Maastricht University

Veel Europeanen zijn onvoldoende 'gezondheidsvaardig'

Bijna de helft van alle Europeanen heeft een te laag niveau van health literacy, zo blijkt uit een grootschalige studie die vandaag is gepresenteerd tijdens de European Health Literacy Conference in Brussel. De survey laat zien dat er nog veel verbeterd kan worden aan de communicatie van zorgprofessionals met zorgconsumenten en aan het vermogen van mensen om adequate beslissingen te nemen over hun gezondheid. De European Health Literacy Survey werd uitgevoerd onder leiding van de Universiteit Maastricht en geeft voor het eerst inzicht op populatieniveau in de health literacy van bewoners van acht Europese landen (Bulgarije, Duitsland, Griekenland, Ierland, Nederland, Oostenrijk, Polen en Spanje). Van de acht onderzochte landen is de health literacy van Nederlanders het hoogst.

Health literacy is een internationaal aanvaarde term die in het Nederlands het best omscheven kan worden als 'gezondheidsvaardigheid'. In deze survey is gekeken naar het vermogen van mensen om gezondheidsinformatie te verkrijgen, te begrijpen, te analyseren en op zichzelf toe te passen zodat ze hun eigen gezondheid kunnen onderhouden en weloverwogen beslissingen kunnen nemen om ziekte te voorkomen of behandeling te zoeken.

"Ik ben zeer verheugd over deze allereerste pan-Europese health literacy survey, gefinancierd door de Europese Commissie. De resultaten vormen een goede wetenschappelijke basis om de health literacy te verbeteren op regionaal, nationaal en Europees niveau", aldus Europees Commissaris voor Gezondheid en Consumentenbescherming John Dalli bij de presentatie van de studieresultaten.

De survey laat zien dat gemiddeld 47% van de ondervraagde personen beperkte gezondheidsvaardigheden heeft. De verschillen tussen de landen zijn echter groot, variërend van 1,6% in Nederland tot 26,3% in Bulgarije. Uit de studie blijkt verder dat inwoners van landen met een lage health literacy ook een slechtere gezondheid hebben.

Daarmee maakt de studie ook de sociale kloof in Europa zichtbaar. Prof. Jürgen Pelikan, verantwoordelijk voor de data-analyse: "Er zijn dus niet alleen grote verschillen in gezondheid tussen en binnen de landen, maar er is ook een verschil te zien in health literacy op verschillende niveaus. De kloof is bijvoorbeeld ook zichtbaar op het niveau van functional health literacy (de basale lees- en schrijfvaardigheden die mensen nodig hebben om te functioneren in alledaagse situaties). Op alle niveaus verklaren de factoren leeftijd, opleiding, sociaal-economische status en financiële achterstand de verschillen. Deze ongelijkheid moet bestreden worden met beleid en specifieke programma's." Volgens de studie hebben vooral mensen met een laag opleidingsniveau, zonder werk en/of een laag inkomen een onvoldoende niveau van health literacy. Dat vormt een extra belasting op het leven van deze toch al kwetsbare groepen.

De lage health literacy bij mensen die regelmatig gebruik maken van gezondheidszorgvoorzieningen zoals chronisch zieken, leidt tot inefficiënt gebruik en hogere kosten van gezondheidszorg. De studie bevestigt daarmee eerdere bevindingen uit Amerikaans onderzoek. Projectleider Helmut Brand, hoogleraar European Public Health aan de Universiteit Maastricht: "Men schat dat lage health literacy de Amerikaanse economie tussen 106 en 236 miljard dollar per jaar kost, omdat mensen met lage health literacy hogere kans hebben om in het ziekenhuis te komen, meer medicijnen gebruiken, vaker met behandelfouten te maken krijgen en minder gebruik maken van preventieve zorg. Onze studie laat zien dat dit ook een probleem is in Europa en het is dus hoog tijd dat Europa hierop reageert."

Het European Health Literacy Consortium heeft een aantal concrete acties geformuleerd voor Europese en nationale beleidsmakers en zorgprofessionals om burgers te stimuleren hun eigen health literacy te verbeteren:
* Extra financiering voor initiatieven op het gebied van health literacy, vooral voor de meest kwetsbare groepen;
* Ontwikkeling van een allesomvattende strategie die verder gaat dan de huidige Europese richtlijn voor patiënteninformatie;
* Financiering van projecten binnen het nieuwe zevenjarige gezondheidsprogramma, waarbij de invloed van het project op health literacy een bepalend criterium is voor de selectie van projecten;
* Aandacht voor health literacy in de nieuwe Europese gezondheidsstrategie, aansluitend op de White Paper;
* Verder onderzoek waarmee beleid wordt ondersteund en de impact op health literacy in Europa wordt gemeten.

"Met de publicatie van het zevenjarig gezondheidsprogramma stimuleert de Europese Commissie innovatieve en duurzame gezondheidszorg. Burgers hebben alleen baat bij deze innovatie als we ze in staat stellen deze nieuwe informatie en voorzieningen ook echt te gebruiken", zo zegt Christopher Fjellner, lid van het Europees Parlement.