Rijksdienst Cultureel Erfgoed
Erasmusprijs voor Jaap Evert Abrahamse
16 dec 2011 - 11:02
Jaap Evert Abrahamse, senior onderzoeker historische stedenbouw bij de
Rijksdienst, heeft een van de vijf studieprijzen van de Stichting
Praemium Erasmianum van 2011 gewonnen met het proefschrift De grote
uitleg van Amsterdam. Stadsontwikkeling in de zeventiende eeuw, waarop
hij op 20 januari 2010 aan de UvA promoveerde. De prijs werd op 15
december aan hem uitgereikt.
Het project van Jaap Evert Abrahamse was een initiatief van Boudewijn
Bakker, hoofdconservator bij het Stadsarchief Amsterdam, die ook steeds
nauw betrokken is geweest bij de begeleiding.
Jaarlijks worden door de Stichting Praemium Erasmianum vijf
studieprijzen uitgereikt voor jonge onderzoekers die een buitengewone
dissertatie hebben voltooid op het terrein van de humaniora. De andere
vier prijzen gaan dit jaar naar proefschriften voltooid aan
respectievelijk: de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de VU, de Faculteit
Wijsbegeerte van de VU, de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de UL en de
Faculteit Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen van de RUN.
De uitleg van Amsterdam
Tussen 1585 en 1685 groeide Amsterdam uit van een regionale havenstad
tot het centrum van de wereldhandel. De snel stijgende vraag naar
ruimte voor havens en industrie ging gepaard met een explosieve
bevolkingsgroei. Dit alles leidde tot een uitzonderlijke
stedenbouwkundige opgave, culminerend in twee enorme op elkaar
aansluitende vergrotingen, waarmee de stad vijfmaal zo groot werd.
De vraag hoe het stadsbestuur erin slaagde deze immense tweeledige
vergroting - of uitleg, zoals men vroeger zei - in stedenbouwkundig,
infrastructureel, logistiek en financieel opzicht in goede banen te
leiden, vormt het onderwerp van het proefschrift. Dankzij een gedegen
analyse van de bestuurlijke archieven komt Jaap Evert Abrahamse tot een
complete reconstructie van de besluitvoriming over omvang, ontwerp en
aanleg van de stadsuitbreidingen. Zeer vernieuwend is de analyse van
het functioneren van de fysieke stedelijke structuur (zowel wat de
openbare ruimte, het particuliere grondgebied als de waterhuishouding
betreft), evenals het blootleggen van de doelstellingen die tot de
beschreven resultaten hebben geleid en de bestuurlijke procedure die
daarbij werd gevolgd. Op superieure wijze en met een schijnbaar
verbluffend gemak heeft Abrahamse greep weten te houden op de immense
hoeveelheid aan data, die werd aangevuld met informatie van kaarten,
prenten, stadgeschiedenissen en de gebouwde stad zelf.
Het proefschrift is als boek uitgegeven onder de titel De grote uitleg
van Amsterdam. Stadsontwikkeling in de zeventiende eeuw bij Uitgeverij
Thoth in Bussum.