Waterschap Aa en Maas
de Aa
Waterspitsmuis woont in het beekdal van de Aa
Recentelijk is in het beekdal van de Aa, nabij Middelrode, een
waterspitsmuis aangetroffen. Een waterspitsmuis is erg zeldzaam en laat
zich zelden zien. Een bijzondere vondst dus en een positieve bijdrage
voor biodiversiteit in deze omgeving.
Waterspitsmuis Stoere muis
De waterspitsmuis is de grootste spitsmuissoort van Europa (tot 10 cm
zonder staart) en meestal donkerder van kleur dan andere soorten. Het
zijn echte waterliefhebbers en ze kunnen dan ook goed zwemmen. Het
beestje komt meestal niet verder dan enkele honderden meters bij het
water vandaan. Dat water moet schoon en het liefst stromend zijn.
Verder houdt hij van een omgeving met veel waterplanten en een ruige
oeverbegroeiing. Waterspitsmuizen zijn lekkerbekken en dag als nacht
actief om genoeg voedsel te vinden. Ze eten insecten, wormen en slakken
maar ook visjes en amfibieën. Zoals gezegd zijn het echte waterdieren
en zijn dan ook snel en behendig onder water. Hij kan goed duiken. Ook
loopt hij over de waterbodem. Hij kan wel 20 seconden onder water
blijven. De vacht heeft een speciale structuur waardoor er tijdens het
duiken lucht tussen de haren bewaard blijft. Hierdoor is deze volledig
waterafstotend. De soort komt in een groot deel van Europa voor, van de
Middellandse zee tot in Scandinavië. De toename van watervervuiling en
de afname van geschikt leefgebied door kanalisatie van beken zijn de
belangrijkste oorzaken dat het een zeldzame soort is geworden. Het is
moeilijk een goede schatting te maken van de grootte van de populatie
omdat het diertje erg schuw is en lastig te vangen. De waterspitsmuis
gaat in Nederland achteruit en staat op de Rode Lijst. Daarnaast is het
een beschermde soort vanuit de Flora- en Faunawet.
Onderzoek
De bijzondere vondst is gedaan tijdens een speciaal onderzoek naar het
voorkomen van beschermde soorten binnen het beekdal van de Aa.
Waterschap Aa en Maas had Toon Ondersteijn, waterspitsmuizenkenner in
Brabant, gevraagd dit onderzoek uit te voeren. Ondersteijn doet al 15
jaar onderzoek naar de ontwikkeling van diverse muizensoorten. Zo heeft
hij eerder al aan de andere zijde van de Zuid-Willemsvaart, in de
gemeente Sint-Michielsgestel, sporen (resten in braakballen van
kerkuilen) van de waterspitsmuis gevonden. Bijzonder is nu dat Toon
Ondersteijn de muis nabij Middelrode in levende lijve heeft
aangetroffen.
Herstel van de Aa: Dynamisch Beekdal
Het beekdal van de Aa is in het verleden gekanaliseerd waardoor veel
typische beekdalgebonden natuurwaarden zijn verdwenen. Waterschap Aa en
Maas is al enkele jaren bezig met het project Dynamisch Beekdal om de
laaglandbeek de Aa te herstellen. Hierdoor ontstaat een natuurlijkere
beek en ruimte voor waterberging. Met het herstel van de beek keren
allerlei soorten van beeklevensgemeenschappen terug of nemen toe. De
waterspitsmuis is zo'n typische doelsoort van beekdalen. Met de
herinrichting van de beek de Aa ontstaat meer leefgebied voor de
waterspitsmuis. Uiteraard wordt tijdens de uitvoering van toekomstige
werkzaamheden rekening gehouden met het voorkomen van deze zeldzame
soort. Onder meer door het opstellen van flora- en faunaprotocollen
waarin staat hoe door een aannemer gewerkt moet worden. In dit geval
betekent dat waarschijnlijk dat ruige begroeiingen waar de spitsmuis
mogelijk kan zitten onaangetast blijven. Meer informatie over dit
project is te lezen op www.aaenmaas.nl/dynamischbeekdal .
Vitaal, mooi en schoon Brabants platteland
Het project Dynamisch Beekdal maakt onderdeel uit van de herinrichting
van het platteland, ook wel reconstructie genoemd. Op tal van plaatsen
komen nieuwe natuurgebieden tot stand, krijgen rivieren de ruimte,
blijven dorpen leefbaar en kan landbouw zich ontwikkelen op duurzame
locaties. Samen dragen alle projecten bij aan een vitaal, mooi en
schoon platteland voor alle inwoners en recreanten. Aan de uitvoering
werken overheden, maatschappelijke organisaties en particulieren, onder
de regie van provincie Noord-Brabant. In deze regio zijn zij verenigd
in de reconstructiecommissie Maas en Meierij.