Onderzoek relatie PR en journalistieke verhalen
Van persbericht tot nieuwsverhaal
Ik ben fan
Over welke elementen moet een persbericht beschikken om uit te groeien tot een journalistiek nieuwsverhaal? In zijn onderzoek naar de relatie tussen PR en journalistiek gaat dr. Pytrik Schafraad van de Universiteit van Amsterdam op zoek naar mogelijke patronen die kunnen verklaren waarom
bepaalde persberichten worden opgepikt en overgenomen, terwijl anderen slechts een aanzet zijn voor journalisten om een eigen verslag te schrijven.
Door: Olga Oost
* Tag personen
[USEMAP]
pixelated words pr (public rel... -
pixelated words pr (public relations) on digital screen, business concept
Het Stimuleringsfonds voor de Pers stelde eind 2012 een subsidie van 16.174 euro beschikbaar voor het onderzoek van Schafraad.
Schafraad bestudeert voor zijn onderzoek persberichten, en de nieuwsberichten die daaruit zijn voortgevloeid. Hij richt zich op Nederlandse geschreven media en analyseert de papieren versie en de website van de Volkskrant, Telegraaf en het Financieele Dagblad. Zijn onderzoek duurt een jaar.
'Dertig procent deels of geheel overgenomen'
Schafraad kijkt ook naar het nieuws dat de nieuwsdiensten ANP en Novum brengen, en berichten die verschenen zijn op websites van de NOS en RTL Nieuws. Door middel van een inhoudsanalyse bepaalt hij hoeveel van de informatie direct uit het persbericht is overgenomen. Schafraad: "Ik kijk welke
bronnen in de tekst worden aangevoerd, en of die overeenkomen met de bronnen die in het persbericht worden genoemd, ik analyseer daarnaast in hoeverre de informatie uit het nieuwsverhaal overeenkomt met de tekst uit het persbericht en of er gedeelten van de tekst letterlijk zijn overgenomen."
Al eerder onderzocht Schafraad de mate waarin PR invloed kan uitoefenen op journalisten. De aanleiding voor dat onderzoek was een lezing van de Britse onderzoeker Nick Davies. Davies onderzocht de berichtgeving van Britse kranten en concludeerde dat journalisten niet langer op zoek zijn naar
de waarheid, maar door tijdsgebrek enkel berichten van persbureaus en PR-organisaties overnemen.
Schafraad: "Hij stelt dat hoe meer journalisten reproduceren van PR-bureaus, hoe minder pluriform zij dan zijn. Ik ben minder zwartgallig dan Davies, maar ik was wel erg benieuwd hoe die verhoudingen in Nederland liggen. Ik heb geprobeerd een soortgelijk onderzoek uit te voeren voor
Nederlandse kranten. Uit dat onderzoek blijkt dat er dertig procent van het Nederlands nieuws deels of geheel wordt overgenomen uit persberichten."
Kenmerken persberichten in kaart brengen
Volgens Schafraad is het niet per se zorgelijk dat journalisten bepaalde informatie uit persberichten geheel of gedeeltelijk overnemen. Schafraad gaat daarom op zoek naar bepaalde kenmerken van persberichten die ervoor zorgen dat journalisten zelf minder research doen. "Wanneer uit mijn
onderzoek bijvoorbeeld blijkt dat politieberichten door journalisten vaak letterlijk worden overgenomen, heeft dit misschien minder invloed op de journalistieke onafhankelijkheid dan wanneer complexere berichten zonder meer worden gekopieerd", vertelt Schafraad.
Maar ook de bekende nieuwswaarde-theorie kan een rol spelen bij het wel of niet oppikken van persberichten volgens Schafraad. "Is het nieuws bijvoorbeeld verrassend, sluit het goed aan bij het nieuws dat de krant brengt, gaat het over machtige personen of organisaties of heeft het grote impact
op de samenleving, dan zal het wellicht eerder de aandacht van de redactie trekken."
Het onderzoek laat een element onderbelicht. "De blinde vlek in mijn onderzoek is misschien wel dat ik niet direct zicht heb op de omstandigheden waar een redactie mee te maken heeft." Praktische kwesties die mee kunnen spelen bij het maken van redactionele keuzes zoals bijvoorbeeld: hoeveel
ruimte is er nog over in de krant? Hoeveel tijd heeft de journalist nog voordat de krant wordt gedrukt? Schafraad probeert dat probleem te ondervangen door in gesprek te gaan met de schrijvers: "Het is de bedoeling dat ik de journalisten achter de nieuwsberichten ook te spreken krijg."
Meer zelfreflectie bij journalisten
Uiteindelijk wil Schafraad zijn bevindingen met het journalistieke werkveld delen. In welke vorm is nog helemaal niet duidelijk. "Ik hoop in ieder geval dat mijn onderzoek de vraag opwerpt: in welke gevallen is het wel kwalijk dat informatie uit persberichten wordt overgenomen en in welke
gevallen doet dat er minder toe? Misschien zitten er bewuste keuzes achter, maar als dat niet het geval is: welke patronen zijn er in geslopen waar men zich minder van bewust is? Hopelijk leidt mijn onderzoek tot meer zelfreflectie bij journalisten."
Deze kerst verwacht hij de eerste resultaten bekend te kunnen maken. Hij hoopt dan ook met de voorlopige uitkomsten bij redacties langs te gaan en zal zijn bevindingen ook op zijn weblog publiceren.
Lees meer
Bekijk het bestuursbesluit
Lees Schafraads eerdere onderzoek Journalistiek in Diskrediet
Lees de blog van Schafraad
Bijdragen
[IMG]Stimuleringsfonds voor de Pers