Ambities luchtmacht passen niet binnen budget


3 opties onderzocht bij vervangen jachtvliegtuig F-16: heroverweeg taken Defensie

Persbericht | 24-10-2012

De taken en inzet van de Koninklijke Luchtmacht dienen heroverwogen te worden. Ingrijpende besluiten zijn nodig die de krijgsmacht in den brede raken. Dat concludeert de Algemene Rekenkamer na onderzoek naar drie opties bij de vervanging van het jachtvliegtuig F-16. Zet het kabinet het huidige
beleid door om samen met de Amerikanen de Joint Strike Fighter te testen en Defensie op de komst van JSF's voor te bereiden, dan kunnen de ambities van de luchtmacht niet zonder meer budgettair worden ingepast. Besparen door minder JSF's aan te schaffen vergt bijstelling van de ambitie van
Defensie. Dit kan tot nieuwe inzichten leiden over wat het nieuwe jachtvliegtuig moet kunnen, hoeveel toestellen er nodig zijn en hoe er internationaal samengewerkt wordt. Willigt het kabinet daarentegen de wens van de Tweede Kamer in om alle noodzakelijke stappen te nemen om uit het
JSF-project te stappen, dan heeft dat ook ingrijpende gevolgen voor de hele krijgsmacht. Op een later moment een militair vliegtuig `van de plank' kopen, betekent wellicht langer met verouderde F-16-toestellen vliegen tegen oplopende kosten en met minder inzetbaarheid.

Onderzoek van de Algemene Rekenkamer naar de uitstapkosten van de JSF wijst verder uit dat de optie om alleen uit de testfase voor de JSF te stappen per saldo vooral nadelen voor Nederland heeft en daarom niet voor de hand ligt.
Het gereserveerde investeringsbudget bij Defensie is niet toereikend om het huidig aantal F-16-vliegtuigen (68) te vervangen, laat staan het planaantal (85). Daarom zijn besluiten nodig over de samenstelling en uitrusting van de Koninklijke Luchtmacht danwel over het beschikbare budget. De
uitgangspunten voor operationele inzet zijn ook relevant om de NAVO in 2014 te kunnen melden welke capaciteitsinzet van de F-16's voor de periode 2014-2019 van Nederland verwacht mag worden. Het op 25 oktober 2012 gepubliceerde rapport Uitstapkosten Joint Strike Fighter is op verzoek van de
minister van Defensie opgesteld, nadat de Tweede Kamer in juli 2012 met een motie de regering opriep alle noodzakelijke stappen te nemen om uit het JSF-project te stappen.

Nederland heeft inmiddels EUR 1,2 miljard uitgegeven aan JSF

Nederland heeft voor het JSF-programma inmiddels EUR 1,2 miljard van de gereser-veerde EUR 1,7 miljard voor voorbereiding, ontwikkeling en testen uitgegeven. Dat is inclusief twee aangekochte testtoestellen. In het rapport wijst de Algemene Rekenkamer erop dat besluitvorming over de koop van
JSF's tijdig moet gebeuren, omdat Nederland als partnerland uiterlijk in 2015 moet bestellen volgens de bestaande productieafspraken met de VS en vliegtuigbouwer Lockheed Martin. De huidige internationale samenwerking in het JSF-programma doorzetten levert functionele voordelen op.
Partnerlanden hebben dan op elkaar afgestemde toestellen, systemen en operationele concepten. Er zijn ook risico's: organisatie en toestel worden complexer, er kunnen nog meer vertragingen optreden en de kosten voor JSF-toestellen kunnen verder stijgen.

Door vertragingen langer met F-16 vliegen: kosten lopen op

De F-16-jachtvliegtuigen zullen geleidelijk vervangen worden. Aanvankelijk dacht Defensie dit te doen in de periode 2016-2024. Doordat het ontwikkelen en testen van de JSF vertraagd is, dient de JSF zich pas drie jaar later als vervanger aan. Zoveel langer met F-16's vliegen met gegarandeerde
technische kwaliteit kost volgens de minister EUR 334 miljoen. Daar komt minstens EUR 180 miljoen extra bij als de vertraging oploopt naar vijf jaar.
Zo'n vertraging kan bijvoorbeeld aan de orde zijn als Nederland uit de testfase of volledig uit het JSF-programma stapt en later besluit over een vervangend Amerikaans of Europees vliegtuig. In de tussentijd zijn oude F-16's niet meer voor alle missies onder alle omstandigheden inzetbaar. Al
in 2011 stelde de Algemene Rekenkamer vast dat de ambities van Defensie niet in evenwicht zijn met het beschikbare geld, het aantal piloten en aantal F-16's. Langer met een kleinere vloot verouderde jachtvliegtuigen opereren zet de ambitie verder onder druk.

Reactie minister: kiezen voor minder JSF-toestellen

In zijn reactie op dit onderzoek pleit de minister van Defensie voor de JSF en erkent dat dit aanpassing van de doelstellingen van de krijgsmacht vergt. Hij acht met 56 JSF-toestellen een operationeel verantwoorde taakuitvoering mogelijk met minder en kortere missies. De minister gaat niet in
op de optie om uit het JSF-programma te stappen. De Algemene Rekenkamer vindt dat de minister moet aangeven wat het nieuwe aantal van 56 JSF's betekent voor de luchtmacht, de operationele doelstel-lingen van de krijgsmacht in den brede en dus voor de Nederlandse NAVO-bijdrage.

Investeringsbudget

Defensie is zeven jaar lang de helft van het totale investeringsbudget kwijt als er 68 JSF-toestellen worden besteld (bij 85 JSF's is dit negen jaar lang). Dit beslag op het budget lijkt het onvermijdelijk te maken dat ook over andere wapen-systemen vergaande keuzes worden gemaakt. Dat kan
ook marine en landmacht raken. Het Ministerie van Defensie raamde de kosten van 85 JSF's in juni op EUR 8 miljard. Defensie heeft eerder niet meer dan EUR 4,5 miljard voor de vervanging van de F-16 gereserveerd. Daarvan is inmiddels nog EUR 4,05 miljard beschikbaar.