Astronoom Peter Barthel onderzoekt sinterklaaspapier: Welke maan schijnt door
de bomen?
Datum: 25 november 2011
In een deze maand te verschijnen publicatie in het internationale
tijdschrift `Communicating Astronomy with the Public' beschrijft de
Groningse sterrenkundehoogleraar Peter Barthel zijn onderzoek naar
illustraties van de maan op cadeaupapier en in kinderboeken in
Nederland en Amerika.
In veel gevallen staat de halve maan of de maansikkel verkeerd
afgebeeld op Nederlands sinterklaaspapier en in kinderboeken: in plaats
van de avondmaan met de sikkel aan de rechterkant wordt vaak de
ochtendmaan, met de sikkel links, getekend. `Dat is fout', vindt de
hoogleraar, `want we hebben pakjesavond en niet pakjesochtend'.
De Amerikanen doen het iets beter, maar ook daar komt soms een
verkeerde maan voor op Santa Claus illustraties en op kerstkaarten. Ook
in boeken rond de thema's Sint Maarten en Halloween heeft Barthel
verkeerde manen aangetroffen.
Heerlijk ochtendje?
`Ik constateer dat een illustrator niet snapt wat hij of zij tekent,
want om vier uur 's-ochtends is pakjesavond voorbij en horen kinderen
niet meer met een lampion langs de deuren te lopen of de kerstboom te
versieren', zegt Barthel. `Mijn onderzoek toont aan dat de leek - in
dit geval de illustrator - niet begrijpt hoe de fasen van de maan
ontstaan. Dat is natuurlijk ook niet vreselijk belangrijk, maar aan de
andere kant is het simpel om te snappen en geeft het een kick als je
het wél begrijpt. We zingen `het heerlijk avondje is gekomen', en niet:
`het heerlijk ochtendje is gekomen', dus kijk gewoon eens zelf naar
buiten hoe die avondmaan er uitziet!'
Voorbeeld van correct Sinterklaaspapier
Voorbeeld van correct Sinterklaaspapier
Hoewel het doen van sterrenkundig onderzoek aan sterrenstelsels en het
publiceren daarover het eigenlijke werk van Barthel is, vindt hij
wetenschapseducatie en -communicatie zeer belangrijk. `Als deze
publicatie-met-een-knipoog tot resultaat heeft dat meer mensen snappen
dat volle maan opkomt als de zon ondergaat en dat een maansikkel
ontstaat doordat de zon van opzij, dat wil zeggen van rechts in de
avond en van links in de ochtend, op de maan schijnt, dan zijn de twee
weken die dit onderzoek me hebben gekost absoluut de moeite waard
geweest', aldus de sterrenkunde hoogleraar.
Het onderzoek werd uitgevoerd in de periode november 2010-januari 2011.
Prof. dr. Peter Barthel won met een team van onderzoekers en studenten
van de Rijksuniversiteit Groningen in 2008 de Academische Jaarprijs
voor de beste vertaling van wetenschappelijk onderzoek naar een breed
publiek.
Een preprint van het artikel is beschikbaar op:
http://arxiv.org/abs/1111.5489
Voor een overzicht van foutief of incorrect sinterklaaspapier en
-boeken, zie: http://www.astro.rug.nl/~pdb/santa.html
Meer informatie: prof. dr. Peter Barthel
Laatst gewijzigd: 25 november 2011 12:42
Rijksuniversiteit Groningen