UNICEF


21 december 2011,

De gezinslocaties in Gilze-Rijen en Katwijk zijn ongeschikt voor kinderen. Dat concluderen UNICEF Nederland en Defence for Children in een quickscan over de situatie in de gezinslocaties.

Op de gezinslocaties verblijven uitgeprocedeerde gezinnen met minderjarige kinderen en gezinnen die wel nog in procedure zijn maar geen toegang tot andere opvang van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) hebben. Er verblijven ook enkele Nederlandse kinderen op de gezinslocaties. Defence for Children en UNICEF Nederland hebben een groot aantal aanbevelingen geformuleerd die de minister kunnen helpen om de situatie op de gezinslocaties te verbeteren.

UNICEF Nederland en Defence for Children stellen de volgende zorgen vast:


1. Ingrijpende vrijheidsbeperking houdt gezinnen gevangen De ouders moeten zich midden op de dag melden bij het COA in het centrum. Zeven dagen per week. Een dagje ertussenuit met de kinderen of ergens logeren kan niet meer. Ook bezoek aan de kerk is hierdoor nauwelijks mogelijk.

2. Stopzetting zorg, behandeling en opvoedingsondersteuning In nagenoeg alle gezinnen was voor de overplaatsing naar de vrijheidsbeperkende locatie in Ter Apel of naar de gezinslocaties een vorm van hulpverlening aanwezig. Het tekent hoe ernstig de conditie van deze uitgeprocedeerde gezinnen al was voordat ze naar de gezinslocaties overgeplaatst werden. Therapieën en andere hulpverleningstrajecten zijn abrupt afgebroken, opvoedingsondersteuning is stopgezet.

3. Inkomen onder het bestaansminimum
Het is opvallend dat de meeste kinderen in november nog in zomerkleren rondliepen. Ouders geven aan geen geld te hebben om een winterjas of winterschoenen te kopen. Ze leven van EUR 31 tot EUR 43 per persoon per week, afhankelijk van de gezinssamenstelling en de leeftijd van de kinderen.

4. Geen plaats om te spelen
In Katwijk hangen de kinderen rond in de trapportalen, omdat dat de enige plek is om te spelen. Dat levert gevaarlijke situaties op doordat kinderen over de traphekken klimmen. Ook in de gangen zitten en hangen veel kinderen.

5. Onvoldoende en onveilige nachtrust
Ouders met één kind of een alleenstaande moeder met twee kinderen moeten in dezelfde kamer slapen. Vooral met pubers geeft dat problemen rondom privacy en schaamtegevoelens, zowel bij de ouder als bij de minderjarige.

6. Onderwijs onder de maat
Vanuit het azc of de vrijheidsbeperkende locate in Ter Apel vindt geen overdracht plaats aan de scholen bij de gezinslocaties. Twee kinderen die speciaal onderwijs nodig hebben, moesten wekenlang thuis blijven omdat de beschikking over de onderwijsindicatie niet was overgedragen.

7. Sanctieregime disproportioneel
Het dagelijks leven in de gezinslocaties wordt geregeld via een uitgebreid sanctieregime. Wie zich niet aan de regels houdt, krijgt een boete die niet in verhouding staat tot het leefgeld dat de gezinnen krijgen.

Kinderrechten die onder druk staan:


* De ouders zijn vaak niet meer in staat om de kinderen de nodige ondersteuning en begeleiding te geven. De overheid moet die verantwoordelijkheden van ouders respecteren en waarborgen, op grond van artikel 5 en 18 van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) en de ouders bijstaan als zij hun opvoedingstaken niet kunnen waarmaken.

* Het risico dat de kinderen op enigerlei wijze te maken krijgen met vormen van kindermishandeling is onaanvaardbaar groot, de overheid vervult onvoldoende haar plicht om kinderen hiertegen te beschermen (artikel 19 IVRK) in de gezinslocaties.

* De continuïteit in de ontwikkeling van en het onderwijs aan kinderen is door overplaatsing naar de gezinslocaties in gevaar, wat in strijd is met de artikelen 6, 28 en 29 IVRK.
* De kinderen hebben onvoldoende de gelegenheid om te spelen en te ontspannen, wat in strijd is met de verplichtingen uit artikel 31 IVRK.

* Het recht op toegang tot adequate (geestelijke) gezondheidszorg is onvoldoende gewaarborgd, dit is in strijd met artikel 24 IVRK.
* Het recht op een adequate levenstandaard (artikel 27 IVRK) wordt geschonden omdat ouders en kinderen van een inkomen onder het bestaansminimum moeten zien rond te komen. Hierdoor kunnen zij onvoldoende gezond eten kopen en hebben de kinderen geen geschikte kleding.

De gesignaleerde knelpunten zijn dermate ernstig dat onmiddellijk actie moet worden ondernomen.

Naast het kindvriendelijk maken van de huidige gezinslocaties voor de kinderen die daar nu al verblijven, pleiten UNICEF Nederland en Defence for Children ervoor dat de overplaatsingen naar deze locaties worden gestopt zodat kinderen deze extra verhuizing niet meer hoeven mee te maken.

UNICEF Nederland en Defence for Children pleiten voor een betere procedure rondom de terugkeerbegeleiding van gezinnen die uitgeprocedeerd zijn. Daarbij blijven gezinnen in de hun inmiddels - min of meer - bekende omgeving van het azc tot terugkeer daadwerkelijk geëffectueerd kan worden. Zo wordt voorkomen dat kinderen opnieuw moeten verhuizen, naar een nieuwe school moeten en weer ergens moeten wennen.

De belangrijkste aanbevelingen van UNICEF Nederland en Defence for Children zijn:


1. Bied opvoedingsondersteuning

2. Continueer behandeling van psychische en medische problemen Plaats gezinnen niet over voordat de overdracht van behandelingen tussen hulpverleners is geregeld en het vervolg van de behandeling verzekerd is.
Plaats gezinnen niet over als er sprake is van ernstige psychische problematiek waarvoor op dit moment intensieve behandeling wordt geboden.

3. Bied volwaardig en passend onderwijs
Zorg dat de overdracht vanuit de vorige school naar de school in/rondom de gezinslocatie goed is geregeld voordat het gezin wordt overgeplaatst.
Laat kinderen zoveel mogelijk aan het reguliere onderwijs deelnemen.

4. Creëer speel- en leerplaatsen voor kinderen en jongeren
5. Zorg voor een adequate levensstandaard
Vergoed de reiskosten voor afspraken met (rechts)hulpverleners. Organiseer de verspreiding van gratis tweedehands kleding en speelgoed.

6. Zorg voor veilige en voldoende nachtrust Zorg dat ouders met heel jonge kinderen bij elkaar kunnen slapen. Zorg dat de slaapkamers voor oudere kinderen naast die van de ouders liggen.

7. Zorg voor een opbouwend, niet op straf gericht klimaat Stimuleer de ouders om zelf hun kinderen te corrigeren als dat nodig is, respecteer de ouderlijke verantwoordelijkheden in deze. Schaf alle financiële sancties af.

8. Verlaag de frequentie van de meldplicht Beperk de meldplicht tot doordeweekse dagen. Organiseer de meldplicht aan het einde of begin van de dag, zodat de bewoners overdag vrij zijn om het centrum te verlaten.

UNICEF Nederland en Defence for Children hopen dat de minister voor Immigratie & Asiel deze aanbevelingen ter harte neemt en daarmee de opvang in de gezinslocaties in lijn brengt met het Kinderrechtenverdrag.

Quickscan van UNICEF Nederland en Defence for Children


* Download de quickscan (pdf)

Rapport over gezinslocaties

Nationale Postcode Loterij & UNICEF ING & UNICEF IKEA & UNICEF Procter and Gamble & UNICEF Starwood & UNICEF Djoser & UNICEF Unique & UNICEF Wavin, Aqua for All & UNICEF H&M partnership UNICEF http://www.cbf.nl