Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC)
gevoeliger voor schizofrenie
Stress door verwaarlozing maakt gevoeliger voor schizofrenie
Publicatiedatum: 5 december 2011 | PERSBERICHT
Aandachtsgebieden: Research
Stress op zeer jonge leeftijd, veroorzaakt door bijvoorbeeld
verwaarlozing en sociale isolatie, vergroot de kans op het krijgen van
schizofreniesymptomen bij ratten met genetische aanleg. Dat blijkt uit
onderzoek van Nikos Daskalakis bij de afdeling Medische Farmacologie
van het Leiden/Amsterdam Centre for Drug Research (LACDR). Daskalakis
promoveert op 8 december bij het Leids Universitair Medisch Centrum
(LUMC). Een subsidie van Top Instituut Pharma maakte het onderzoek
mogelijk.
"Het is een drietrapsraket", stelt Daskalakis op basis van zijn
onderzoek bij genetisch geselecteerde ratten. "Als er sprake is van
genetische aanleg, én je in de eerste fase van je leven met veel stress
wordt geconfronteerd, en ook in een later stadium met hevige stress te
kampen krijgt, dan is de kans op het ontwikkelen van schizofrenie zeer
sterk verhoogd." Het gaat bijvoorbeeld om verwaarlozing van een heel
jonge rat door de moeder in combinatie met sociale isolatie in de
puberteit. "Alle negatieve prikkels versterken elkaar", aldus
Daskalakis.
Beter omgaan met stress
Als je daarentegen weliswaar genetische aanleg hebt voor schizofrenie
(door meer gevoelige dopaminereceptoren), maar in de eerste fase van je
leven beschermd en goed verzorgd opgroeit, dan kun je volgens de
onderzoeker juist beter met stress omgaan in het latere leven. "De
specifieke genen die je gevoeliger kunnen maken voor schizofrenie,
leveren onder bepaalde omstandigheden dus juist een voordeel op", aldus
de onderzoeker.
Programmeren van angst
Tegelijk onderzocht hij de gevolgen van blootstelling aan verwaarlozing
en afzondering voor de ontwikkeling van het angstcircuit in de hersenen
van de rat. "Als zij van hun moeder worden gescheiden, blijkt de angst
levenslang geprogrammeerd", zegt Daskalakis. Volgens hem kan dit
belangrijke informatie zijn met betrekking tot bijvoorbeeld baby's, die
in de eerste dagen van hun leven in allerlei stressvolle situaties
terecht komen. De verwachting is namelijk dat de resultaten niet alleen
voor ratten, maar ook voor mensen gelden, omdat zij een soortgelijk
stresssysteem bezitten.
Vroege levenservaringen
Promotor prof. Ron de Kloet is enthousiast over de resultaten van het
onderzoek dat wordt gedaan onder de paraplu van TI Pharma. "Dit is een
proof of principle en daarmee enorm belangrijk voor de verdere
ontwikkeling van geneesmiddelen voor schizofrenie. We kunnen nu
concreet kijken wat er precies in de hersenen gebeurt waardoor die
natuurlijke aanleg verder versterkt wordt door vroege
levenservaringen." Het drietrapsmodel wordt momenteel geverifieerd bij
schizofreniepatiënten.Dit onderzoek past binnen het `priority
medicines' programma van de World Health Organization (WHO),
geneesmiddelen die de WHO als topprioriteit ziet. Bij het onderzoek
zijn de Universiteit Leiden, de Radboud Universiteit Nijmegen en het
Deense farmaceutische bedrijf Lundbeck betrokken.
Schizofrenie
Schizofrenie is een ernstige psychiatrische ziekte. Patiënten kunnen te
maken krijgen met waanbeelden, hallucinaties en denkstoornissen. In
Nederland lijden 60.000 tot 80.000 mensen aan schizofrenie. Al langer
was bekend dat de ziekte meerdere oorzaken heeft, maar het
promotieonderzoek van Daskalakis toont aan hoe factoren als stress en
genetische gevoeligheid in elkaar grijpen.