Wageningen Universiteit en Researchcentrum
1 dec 2011
Nummer: R
In Wageningen is het op een doorsnee dag 2,4 graden warmer dan buiten
de stad. 's Zomers en 's winters. Maar geen nood: meer groen zorgt voor
verkoeling.
Het verschil in temperatuur tussen stad en platteland kan op een warme
zomerdag wel oplopen tot meer dan vijf graden. Meteorologen noemen dit
het warmte-eiland effect (heat island effect): de stad als warm eiland
op een koeler platteland. Onderzoeker Gert-Jan Steeneveld van de groep
Meterologie en luchtkwaliteit van Wageningen University, onderdeel van
Wageningen UR, berekende samen met collega's en studenten het effect
voor ruim twintig Nederlandse steden.
Amateurs
Dat steden warmte vasthouden is een bekend gegeven. We houden er lange
zomeravonden op warme terrassen aan over. Maar als een probleem werd
die warmte in ons land tot voor kort niet gezien. 'Door ons milde
klimaat dacht men dat het hier wel mee zou vallen', zegt Steeneveld.
Maar klimaatverandering en een serie hete zomers heeft daar verandering
in gebracht. Hittestress en wat je daartegen kunt doen zijn 'hot'.
Steeneveld is de eerste die het eiland-effect voor Nederlandse steden
in kaart bracht. Daarvoor gebruikte hij gegevens van
amateurmeteorologen. Noodgedwongen, want officiële weerstations in
steden zijn er nauwelijks. Het KNMI meet niet in steden. Amateurs wel,
en meestal met dure professionele apparatuur en over een lange tijd.
Die amateurgegevens zijn dus een uitkomst.Â
Hittestress
De Wageningse onderzoeker berekende een maximaal dagelijks
eiland-effect door het verschil te nemen tussen de stadstemperatuur en
de temperatuur van het dichtstbijzijnde KNMI-station. Wageningen komt
dan op 2,4 graden, een gemiddeld warmte-eiland effect in ons land. Maar
de verschillen zijn relatief groot. Rotterdam bijvoorbeeld komt tot 2,8
graden, terwijl Groningen nog niet de helft daarvan haalt. Dat komt
door de locatie dicht bij zee en de sterkere wind in het noorden.
Steeneveld berekende daarnaast ook de hittestress die dat eiland-effect
met zich mee kan brengen. In doorsnee valt het met die stress wel mee.
De (empirische) drempel wordt zelden overschreden. Toch heeft een derde
van de steden jaarlijks op zeven dagen te maken met hittestress. Voor
een stad als Rotterdam loopt dat zelfs op tot het dubbele aantal dagen.
Bebouwing
Het goede nieuws is dat er een eenvoudige remedie is tegen hitte: meer
groen. Steeneveld toont keihard aan dat er een lineair verband is
tussen groen en warmte-eiland effect. 'Met een procent meer
groenbedekking neemt het effect 0,06 graad af.' En dat is belangrijk
voor stadsontwerpers. Steeneveld: 'Die hebben twee elementen om mee te
sturen: water en groen. Het effect van water hebben we ook onderzocht,
maar dat is minder duidelijk.'
Dat steden warmte vasthouden heeft onder meer te maken met de
bebouwing. Door hoge en dichte bebouwing kan minder warmte rechtstreeks
weg. Steden met hoge bevolkingsdichtheid hebben daardoor meer te maken
met het warmte-eiland effect. Dat heeft overigens ook een keerzijde:
hoge gebouwen zorgen 's ochtends voor een koelere stad. | Roelof Kleis
Bovenstaand bericht is geproduceerd door de redactie van Resource, het
blad voor Wageningen UR (University & Research centre). Meer informatie
bij Pers- en wetenschapsvoorlichting van Wageningen UR, e-mail:
pers.communicatie@wur of bij de redactie van Resource, e-mail:
resource@wur.nl. Zie ook www.resource.wur.nl.