Verblijfstijd geneesmiddel op doelmolecuul even belangrijk als âklikâ
Niet alleen de âklikâ van een geneesmiddel met het doelmolecuul in het
lichaam bepaalt de werking ervan, maar ook de tijd die het geneesmiddel
op het molecuul doorbrengt. Leidse onderzoekers gaan met 15 miljoen
euro een Europees consortium leiden om vanuit dit nieuwe concept betere
medicijnen te maken.
Betere medicijnen
Prof.dr. Ad IJzerman en dr. Laura Heitman van de onderzoeksgroep
Farmacochemie van het Leiden/Amsterdam Centre for Drug Research
schreven met een Europees consortium van kennisinstellingen en
bedrijven in op een call van de Europese Unie voor onderzoek om vanuit
de vraag âhoe lang blijft ie zittenâ betere medicijnen te ontwikkelen.
Ze werden geselecteerd uit 11 kandidaten door het Innovative Medicines
Initiative.
Legosteentje
Al een eeuw hanteert de farmacologie de stelregel dat een medicijn als
een soort legosteentje moet passen op een doelmolecuul in het lichaam,
meestal een eiwit. Dat zou de werking ervan garanderen. Onderzoekers
proberen dus sinds jaar en dag moleculen te vinden en te maken die de
juiste âklikâ hebben met het doeleiwit, en liefst met niet te veel
andere eiwitten in het lichaam.
Een op de 15000
Toch sneuvelt 90% van de kandidaat-geneesmiddelen die met dit doel
zorgvuldig zijn geselecteerd in de fase van dure klinische trials. En
slechts één op de 15000 kandidaat-geneesmiddelen komt uiteindelijk
als medicijn op de markt. Aangezien het hele proces van
medicijnontwikkeling 15 jaar duurt is dat zonde van de tijd en het
geld.
KINOTYPE
Een nieuwe aanpak is dus nodig. IJzerman en Heitman gaan met hun
Europese KINOTYPE consortium zoân aanpak uitwerken. Cruciaal daarbij is
het nieuwe inzicht dat de tijd die een medicijn aan een doelmolecuul is
gebonden doorslaggevender is voor de werking dan de juiste klik.
Op het lijf geschreven
De call van de Europese Unie was IJzerman en Heitman op het lijf
geschreven. IJzerman: âWe vielen van verbazing van onze stoel toen we
het lazen â dit was precies het thema waarvoor Laura in 2010 een
Veni-beurs kreeg. We zaten dus voor ons gevoel meteen in de driver
seat, en met het geweldige team dat we om ons heen verzameld hebben,
waren we een âoffer Brussels couldnât refuseâ.â
Eerste fase
Samen met de farmaceutische industrie in Europa werkt hun consortium nu
een definitief voorstel uit om de komende vijf jaar methoden te
ontwerpen om routinematig het zogeheten âkinotypeâ van
geneesmiddelenmoleculen vast te stellen: hoe âvluchtigâ is een
medicijn? Hoe lang blijft het zitten? Hiermee willen ze de eerste fase
van het geneesmiddelenonderzoek efficiënter maken.
Universiteit Leiden