Het rapport bestudeert de mogelijke risico's voor het milieu en de menselijke gezondheid als gevolg van gaswinning door hydraulisch breken (`fracken') van schaliegesteente in Europa. Dit rapport bespreekt complexe milieurisico's en de regelgeving tot in detail. Het doet aanbevelingen voor toekomstig beleid en onderzoek en is een nuttig referentiedocument over het onderwerp.

Wat is schaliegas?

Schalie is sedimentair gesteente gevormd door afzettingen van slik, klei en organisch materiaal, waarin zich significante hoeveelheden aardgas (methaan) kunnen bevinden. Door de hoge dichtheid van het gesteente, kan dit gas niet met conventionele technieken gewonnen worden. Het aardgas uit bijvoorbeeld de velden in Groningen, stroomt makkelijk vanuit het reservoirgesteente naar de boorput toe, door de hoge doorlatendheid van het gesteente en de hoge druk van het gas. Schaliegas zit echter in zeer ondoorlatend gesteente. Alleen door grote breuken in het gesteente te maken, kan dit gas worden vrijgemaakt. Om het diepliggende gesteente te kunnen breken (`fracken') moeten er grote hoeveelheden water vermengd met zand onder hoge druk worden geinjecteerd.

Overlast en schadelijke effecten

Aan het water dat nodig is voor het fracken worden allerlei chemicalien toegevoegd om het winningproces goed te laten verlopen. Een aantal van deze chemicalien is toxisch en het is van belang om het geinjecteerde water niet in contact te laten komen met het grondwater, omdat dit schadelijke gevolgen kan hebben. Ook is het belangrijk om geen methaangas te laten ontsnappen; ook dit kan in het grondwater terechtkomen of in de atmosfeer. Schaliegaswinning, vooral als het op grote schaal wordt toegepast, kan overlast geven voor omwonenden en de natuur. In Engeland zijn bij proefboringen kleine aardbevingen veroorzaakt door het fracken.

Economisch potentieel

Fracken van schaliegesteente heeft inmiddels in de Verenigde Staten en Canada een grote vlucht genomen. Hier is een groot deel van de gasproductie al overgenomen door schaliegas en daarmee zijn deze landen voor een groot deel onafhankelijk geworden van importgas. Door de hoge olie- en gasprijzen en door nieuwe boortechnieken is het winnen van schaliegas ook in Europa economisch haalbaar geworden. In Europa zijn al verscheidene proefboringen gedaan of zijn er plannen om proefboringen uit te voeren om de haalbaarheid van schaliegaswinning te onderzoeken. In een aantal Europese landen, waaronder Nederland, zijn er potentieel significante hoeveelheden schaliegas te winnen. Vooral in Polen, dat voor een groot deel afhankelijk is van gaslevering uit Rusland, lijkt de bereidheid groot om op serieuze schaal schaliegas te produceren.

Besluitvorming

Door de grote groei van schaliegaswinning in de Verenigde Staten zijn er bezwaren ontstaan tegen schaliegaswinning. In een aantal Europese landen zijn daarom proefboringen stopgezet totdat meer duidelijk is over de mogelijke schadelijke gevolgen. Aan de andere kant is er de economische druk om schaliegaswinning wel toe te laten. Politieke besluitvorming over dit onderwerp vergt daarom een zorgvuldige overweging. De Europese Commissie heeft om deze reden dit onderzoek laten uitvoeren, vooral om de schadelijke gevolgen en de huidige regelgeving goed in kaart te brengen. Voor Witteveen+Bos lag in het onderzoek de nadruk op de geologische en geohydrologische aspecten van schaliegaswinning. Ook heeft Witteveen+Bos bekeken wat de technische verschillen zijn tussen conventionele en onconventionele gaswinning en waar er in de Europese context al fracking wordt toegepast.

Het rapport kan worden gedownload van de website van de Europese Commissie: http://ec.europa.eu/environment/integration/energy/pdf/fracking study.pdf