8 december 2011
Komt de keizermantel terug?
Twee keizersmantels op berenklauw (foto: Kars Veling).
Sinds 1980 geldt de keizersmantel als uit Nederland verdwenen. Toch
worden de laatste jaren regelmatig zwervers gezien. Maar zijn het wel
zwervers of planten ze zich toch weer voort in ons land?
De keizersmantel is een opvallende grote parelmoervlinder die in de
zomer vliegt. Het is een snoeper die graag tuinen bezoekt en regelmatig
nectar zoekt op de vlinderstruik. In het buitenland is het een algemene
soort in bosachtige gebieden en lager in de bergen. In Nederland is het
altijd een schaarse soort geweest tot in 1980 de laatste vlinders
verdwenen. Zo af en toe werd er nog wel een keizersmantel gezien, maar
dat ging om zwervers, die zich niet vestigden. De laatste jaren wordt
hij echter zo veel gezien en ook meerdere jaren achtereen in een zelfde
gebied dat het vermoeden bestaat dat hij zich ook hier voortplant. In
2009 was een ei-afzettend vrouwtje gezien in Zwolle en daar werd in
2010 ook een rups gevonden, dus voortplanting was een feit. Maar in
2011 is de keizersmantel er niet meer gemeld. Wil een soort weer als
echte Nederlandse soort worden aanvaard, dan moet deze een aantal jaren
achter elkaar op een bepaalde plaats voorkomen en zich daar jaren
achtereen voortplanten.
Meldingen van keizersmantel vanaf 2007 (bron: Telmee & waarneming.nl)
Verspreiding keizersmantel vanaf 2007 (bron: Telmee & waarneming.nl).
Ook op andere plaatsen in Nederland wordt de keizersmantel de laatste
jaren regelmatig gezien. Op het kaartje zijn in de grote donkere hokken
uit minimaal drie van de laatste vijf jaar meldingen. Dat zijn dus
allemaal plaatsen waar mogelijk voortplanting en vestiging aan de orde
is. Toch is het zeer moeilijk om dit aan te tonen. De rupsen leven zeer
verborgen en zijn met name `s nachts actief. Ze eten van diverse
viooltjes, met name maarts viooltje en bleeksporig bosviooltje, maar ze
zijn niet de enige. Vraat op de viooltjes kan door de keizersmantelrups
zijn veroorzaakt, maar ook door allerlei andere planteneters. We zullen
de komende jaren extra aandacht vragen voor de regio's waar we de
keizersmantel weer terug verwachten. Dat geldt bijvoorbeeld voor
Zuid-Limburg, waar het Eyserbosch en Goedenraad potentiële locaties
zijn, maar ook voor het Weerterbosch, het Rijk van Nijmegen, de
zuidelijke Veluwerand, de omgeving van Elspeet en Nunspeet, plaatselijk
in de Achterhoek en Twente en bij Sellingen in Zuidoost-Groningen.
De Vlinderstichting