ook in de openbaarheid komt. Op zijn minst misschien besproken wordt in vertrouwelijkheid met Kamerleden. Tot op heden heb ik nog niets gezien of gehoord dat iemand ook maar kennis van heeft.

RUTTE

Ik kan u niet zeggen wat wij wel of niet gedeeld krijgen van bondgenoten.

VULLINGS

Of er wel of niet gedeeld wordt, daar ligt een begin.

RUTTE

Dat kan ik ook niet zeggen. Dat bevindt zich ook in het vertrouwelijke contact tussen de veiligheidsdiensten en regeringen. Wat ik u wel kan melden is dat gisteren het debat dat plaatsvond, en ook vandaag, ik u niet iets kan melden waaruit zou blijken dat Nederland nu weet: het is een gifgasaanval 100 procent zeker. Nogmaals, als je de beelden ziet, wijst het in ieder geval die kant uit, maar dat moet nu worden vastgesteld. Dan wel subsidiair: daar zit het regime van Assad achter.

VULLINGS

Het kan dus tot gevolg hebben: stel dat er wel 100 procent bewijs komt en wordt dan gedeeld met u, of onze veiligheidsdiensten, dat we u dan maar op uw blauwe ogen moeten geloven dat dat bewijs er is. Want als u dat al niet kunt delen met ons of het parlement, dan moeten we u maar geloven.

RUTTE

Dat zeg ik niet. Dan zitten we in een als-dan-scenario dat er bewijs zou zijn. Dan zijn we al 5 stappen verder. Dan moet op dat moment bekeken worden wat wel en niet gedeeld kan worden. Als u mij nu vraagt: heeft de Nederlandse regering onomstotelijk bewijs dat het regime van Assad hier, dat er een gifgasaanval heeft plaatsgevonden en dat het regime van Assad erachter zat, dat hebben we niet.

VULLINGS

Wordt er wel in de gesprekken die u bijvoorbeeld met Cameron of Erdogan heeft gehad, wordt er dan informatie met u gedeeld, informatie die er al wel is?

RUTTE

Ik laat u net weten dat wij natuurlijk bijzonder geinteresseerd zijn in die contacten omdat dit ook de landen zijn die voorop lopen, Groot-Brittannie na gisteren in andere positie, maar Turkije, Frankrijk, de VS, voorop lopen met het verzoek om snel tot actie over te gaan en dat natuurlijk bij de vraag doet oproepen: dan willen wij ook weten op basis waarvan. Wat vervolgens het gevolg van is, wat er dan wel of niet gedeeld wordt, daar kan ik nu geen inzage in geven. Ik kan u wel zeggen dat wij op dit moment niet beschikken als kabinet, als Nederlandse regering over zo een onomstotelijk bewijs.

VULLINGS

Wat vindt u ervan dat Engeland een stap terug heeft gedaan?

RUTTE

Dat is echt een zaak van de Britse politiek. Het Engelse parlement.

VULLINGS

Een eventueel Nederlands standpunt?

RUTTE

Het Nederlandse standpunt was voor en na die stemming in het Lagerhuis hetzelfde; namelijk dat wij vinden dat het VN-spoor nu een kans moet hebben.

VERBEEK (BNR)

Over de internationale belastingontwijking. U zegt er is eigenlijk niets mis met hoe we dat in Nederland doen, maar toch gaan we maatregelen nemen. Waarom neemt u maatregelen als er eigenlijk niets mis is?

RUTTE

Er is niets mis op zich met onze verdragen. Wat je wel ziet is dat we terecht vinden als wereldgemeenschap in Europees verband, OESO-verband, ik noemde ze net, maar ook G-20 -verband inzetten op het verder bestrijden van die internationale belastingontduiking. En daartoe is het kabinet akkoord gegaan met een pakket voorstellen wat later zal worden toegelicht.

VERBEEK

Nu heeft dat betrekking op die holdings lees ik hier; ze moeten aantonen dat ze voldoende band hebben met Nederland. Geldt dat ook voor de holding van nu al, die in Nederland hun belasting regelen of geldt dat alleen voor nieuwe gevallen.

RUTTE

Nee, dat geldt voor bedrijven die, de zogenaamde substance-eisen praat je dan over, die gelden natuurlijk voor de bedrijven die zich in Nederland gevestigd hebben, of zullen gaan vestigen.

BERGHUIS (RTL)

We hebben een persbericht uitgereikt gekregen: het kabinet verzacht vermogensinkomensbijtelling. Dat gaat over de AWBZ en de WMO. Dat is goed nieuws voor de mensen?

RUTTE

Ja, dat is zeker goed nieuws. Dat betekent dat, ik pak het er even bij, ik meen dat we hier praten over wat is het bedrag... 10 duizend euro, het gaat naar 31 duizend euro.

BERGHUIS

Dat gaat in per 1 januari 2014. Waarom maakt het kabinet dit bekend als het beleidsvoornemens voor volgend jaar zijn?

RUTTE

Dit hangt samen met de wijzigingen die het kabinet los van Prinsjesdag voorbereidt op het terrein van de AWBZ en de WMO.

BERGHUIS

Waarom, het kan er los van staan, maar waarom wordt er niet mee gewacht tot Prinsjesdag?

RUTTE

Omdat het niets met Prinsjesdag te maken heeft. Ik breng ook vandaag naar buiten wat we doen op het terrein van belastingontduiking internationaal of bijvoorbeeld op het terrein van Syrie. Dat gaat ook allemaal niet over Prinsjesdag.

BERGHUIS

Waarom maakt het kabinet nu nog niet bekend dat MKOB wordt afgeschaft?

RUTTE

Dit doet me weer denken aan een opmerking van Donner; als je ooit gevraagd wordt: wanneer ben jij gestopt je vrouw te slaan, moet het antwoord zijn: nooit. Want in uw vraag ligt besloten een vermoeden over wat er in het pakket zou kunnen zitten. En dat vermoeden dat moet ik geheel voor uw rekening laten, want dat zal blijken op Prinsjesdag.

BERGHUIS

U ontkent dat niet?

RUTTE

Ik kan elk gerucht dat er nu is gaan ontkennen en dan blijft per definitie dus over wat we wel gaan doen. Dus daarom ga ik niet in op alle geruchten.

BERGHUIS

Een korte andere vraag: aanstaande maandag geeft u de H. J. Schoo-lezing. Heeft u hem al af?

RUTTE

Ik ben een heel eind. Zeker.

BERGHUIS

Kunt u al een tipje van de sluier oplichten?

RUTTE

Nee. Ik wil dat u allemaal naar Amsterdam komt.

BERGHUIS

Ok. Dat gaan we doen. Bent u er tevreden over al?

RUTTE

Ik ben over mijn toespraken gemiddeld genomen tevreden.

DE WINTHER (TELEGRAAF)

De Nederlandse ambassadeur in Indonesie biedt 12 september excuses aan namens de Nederlandse staat voor de executies in Indonesie. Is dat een breuk met het verleden?

RUTTE

Nee. Wat we wel nu doen is dat wij hebben afgesproken om gevallen, ernstige gevallen, vergelijkbaar met Zuid-Sulawesi en met Rawagede, dus in gevallen van standrechtelijke executies, van vergelijkbare aard, die plaats hebben gevonden in de periode 1945 tot 1949, om die ook zoveel mogelijk hetzelfde te willen behandelen. Daar willen wij een specifieke regeling voor maken en daar horen ook bij de excuses. En daarbij zullen ook de weduwen van Zuid-Sulawesi worden uitgenodigd.

DE WINTHER

Waarom is dat dan geen breuk met het verleden? Of heeft Nederland wel vaker excuses aangeboden voor wat er in Indonesie is gebeurd?

RUTTE

Het zijn geen excuses voor wat er in Indonesie is gebeurd. Meestal als we praten over excuses, dan gaat het over onze rol bij het koloniale verleden of specifiek onze algemene rol bij politionele acties. Daarvoor geldt, wat Ben Bot op een hele verstandige manier heeft gezegd: spijtbetuiging - toen hij minister van Buitenlandse Zaken was - dat Nederland toen aan de verkeerde kant van de geschiedenis stond. Waar het hier specifiek over gaat is niet die situatie in de politionele acties, hier gaat het over de verschrikkelijke gebeurtenissen in een aantal hele specifieke gevallen, waarbij sprake is van standrechtelijke executies. Daar zijn nu ook uitspraken over gedaan. Rechtelijke uitspraken in het geval van bijvoorbeeld een aantal van deze zaken. En die nopen ons tot de conclusie dat het verstandig is om gelijke gevallen ook gelijk te behandelen.

DE WINTHER

Is de conclusie dat u geen excuses wil aanbieden voor het verleden met betrekking tot de politionele acties, is dat een hele cynische conclusie als je dan als conclusie zou stellen dat dat komt om schadeclaims in den brede te voorkomen.

RUTTE

Nee. Dat komt omdat het kabinet van mening is dat de geschiedenis loopt zoals de geschiedenis loopt. Ik vind de maatvoering die Ben Bot erbij gekozen heeft, toen bij minister van buitenlandse zaken was, en bij zijn bezoek aan Indonesie, ten tijden van zijn ministerschap, dat vond ik een hele verstandige lijn. Dus die volgen wij ook. Daarnaast is er sprake van een aantal heel specifieke cases, inderdaad zoals Rawagede en nu Zuid-Sulawesi waarbij echt sprake is van standrechtelijke executies. Dat is echt een verschrikkelijke gebeurtenis. Daar is ook in die specifieke gevallen in het verleden, zijn daar excuses voor gemaakt. En wij zeggen nu: dan past het er ook bij dat je gelijke gevallen gelijk behandelt. Dat zijn die gelijke gevallen waarbij sprake is van standrechtelijke executies in die periode. Dus van vergelijkbare aard en ernst.

MEIJER (NOS)

Ik heb begrepen dat de weduwen daar excuses wilden vanuit het kabinet. Misschien wel van u. Heeft u dat nog overwogen?

RUTTE

Ja, ik denk zelf dat excuses zo snel mogelijk nu - door de ambassadeur ter plekke - dat de meest verstandige oplossing is.

MEIJER

Waarom niet vanuit het kabinet?

RUTTE

Dat moet uiteraard ter plekke gebeuren, willen we daar ook de weduwen uit Zuid-Sulawesi bij hebben. Dus dat is de reden.

MEIJER

Er zit verder geen bijzondere reden... De reden is de afstand tussen dit land en dat land?

RUTTE

Ja, en ook dat we het zo snel mogelijk willen doen. En onze ambassadeur is daar natuurlijk de hoogste vertegenwoordiger van Nederland.

MEIJER

Dat is goed genoeg?

RUTTE

Dat is de hoogste vertegenwoordiger van Nederland.

MEIJER

Het is een specifieke wens van die vrouwen zelf daar. Dan kan ik me voorstellen dat u dat serieus overweegt, vanuit het kabinet; een minister of de minister-president?

RUTTE

De ambassadeur is de hoogste Nederlandse vertegenwoordiger, dus die is daar, en die hebben wij overal in de wereld om belangrijke functies voor het Koninkrijk te vervullen. Dit is een belangrijk moment.

DUIN (NOVUM)

Om hoeveel vrouwen gaat het die nu in aanmerking komen voor diezelfde schadevergoeding van 20 duizend euro?

RUTTE

Dat zou ik moeten nakijken. Ik heb niet de precieze aantallen voor u beschikbaar. Daar kom ik bij u op terug.

VULLINGS (Radio1)

U zegt: we willen zo snel mogelijk die excuses maken, dus dat is dan 12 september, door de ambassadeur. U gaat zelf 20 november naar Indonesie. In het licht van de geschiedenis, wat maakt die ene maand uit?

RUTTE

Het gaat om hele specifieke gevallen. Zaken die ook nu ook gerechtelijk zijn afgewikkeld. Vaststelling ook vanuit ons kabinet dat hier sprake is van gelijke gevallen die je gelijk moet behandelen. Ik vind het verstandig om dat snel te doen. En onze ambassadeur is daar namens Nederland. Namens de Koning, het kabinet, namens ons allemaal. De hoogste vertegenwoordiger van dit land. Dus het is niet zo dat we dat daar door de postbode laten doen. Dat laten we doen door de Nederlandse ambassadeur.

VULLINGS

Dat snap ik, maar u snapt ook dat als een premier dat doet, dat dat meer zeggingskracht heeft.

RUTTE

Ongetwijfeld. Dat kan. Maar ik ben van mening dat als je een ambassadeur hebt, dat je de ambassadeur goed moet gebruiken en hij is onze hoogste vertegenwoordiger.

VULLINGS

Gaat u dan in november nog herhalen?

RUTTE

Nee, dit is echt het moment waarop we dat doen.

VERBEEK (BNR)

U kunt ook hier voor de camera namens het kabinet...

RUTTE

Dat lijkt me nou iets wat je echt ter plekke moet doen.

VERBEEK

Waarom?

RUTTE

Omdat dit in Indonesie zich heeft afgespeeld en wij ook willen dat die mensen daarbij zijn, de kans hebben daarbij te zijn. Dit gaat natuurlijk niet om iets dat ik even in een camera hier bij een persconferentie doe. Het is een hele belangrijke zaak.

KORTEWEG (VOLKSKRANT)

Een vraag over de Schoo-lezing [vraag onverstaanbaar]

RUTTE

Dat is toeval. Dit is een afspraak die ik al een jaar geleden had. Ik had vorig jaar toegezegd die lezing te houden. Een mooi platform, een mooie traditie. Natuurlijk in de functie van een groot man. Een groot journalist. En vorig jaar kwamen de verkiezingen ertussen door en ik heb toen gezegd tegen Elsevier: ik kom die afspraak na, maar u zult mij vaker lezingen horen houden, ook na Prinsjesdag.

KORTEWEG

Spreekt u als premier of als [onverstaanbaar, red]

RUTTE

Ik praat altijd als minister-president, behalve in de paar weken voor de verkiezingen.

VRAAG

Er woedt een overnamestrijd rondom KPN. Nu heeft het stichtingsbestuur actie ondernomen om een overname door America Movil mogelijk te blokkeren. Hoe kijkt u daarnaar en wat vindt u van de actie van de stichting en hoe kijkt u naar dit hele proces?

RUTTE

We moeten heel scherp definieren wat de rol van de overheid is. En Kamp heeft van de week gesproken met America Movil. Heeft de overwegingen vanuit het kabinet, de Nederlandse regering, overgebracht. De essentiele functies die KPN in Nederland vervult, infrastructureel, maar ook in termen van werkgelegenheid en innovatie. Veel is ook wettelijk geregeld. Hij heeft ook daar de bedrijven op gewezen: op die wettelijke verplichtingen. Daarnaast, zolang een eventuele overname, overnemer, overnamepartij, zolang die binnen de wet blijft, binnen de regelgeving, is dat een zaak van de vrije markt en is het niet aan het kabinet om een opvatting te hebben over de stichting die nu het bijna meerderheidsbelang heeft geactiveerd, c.q. de overwegingen van de huidige directie van KPN, c.q. de overwegingen van America Movil. Wij hebben vooral de publieke borging te organiseren en dan is het verder aan de bedrijven om met elkaar tot afspraken te komen.

VRAAG

En over de publieke borging heeft u voldoende goed gevoel?

RUTTE

Er heeft een heel goed gesprek over plaatsgevonden en we hebben ook als kabinet verdiepen we ons momenteel in de vraag of alle wetgeving die er is, of die voldoende is. Dat lijkt zo te zijn. En waar aanscherping nodig is, we dat zullen doen.

HEYMANS (RTL)

Maakt u zich zorgen over de onrust in de fractie van uw coalitiepartner de PvdA?

RUTTE

Nee.

HEYMANS

Waarom niet?

RUTTE Omdat ik heel groot vertrouwen heb in de leider van de PvdA, Samsom. Groot vertrouwen heb ook in de fractieleiding en in de fractie van de PvdA. En ik echt aan hen ook het runnen van die fractie laat en ik geloof dat ik hen het meest help door er zo min mogelijk over te zeggen.

HEYMANS

Maar het is natuurlijk wel een fractie die u hard nodig hebt om de kabinetsplannen door de Kamer te krijgen. Kan me toch wel voorstellen dat u - misschien dan niet bezorgd bent, maar dat u toch met grote belangstelling kijkt naar wat daar gebeurt?

RUTTE

Dan verwijs ik naar het vorige antwoord. We hebben twee fracties in het kabinet. Ik ben minister-president van het kabinet en daarmee ook voorman van de coalitie en ik heb gezegd: groot vertrouwen in de leider van de PvdA en de sociaaldemocratie in Nederland en daarmee ook de fractievoorzitter van de PvdA en daar moet ik het bij laten. Verder is het echt een zaak van de PvdA.

HEYMANS

Niets aan de hand?

RUTTE

Ik laat dit echt aan de PvdA.

DUIN (NOVUM)

[vraag onverstaanbaar, red]

RUTTE

Nee. Er worden soms ministers opgenomen, maar geen [onverstaanbaar]

VISCHJAGER

U weet dat er een muziekkamer is in de Tweede Kamer?

RUTTE

Ja, dat heeft u mij een paar keer verteld.

VISCHJAGER

Wat vindt u daar nu van, dat die er is? Vindt u dat nuttig?

RUTTE

Het antwoord is: zeer nuttig. We hebben [onverstaanbaar] bijgeschreven, waar Engelse politicus Denis Healey altijd, minister van Financien, het belang dat politici ook naast hun werk ook nog andere hobby's en activiteiten hebben teneinde zich te verstrooien.