Gepubliceerd op 15 december 2011
Psychiatrische stoornis is complex systeem van symptomen
Gepubliceerd op 15 december 2011
Veel psychiatrische stoornissen zijn mogelijk geen geïsoleerde ziektes,
maar complexe systemen van symptomen die elkaar beïnvloeden. Dat
stellen onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam. Ze gaan daarmee
in tegen het standaardmodel voor psychiatrische stoornissen, dat aan
basis ligt van veel psychiatrisch en klinisch psychologisch onderzoek.
Hun voorstel verscheen onlangs in het wetenschappelijk tijdschrift PloS
ONE.
In het standaardmodel worden stoornissen (zoals depressie) als ziektes
beschouwd, die een aantal symptomen veroorzaken (zoals slapeloosheid en
concentratieproblemen). Psycholoog Denny Borsboom en zijn collega's
beschouwen psychiatrische stoornissen echter niet als geïsoleerde
ziektes. Symptomen worden niet veroorzaakt door een onderliggende
stoornis, maar beïnvloeden elkaar juist, zo stellen ze.
In het geval van depressie bijvoorbeeld is zo'n patroon van elkaar
beïnvloedende symptomen aannemelijk. Wie aan slapeloosheid lijdt, zal
vermoeid worden; wie moe is, kan zich niet concentreren; dat kan leiden
tot gevoelens van waardeloosheid; en wie zich daar zorgen over maakt,
kan weer niet slapen. Depressie is zo beschouwd eerder een netwerk van
elkaar sterk beïnvloedende klachten, dan een ziekte die die klachten
veroorzaakt, aldus de onderzoekers. Het is in dat geval beter om
onderzoek te richten op de rol die symptomen spelen binnen het
individu, dan op stoornissen zoals beschouwd in het standaardmodel.
Comorbiditeit
Het door de onderzoekers ontwikkelde model verklaart ook waarom
comorbiditeit (het tegelijk voorkomen van meerdere stoornissen) eerder
regel dan uitzondering is: problemen blijven niet beperkt tot één enkel
domein, omdat symptomen van verschillende stoornissen elkaar aansteken.
Zulke oorzakelijke relaties tussen symptomen lopen dwars door de
traditionele stoornissen heen. Met simulaties tonen de onderzoekers aan
dat hun model op dit punt de werkelijkheid dicht benadert.
Onderzoeksmethode
De onderzoekers bestudeerden stoornissen met analysemethoden die
ontwikkeld zijn voor onderzoek naar complexe netwerken. Zij leidden de
netwerkstructuur van symptomen af uit de manier waarop deze zijn
gerubriceerd in het standaardhandboek voor de classificatie van
psychiatrische aandoeningen, de Diagnostic and Statistical Manual of
Mental Disorders-IV (DSM-IV). Uit die netwerkstructuur blijkt dat bijna
de helft van de symptomen in de DSM-IV direct of indirect met elkaar in
verbinding staan.
Publicatiegegevens
D. Borsboom, A.O.J. Cramer, V.D. Schmittmann, S. Epskamp en L.J.
Waldorp: `The small world of psychopathology', in PLoS ONE, 17 november
2011.
Universiteit van Amsterdam