Wageningen Universiteit en Researchcentrum
1 dec 2011
Nummer: P097
Terwijl veel consumenten ânatuurlijkâ zien als âveiligâ, bevatten
sommige plantaardige voedingssupplementen natuurlijke stoffen uit
planten - de zgn. alkenylbenzenen - die de gezondheid van de mens
kunnen schaden. In hoge doses kunnen deze stoffen bij proefdieren
leverkanker veroorzaken. Een EU-onderzoek naar plantaardige
voedingssupplementen, gepubliceerd in de novembereditie van het
tijdschrift Food and Nutrition Sciences, wijst uit dat in veel
plantensupplementen de gehaltes aan alkenylbenzenen zo laag zijn dat ze
geen risico vormen. Daarentegen zijn er ook plantaardige
voedingssupplementen op de markt die alkenylbenzenen bevatten in
gehaltes die bij inname volgens de aanbevolen dosering een dagelijkse
dosis alkenylbenzenen oplevert die bij proefdieren tumoren kan
veroorzaken. De auteurs dringen daarom aan op betere regelgeving en
kwaliteitscontrole voor plantaardige voedingssupplementen die
alkenylbenzenen bevatten.
Plantaardige voedingssupplementen zijn een groeimarkt in de Europese
Unie. Om de veiligheid van plantaardige voedingssupplementen binnen de
EU te beoordelen selecteerden en analyseerden onderzoekers van
Wageningen University, onderdeel van Wageningen UR, de universiteit van
Milaan en Proform SA in het EU-project PlantLIBRA, risicovolle
plantaardige verbindingen die aanwezig kunnen zijn in plantaardige
voedingssupplementen.
De onderzoekers selecteerden dertig plantaardige verbindingen die
mogelijk een risico vormen omdat ze als kankerverwekkend te boek staan.
De meeste van deze stoffen behoren tot de groep van de zogenoemde
alkenylbenzenen of tot de groep van de zogenoemde pyrrolizidine
alkaloïden. Deze plantaardige ingrediënten vormen volgens
regelgevende instanties mogelijk een risico voor de gezondheid. Het
gebruik van pyrrolizidine alkaloïde bevattende plantenstoffen in
voedingsmiddelen en voedingssupplementen is uit voorzorg dan ook
verboden in de meeste EU-lidstaten. Zo ook is het gebruik van de
alkenylbenzenen estragole, methyleugenol, safrole en β-asarone in
zuivere vorm als geur- en smaakstof in levensmiddelen binnen de EU niet
toegestaan. Voor het gebruik van plantaardige voedingssupplementen die
alkenylbenzenen kunnen bevatten, gelden echter (vooralsnog) geen
beperkingen.
De analyse van diverse plantaardige voedingssupplementen met als
hoofdbestanddeel basilicum, venkel, nootmuskaat, sassafras, kaneel of
kalmoes of hun etherische (essentiële) oliën, brengt aan het licht
dat sommige van deze producten relatief hoge gehaltes alkenylbenzenen
bevatten. Op grond daarvan concluderen de onderzoekers dat het gebruik
van zulke plantaardige voedingssupplementen uit oogpunt van gezondheid
prioriteit verdient in de aanpak van risicobeheersing.
De onderzoekers plaatsen wel de kanttekening dat in veel plantaardige
voedingssupplementen de aangetroffen niveaus van alkenylbenzenen zo
laag zijn dat ze geen bedreiging vormen voor de gezondheid. Verder
merken zij op dat de resultaten, verkregen uit proefdierstudies waarbij
leverkanker werd geconstateerd, zijn gebaseerd op experimenten waarbij
de proefdieren hoge concentraties pure alkenylbenzenen kregen
toegediend, dus niet een dosis van de alkenylbenzenen als onderdeel van
het normale dieet. Het kan zijn dat de effecten in studies met zuivere
stoffen overschat worden in vergelijking met effecten die optreden na
toediening van alkenylbenzenen in aanwezigheid van andere ingrediënten
in de normale voeding of in de plantaardige voedingssupplementen. De
overige stoffen daarin kunnen namelijk de toxische werking van
alkenylbenzenen tegengaan.
Vervolgonderzoek zal zich dan ook concentreren op eventuele effecten
van andere voedingscomponenten op de risicoâs van alkenylbenzenen. Voor
dit moment echter geldt dat sommige plantaardige voedingssupplementen â
ofschoon lang niet allemaal â die de alkenylbenzenen estragole,
methyleugenol, safrole of β-asarone bevatten een mogelijk risico
betekenen voor de gezondheid van de mens zodat een betere regulering en
kwaliteitscontrole van plantaardige voedingssupplementen die
alkenylbenzenen bevatten, dringend gewenst is.
Aan het PlantLIBRA-project nemen 23 instituten deel uit 15 landen. Dit
KP7-programma startte in 2010 en loopt tot 2014.
Publicatie: Levels of Genotoxic and Carcinogenic Compounds in Plant
Food Supplements and Associated Risk Assessment. Suzanne J.P.L. van den
Berg, Patrizia Restani, Marelle G. Boersma, Luc Delmulle, Ivonne M.C.M.
Rietjens. Food and Nutrition Sciences, 2011, 2, (november).