Extreem weinig neerslag in november
25 november 2011 - In de afgelopen weken heeft het in Nederland vrijwel
niet geregend. De huidige maand wordt mogelijk de droogste november van
de hele meetreeks die in 1906 begon. De droogte is waarschijnlijk
geheel het gevolg van natuurlijke variaties.
Figuur 1. Neerslag gemiddeld over Nederland in september, oktober en
november sinds 1906, in millimeter per maand. Het november-gemiddelde
van 2011 is vanaf 25 november gebaseerd op de verwachte neerslag (
Bron: KNMI)
Figuur 1. Neerslag gemiddeld over Nederland in september, oktober en
november sinds 1906, in millimeter per maand. Het november-gemiddelde
van 2011 is vanaf 25 november gebaseerd op de verwachte neerslag (
Bron: KNMI)
In Nederland viel in november dit jaar tot nu toe zeer weinig neerslag
(Figuur 1). Een dergelijk droge november komt ongeveer één keer per
eeuw voor. Ook in de tweede helft van oktober viel er weinig neerslag.
Oktober als geheel was vrij droog met gemiddeld over het land 69 mm
tegen 83 mm normaal. Met 65 mm regen viel ook in september wat minder
regen dan het langjarige gemiddelde van 78 mm.
Wat is de oorzaak van de geringe neerslag?
De extreem geringe hoeveelheid neerslag van de afgelopen weken is het
gevolg van een langlevend hogedrukgebied boven het oosten van Europa en
de hiermee samenhangende zuidoostelijke droge wind boven het westen van
Europa (Figuur 2).
Een dergelijke blokkade is in deze tijd van het jaar vrij
uitzonderlijk. Dit hogedrukgebied leidde ook tot relatief zeer hoge
temperaturen in het noorden van Scandinavië. Hierdoor ligt er in dit
gebied, anders dan normaal in november, nog geen sneeuw. Wel viel in
dit gebied deze maand zeer veel regen (Figuur 3).
Figuur 2. Luchtdruk op zeeniveau in Europa gemiddeld over de periode
1-22 november 2011, in Pascal. Bron: NCEP/NCAR heranalyse
Figuur 2. Luchtdruk op zeeniveau in Europa gemiddeld over de periode
1-22 november 2011, in Pascal. Bron: NCEP/NCAR heranalyse
Wat is de relatie met de huidige lage afvoer van de Rijn?
Niet alleen in Nederland maar ook in grote delen van Europa, waaronder
het stroomgebied van de Rijn, was november extreem droog (Figuur 3).
Ook in september en oktober viel in het stroomgebied minder neerslag
dan normaal, maar niet uitzonderlijk weinig (Figuur 4 onder de tekst).
De huidige lage afvoer van de Rijn is echter niet alleen het gevolg van
het gebrek aan neerslag in de afgelopen weken, maar ook van de lage
grondwaterstand in het stroomgebied. Deze is, ondanks de natte zomer,
nog niet hersteld van de extreme droogte van het afgelopen voorjaar.
Ook in de Alpen is de afgelopen weken weinig neerslag gevallen,
waardoor het winterseizoen hier is uitgesteld.
Figuur 3. Neerslag in Europa gemiddeld over de periode 1-21 november
2011, relatieve afwijking ten opzichte van het langjarig gemiddelde
(1981-2010). Rood geeft aan dat er minder dan 20% van de normale
hoeveelheid neerslag gevallen is (Bron: NCEP/NCAR heranalyse)
Figuur 3. Neerslag in Europa gemiddeld over de periode 1-21 november
2011, relatieve afwijking ten opzichte van het langjarig gemiddelde
(1981-2010). Rood geeft aan dat er minder dan 20% van de normale
hoeveelheid neerslag gevallen is (Bron: NCEP/NCAR heranalyse)
Is er een relatie met klimaatverandering?
De droogte van de afgelopen weken is waarschijnlijk geen symptoom van
de klimaatverandering door het versterkte broeikaseffect. De
klimaatscenario's van het KNMI voorzien een mogelijke overgang van een
drogere zomer naar een nattere winter, waarbij in het einde van de
herfst (november) gemiddeld een kleine toename van de hoeveelheid
neerslag optreedt.
Bovendien treedt een ongeveer even grote toename van de variaties van
jaar op jaar op. De kans op vrijwel geen neerslag in november, zoals we
dit jaar zien, verandert daarmee nauwelijks. De huidige droogte is
daarom waarschijnlijk geheel het gevolg van natuurlijke variaties.
Hoe is de neerslagverwachting voor de komende dagen?
Ook voor de komende dagen wordt voor Nederland en het stroomgebied van
de Rijn in het algemeen weinig neerslag voorspeld.
---
Figuur 2. Luchtdruk op zeeniveau in Europa gemiddeld over de periode
1-22 november 2011, in Pascal. Bron: NCEP/NCAR heranalyse Figuur 3.
Neerslag in Europa gemiddeld over de periode 1-21 november 2011,
relatieve afwijking ten opzichte van het langjarig gemiddelde
(1981-2010). Rood geeft aan dat er minder dan 20% van de normale
hoeveelheid neerslag gevallen is (Bron: NCEP/NCAR heranalyse) Figuur 4.
Neerslag in Europa gemiddeld in september en oktober 2011, relatieve
afwijking ten opzichte van het langjarig gemiddelde (1981-2010). Geel
geeft aan dat er 20-40% minder neerslag dan normaal gevallen is, oranje
40%-60% minder dan normaal (Bron: KNMI/E-OBS analyse)
Eerste uitgave: 25-11-11
Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut