Universiteit Leiden

Zeker zijn van je grond in de kampong

Hoe doorbreek je de vicieuze cirkel van stedelijke armoede? Door mensen meer zekerheid te geven over de grond waarop ze wonen. Tristam Moeliono en Gustaaf Reerink hebben onderzocht hoe je de zekerheid op grondbezit kan versterken in de kampongs van Indonesië. Beide juristen promoveren 13 december.

Rechten promoveren in Indonesië

De gemeenschap van armen in Bandung plaatste dit bord: Recht om het land te gebruiken en weerstand te bieden aan krachten die armen willen verdrijven.

De gemeenschap van armen in Bandung plaatste dit bord: Recht om het land te gebruiken en weerstand te bieden aan krachten die armen willen verdrijven.

Reerink borduurt in zijn onderzoek voort op het onderzoek van Moeliono, en ondersteunt diens conclusie. Een rechtssysteem dat voldoet aan de standaarden van de rechtsstaat blijft noodzakelijk om de armoede van de burgers te bestrijden.

Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) Tristam Moeliono en Gustaaf Reerink verrichtten onderzoek aan het Van Vollenhoven Instituut voor Recht, Bestuur en Ontwikkeling. Ze namen deel aan het onderzoekproject âIndonesia-Netherlands studies of Decentralisation of the Indonesian 'Rechtsstaat' and its impact on 'Agrariaâ (INDIRA), gefinancierd door de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW).
INDIRA

Ruimtelijke ordening

Promovendus Tristam Moeliono

Promovendus Tristam Moeliono

Moeliono heeft gekeken naar de ruimtelijke ordening, op papier en in de praktijk. Hij vraagt zich af of de Indonesische wetgeving burgers voldoende beschermt tegen onrechtmatig optreden van de overheid. Dat blijkt helaas niet het geval. De lokale overheid is eenzijdig gericht op economische groei en voert een weinig consistent beleid op het gebied van ruimtelijke ordening. Bovendien blijkt de wetgeving niet eenduidig te zijn, wanneer burgers verdreven dreigen te worden en voor hun rechten willen opkomen.

Vergunningen

In praktijk vormen vergunningen het belangrijkste beleidsinstrument voor het grondgebruik. Bovenop de bestuursstructuur, gedecentraliseerd na de val van Soeharto, is nu een top-down planningsmechanisme gelegd. Verwarring alom. Ambtenaren bepalen tot in detail wat wel en wat niet mag, zonder daarbij veel aandacht te schenken aan de lokale bevolking. Zelfs als de vergunningverlening duidelijk in strijd is met de regels, is het moeilijk te achterhalen bij welke instantie je verhaal kunt halen. Moelionoâs case studies van West-Java en Bandung leveren zo een somber beeld op van de ruimtelijke ordening. Die zou alleen kunnen verbeteren door de wetgeving grondig te herzien en de bestuurspraktijk te veranderen.

Officiële grondcertificaten

Reerink heeft gekeken naar de effecten van grondregistratie op de zekerheid van grondbezit in Bandung. Uit zijn studie blijkt dat het maar de vraag is of officiële grondcertificaten voor iedereen even effectief zijn. De bedoeling van zo'n certificaat is dat de bewoners van kampongs - de traditionele arme buurten - juridische zekerheid krijgen en bijvoorbeeld in hun woning willen investeren. Maar het veronderstelde verband tussen grondregistratie en zekerheid blijkt in praktijk beperkt. Om zich zeker te voelen over het bezit van een kamponghuisje, hebben de meesten voldoende aan een kwitantie van de grondbelasting; als het lokaal bestuur je maar laat zitten op je plek.

Feitelijke zekerheid

Promovendus Gustaaf Reerink

Promovendus Gustaaf Reerink

Reerink bepleit een verschuiving naar programmaâs om de feitelijke zekerheid op grondbezit te versterken. âBij de bestrijding van de stedelijke armoede moet het vergroten van deze feitelijke zekerheid eigenlijk bovenaan de agenda staan.â Verdere hervormingen van de Indonesische rechtsstaat blijven volgens hem van essentieel belang om willekeur te voorkomen. Reerinks aanbeveling: âDe Nederlandse ontwikkelingsamenwerking kan hierbij ook een rol vervullen; iets wat in het verleden ook al resultaat heeft opgeleverd.â

Promoties

Tristam Moeliono
Spatial Management in Indonesia: from planning to implementation; a socio-legal study
Datum: Dinsdag 13 december 2011
Tijd: aanvang 13:45 uur
Faculteit: Rechtsgeleerdheid
Promotor: Prof.dr. J.M. Otto

Gustaaf Reerink
Tenure security for Indonesia's urban poor
Datum: Dinsdag 13 december 2011
Tijd: aanvang 15:00 uur
Faculteit: Rechtsgeleerdheid
Promotor: Prof.dr. J.M. Otto

Faculteit der Rechtsgeleerdheid
Van Vollenhoven Instituut (Engels)

Studeren in Leiden

Bacheloropleiding
Rechten

Masteropleidingen
Interessegebied Recht en bestuur