Willekeur dreigt bij welstandstoets
Amsterdam, 20111123 -- Het welstandsoordeel over bouwplannen wordt speelbal van politieke willekeur. Die waarschuwing geeft de Federatie Welstand bij het kabinetsplan om welstandscommissies facultatief te maken. In de toekomst mag de wethouder zelf bepalen of hij een advies inwint van een onafhankelijke welstandscommissie. Nu is zo’n onafhankelijk advies nog verplicht.
In het plan van het kabinet blijft het verplicht om voor bouwplannen een welstandstoets te doen. Het enige dat verandert is dat niet meer per se een onafhankelijke welstandscommissie of stadsbouwmeester hoeft te worden geraadpleegd. Ook ambtenaren mogen straks een welstandsoordeel vellen.
De Federatie Welstand wijst er op dat acht jaar geleden, juist uit kritiek op de vermeende willekeur van welstandscommissies, de welstand ingrijpend is gemoderniseerd. Er wordt openbaar vergaderd, de commissie legt over de adviezen verantwoording af aan de gemeenteraad, en de leden zijn onafhankelijk: er spelen geen andere belangen een rol dan alleen de kwaliteit van het bouwplan in relatie tot de omgeving.
Die werkwijze is bevredigend – hetgeen ook blijkt uit de evaluatie van deze wetswijziging. Flip ten Cate, directeur van de Federatie Welstand: “Ik begrijp niet voor welk probleem dit kabinetsplan een oplossing is. Overigens zal binnenkort het gehele wettelijke stelsel voor bouw- en milieuvergunningen op de schop gaan (volgend jaar wordt de nieuwe Omgevingswet verwacht); het is onduidelijk waarom op dit ondergeschikte punt nu al op die wetswijzigingen vooruitgelopen wordt”.
Kosten worden door dit kabinetsplan niet of nauwelijks bespaard. De ambtenaren die straks het werk moeten gaan doen van de welstandscommissies moeten immers geschoold worden, en ze moeten net als de commissies uit de bouwleges worden betaald door de individuele aanvragers.
De Federatie Welstand is niet principieel tegenstander van ambtelijke welstandsbeoordeling, maar alleen onder een aantal randvoorwaarden. Zo moet de onafhankelijkheid zijn gewaarborgd – de betreffende ambtenaar moet werken onder eindverantwoordelijkheid van een onafhankelijke instantie, en niet door politieke belangen of bedrijfsbelangen worden beïnvloed. Ook moeten eigenaren en ontwerpers het recht hebben om hun plan voor te leggen aan een onafhankelijke en deskundige commissie, om te voorkomen dat oude conflicten met de toetsende ambtenaar de beoordeling van het nieuwe plan beïnvloeden. Ook zou niet de wethouder, maar de gemeenteraad moeten bepalen in welke gevallen het oordeel van de welstandscommissie achterwege kan blijven.
De Federatie Welstand wil samen met de VNG en de vereniging van ambtenaren Bouw- en Woningtoezicht deze uitwerkingen van het kabinetsplan.
Federatie Welstand